“8 h sáng Trung tâm tư vấn sức khỏe và kế hoạch hóa gia đình – Bệnh viên Phụ sản Trung ương đã đông người đi lại, ngó nghiêng, hỏi han.
Những khuôn mặt non choẹt thập thò ở cửa phòng kế hoạch hóa chờ làm thủ tục nạo hút thai. Những cặp mắt rầu rĩ của các ông bố, bà mẹ bất đắc dĩ phải đưa con đi kế hoạch. Hòa cùng những người vào đây có rất nhiều đôi “vợ chồng” sinh viên hồn nhiên dắt nhau đi giải quyết. Nhìn cảnh này mới thấy cảnh báo Việt Nam đang phải đối mặt với một thách thức trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe sinh sản là vấn đề nạo phá thai ở Việt Nam cao nhất Đông Nam Á, tuổi quan hệ tình dục lần đầu là 17,8 mà Hội kế hoạch hóa gia đình Việt Nam vừa đưa ra đáng phải báo động.”
Mỗi nhà mỗi cảnh
Cửa phòng tư vấn, một đôi nam nữ mặt búng ra sữa. Ngồi bên cạnh là bà mẹ khuôn mặt khô gầy, đôi mắt trũng buồn. Cô gái kê tờ giấy lên tường viết đơn xin phá thai. Sau phần tên: Lê Thu H., 18 tuổi, sinh viên, ở Hưng Yên. Đến phần lý do phá thai: chưa có gia đình. Thủ tục hành chính xong xuôi, H. ngồi chờ đến lượt tư vấn. Đôi trẻ vẫn ríu rít nói chuyện to nhỏ với nhau. Chỉ có bà mẹ chẳng nói chẳng rằng, ngồi suy tư. Chốc chốc, cô gái lại quay sang nói gì với mẹ, bà chỉ gật đầu rồi lại im lặng.
Bà bác sĩ ở phòng tư vấn đáng tuổi cha mẹ H. ái ngại nhìn đôi bạn trẻ. Bà hỏi lý do có thai, đôi bạn trẻ cho biết có dùng thuốc tránh thai. Thế nhưng, khi hỏi cụ thể dùng thế nào thì cô gái không nói rõ được. Bà bác sĩ kết luận cô gái đã dùng thuốc tránh thai không đúng cách nên đã dính bầu. Dù biết khuyên là thừa nhưng bà bác sĩ chưa dứt lời, cả hai đã năn nỉ được bỏ đi vì đang làm sinh viên. “Cháu còn một năm nữa là ra trường nếu giờ sinh đẻ sẽ bỏ dở học”, H. nói. “Cháu có thể bảo lưu kết quả năm sau học lại”, bà bác sĩ bày cách. Thế nhưng, H. bảo con cái vào rồi thì không thể học hành được nữa.
Ngồi ở phòng chờ, mẹ H. thu mình một góc. Bà bảo, có cô con gái cho học xa nhà. Mới vào học được thời gian ngắn đã dính vào yêu đương. Bố mẹ thì ở xa chẳng quản lý được. Chẳng biết yêu đương thế nào mà tháng rồi về đòi cưới. Nứt mắt ra cưới xin gì chứ. Học hành chưa tới đâu, sinh con rồi dang dở học hành. Thuyết phục mãi chúng mới chịu đi kế hoạch. “Bắt nó đi giải quyết cũng đau lòng lắm, nhưng chúng còn trẻ quá, tương lai chưa biết thế nào. Thôi thì đành lòng”, mẹ H. thở dài.
Xong ở phòng tư vấn, H. được bác sĩ cho ngậm thuốc chờ vài tiếng sẽ vào phòng thủ thuật để giải quyết. Do là con so nên thời gian ngậm thuốc của H. kéo dài. Bác sĩ dặn đầu giờ chiều quay lại để làm. Đôi “vợ chồng” sinh viên dắt nhau đi. Cô gái đi trước tay cầm đống giấy tờ. Chàng trai cắp túi học sinh theo sau bước ra cổng bệnh viện. Bà mẹ chỉ biết lủi thủi đi bên cạnh.
Cô gái mới 16 tuổi nhưng khá phổng phao có tên Nguyễn Thu M., ở huyện Thanh Oai, Hà Nội. Không may mắn có bạn trai đi cùng như cặp trước. Chỉ có M. và mẹ với nhau. Cô gái tỏ ra lo lắng, chốc lại hỏi mẹ để ghi vào thủ tục. Bà mẹ khuôn mặt nặng trịch, lời nói phát ngừng, ngắt quãng. Khi bác sĩ hỏi mẹ M. mới kể rằng, công việc ở quê không cố định bố mẹ nay đây mai đó kiếm sống. M. ở nhà thay bố mẹ lo lắng việc nhà. 16 tuổi nhưng M. già dặn hơn tuổi rất nhiều. Mấy tháng đi làm xa về nhận thấy con gái có thay đổi về hình thể gặng hỏi mãi, mới vỡ lẽ con gái mình mấy tháng nay không thấy tháng. Mẹ M. tá hỏa cho đi khám thì cái thai trong bụng đã 20 tuần.
