Đau bụng có thể là triệu chứng của nhiều căn bệnh (ở trong, ngoài ổ bụng hoặc toàn thân) từ nhẹ đến cực kỳ nguy hiểm như: nhiễm ký sinh trùng, dị ứng hoặc ngộ độc thức ăn, lồng ruột, vỡ nội tạng… Việc nhận biết các biểu hiện đặc trưng của từng bệnh lý sẽ giúp cha mẹ có được cách xử trí thích hợp, đảm bảo an toàn cho trẻ.
Đau bụng ở trẻ có thể là dấu hiệu của các bệnh sau:
- Lồng ruột: Thường gặp ở trẻ dưới 2 tuổi, nhất là những cháu bụ bẫm. Trẻ đau bụng từng cơn, trong mỗi cơn đau đều khóc thét, uốn người, nôn, có khi nôn hoặc đi ngoài ra máu. Cần đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế có chuyên môn sâu.
- Ngộ độc thức ăn: Nôn, tiêu chảy và đau bụng; có khi đi phân lẫn máu.
- Viêm ruột thừa: Đau bụng có kèm theo sốt và nôn (nôn ít).
- Thoát vị bẹn: Khi khối thoát vị bị nghẹt, trẻ đau bụng kèm theo sưng vùng bẹn hoặc bìu.
- Giun chui ống mật: Đau bụng từng cơn, vật vã, ở tư thế trồng cây chuối thì bớt đau hơn.
- Tắc ruột do giun: Đau bụng kèm theo nôn, bí đại tiện. Những trẻ này thường có cơ thể gầy.
- Viêm dạ dày cấp hoặc loét dạ dày, tá tràng: Đau bụng sau khi ăn những thực phẩm không thích hợp.
- Vỡ các nội tạng (gan, lách, thận…) do sang chấn: Đau bụng dữ dội kèm theo mất máu.
- Viêm phổi: Thường sốt cao, đau bụng và khó thở.
- Viêm cơ thành bụng: Cơ bụng sưng đỏ, đau.
- Gãy xương sườn: Đau, khó thở.
- Viêm vùng ngoài tim: Đau, khó thở, sốt, mệt mỏi…
- Động kinh thể bụng: Trẻ hay kêu đau bụng, nhiều khi đau dữ dội, không theo chu kỳ (lúc đau, lúc không), có khi sốt. Chứng đau đôi khi liên quan đến trạng thái thần kinh. Bệnh thường kéo dài, khó phát hiện. Muốn chẩn đoán chính xác, phải làm một số xét nghiệm, đặc biệt là điện não đồ.
Cha mẹ cần theo dõi sát nếu trẻ đau bụng. Đưa trẻ đi cấp cứu ngay ở cơ sở y tế có chuyên môn cao nếu chứng đau bụng kèm theo các biểu hiện sau:
- Sốt, mệt mỏi.
- Nôn, buồn nôn.
- Chướng bụng, co giảm nhu động ruột.
- Không đi ngoài được hoặc không trung tiện được.
- Nôn ra máu hoặc đi phân đen.
- Sưng vùng bìu, bẹn.
- Thiếu máu (da xanh, niêm mạc nhợt).
Phụ huynh không được tự ý cho trẻ dùng thuốc, nhất là thuốc giảm đau hoặc kháng sinh vì những dược phẩm này sẽ làm lu mờ triệu chứng của bệnh, gây khó khăn cho bác sĩ trong việc chẩn đoán. Đã có nhiều trẻ bị đau bụng do viêm ruột thừa (nếu được mổ trong vòng 6 giờ sẽ khỏi và không có biến chứng) được cha mẹ cho uống kháng sinh và thuốc giảm đau, đến khi bệnh không khỏi mới đi bệnh viện. Lúc này, ruột thừa đã vỡ, rất khó điều trị và dễ dẫn đến các biến chứng viêm phúc mạc, viêm ruột, tắc ruột sau mổ, thậm chí tử vong.