Thủ phạm là người M. yêu, ở ngay xóm bên hơn M. 4 tuổi, chưa công ăn việc làm ổn định. “Điều đau nhất là dù cô thuyết phục nhưng gia đình bên đó không chấp nhận cái thai trong bụng M. Điều đó có nghĩa M. phải bỏ, vì ở quê gái chưa có chồng có con thì còn ai họ nhòm ngó nữa. Rồi lại khổ cả đời. Đường cùng tôi đành phải đưa cháu ra Hà Nội để giải quyết…” mẹ M. quệt dòng nước mắt lăn dài trên đôi gò má xương xương của mình.
Dãy ghế bên ngoài phòng thủ thuật vẫn khá đông người ngồi chờ. Người có gia đình có nhưng số chưa gia đình đi nạo hút cũng khá đông. Những ánh mắt e ngại nhìn các bạn trẻ qua lại. Nhiều đôi hình như lần đầu đến đây còn tỏ ra lo lắng nhưng cũng có đôi trên mặt chẳng biểu lộ chút gì. Họ đi lại tự nhiên coi đây là chuyện bình thường.
Bà bác sĩ tên Thu Q., ngó ra phòng thủ thuật gọi tên bệnh nhân vào phòng giải quyết. Chờ mãi không thấy lượt mình, cô gái có tên ghi trên tờ khai là Bùi Thị M., sinh năm 1989, không đề nghề nghiệp, len vào. Nhìn M. thì đoán cô đang là sinh viên. Tóc cắt rất thời trang, nhuộm màu hạt dẻ; quần áo mặc đúng mốt của sinh viên: quần bò, áo sơ mi. Khuôn mặt trắng trẻo, xinh xắn. M. lặng lẽ làm thủ tục và chờ đợi đến lượt mình, không có người thân nào đi cùng. M. cũng chẳng hỏi han, nói chuyện với ai trong lúc chờ đợi. M đã thay váy, ngồi chờ sẵn.
Bà bác sĩ làm xong cho vài ca mà M. vẫn chưa thấy gọi mình trong khi đồng hồ đã chỉ 11h30 (hết giờ làm buổi sáng). M. hỏi bác sĩ, bà nói: “Cháu phải đến chiều mới làm được”. M. lại thắc mắc: “Cháu ngậm thuốc cùng các chị này mà các chị ấy đã làm xong rồi mà”. Bà bác sĩ vẫn bình tĩnh giải thích: “Các chị này là con dạ còn cháu là con so sao làm nhanh được. Phải chờ thêm nhé. Đầu giờ chiều sẽ làm”.
M. lại quay vào thay váy và đi ra ngoài. Chừng gần 1 tiếng sau, cô quay lại vẫn thái độ im lặng tháo dép, lên giường nằm quay lưng vào trong chờ đến chiều. Mấy chị có gia đình đã giải quyết xong nhìn M. ái ngại. Xinh xắn và trẻ thế đã vào đây sớm quá. Bao nhiêu cách để bảo vệ mình mà không biết để đến nỗi phải vào đây.
Teen đã quan hệ: chuyện nhỏ
Khác hẳn với khuôn mặt của những phụ huynh khi đưa con đến đây, phần lớn các cô, cậu học sinh – sinh viên lại đến với tâm trạng rất thản nhiên, vô tư như không hề có chuyện gì xảy ra. Cô gái bước vào phòng tư vấn xét nghiệm mà không cần phải hỏi han nhiều. Qua hết các phòng làm thủ tục cần thiết, cô ngồi phịch xuống ghế cạnh bạn trai nói: “Đợi đến lượt rồi vào. Em ngậm thuốc rồi. Sao lần này phải làm thêm xét nghiệm này nhỉ?”. Nói rồi cô đưa cho bạn trai xem xét nghiệm mà cô nói phải làm thêm. Liếc nhìn tờ khai của cô gái, tuổi đời còn rất trẻ sinh năm 1991, cũng là sinh viên Bên trong phòng tư vấn, bác sĩ thở dài vì từ sáng tới giờ phải tư vấn cho quá nhiều cô gái chưa chồng. Giọng bà vừa an ủi, vừa trách móc.
Theo số liệu của Trung tâm tư vấn sức khỏe và kế hoạch hóa gia đình – Bệnh viên Phụ sản Trung ương (chỉ riêng một phòng khám trong viện) năm 2009 số ca phá thai vị thành niên chiếm 0,02%; lứa tuổi qua vị thành niên đến 24 tuổi chưa có gia đình là 19,48%.
Bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Thị Hồng Minh, Giám đốc Trung tâm tư vấn sức khỏe và kế hoạch hóa gia đình – Bệnh viện Phụ sản Trung ương, cho biết: trong số những ca đến nạo phá thai đối tượng là học sinh, sinh viên chiếm tới 25%. Tất cả vào đây đều phải xuất trình chứng minh thư nên không thể sai lệch thông tin. Ngày càng nhiều bạn trẻ chưa gia đình nhưng quan hệ tình dục trước hôn nhân dẫn đến có thai phải giải quyết. Nhiều cặp khi vào đây còn mặc nguyên quần áo đồng phục.
Một cô bé mới bước sang tuổi 15 nhưng dáng người khá phổng phao. Trên người mặc nguyên bộ đồng phục một trường cấp 3 bước vào phòng tư vấn với mong muốn giải quyết cái thai trong bụng. Không người đi cùng trong khi cái thai trong bụng đã hơn 20 tuần. Bác sĩ gặng hỏi bố đứa bé cũng như cha mẹ có đi cùng không. Cô bé im lặng một hồi rồi cũng thú thật cái thai là kết quả của tình yêu với anh bạn cùng trường. Bác sĩ yêu cầu có người đi cùng mới làm thì cô gái lại im lặng.
Sau khi nghe các bác sĩ tư vấn về sức khỏe sinh sản, sự nguy hiểm khi mang thai và nạo phá thai ở độ tuổi vị thành niên cũng như việc nạo phá thai tại các cơ sở tư nhân, “người mẹ trẻ” đồng ý phá bỏ thai nhi bằng phương pháp đặt túi ối giả (sinh sớm). Sau thời gian đặt túi ối, cô bé X được đưa lên bàn đẻ. Tại đây, cô bé trải qua những cơn đau đớn do co thắt tử cung – giống hệt những trường hợp sinh đẻ tự nhiên – để đẩy thai nhi ra ngoài. Thai nhi đã rõ hình hài, chết ngay khi chào đời. Hình hài bé bỏng ấy tức khắc được mang đi. Chỉ còn người mẹ 15 tuổi vừa qua cơn chuyển dạ chưa hết kinh hoàng vì những gì vừa diễn ra.
Cũng theo BS Hồng Minh: “Những người có gia đình nhỡ nhàng phải bỏ, còn đối tượng thanh nhiên chưa lập gia đình hiểu về phòng tránh thai rất ngây thơ. Người thì nói thực sự không biết cách phòng tránh thai, hoặc lạm dụng thuốc tránh thai khẩn cấp hay không dùng bao cao su thường xuyên, uống thuốc cũng không đúng quy định. Lại có người biết cách phòng nhưng lại hiểu không đúng như tính ngày không chuẩn. Thậm chí có người biết cách cách nhưng không thực hiện”.
“Chính vì sự hiểu biết nửa vời dẫn đến có thai và phải đi giải quyết. Có cả sinh viên Đại học Y không thực hiện an toàn phải đi phá thai khi thai đã 10 tuần. Không ít các đôi đưa nhau đi phá thai nhắc lại. Nhiều bạn gái còn lo lắng nhưng có những cháu đến giải quyết khuôn mặt rất bình thản coi đây là việc bình thường”, BS Hồng Minh nói.
BS Minh tỏ ra lo lắng, nạo phá thai đang trở thành quốc nạn khi mà số ca nạo hút hàng năm chưa giảm. Con số thống kê tại các viện chỉ là con số nhỏ bởi trên thực tế các cơ sở tư nhân không bao giờ công bố những con số thực về chuyện này. Độ tuổi nạo phá thai ngày càng trẻ. Nhiều người đang ngộ nhận việc này là kế hoạch hóa gia đình mà không biết hậu quả sau đó. Nạo hút thai có nhiều nguy hiểm như vô sinh, mất máu, viêm nhiễm đường sinh dục, dính tử cung, vô sinh thứ phát…
Mặc dù tỷ lệ áp dụng các biện pháp tránh thai ngày càng tăng nhưng vẫn còn thấp, đặc biệt là ở nhóm vị thành niên – thanh niên chưa lập gia đình. Với tỷ lệ nạo phá thai cao nhất ở Đông Nam Á 32,0% và là một trong những nước có tỷ lệ nạo phá thai cao nhất thế giới, trung bình mỗi phụ nữ Việt Nam nạo phá thai 2,5 lần trong đời. Trong khi đó, tuổi trung bình có quan hệ tình dục lần đầu đã hạ xuống 17,8 tuổi, sớm hơn so với thanh niên cùng lứa tuổi trong điều tra cách đây 5 năm là 19,6 tuổi. Ở Việt Nam mỗi tuần có 1 phụ nữ tử vong vì nạo phá thai không an toàn.
