Rubella và sự nguy hiểm đối với thai phụ

Trong những ngày gần đây bệnh Rubella đã bùng phát thành bệnh dịch tại Hà Nội và một số tỉnh lân cận. Tại bệnh viện phụ sản Trung ương ngày 4/3, đã xuất hiện 15 ca phụ nữ mang thai bị nhiễm virus Rubella. Như vậy, trong vòng một tuần qua ở bệnh viện này đã phát hiện gần 100 phụ nữ mang thai bị mắc bệnh. Virus Rubella đi qua máu của người mẹ nhiễm vào thai nhi, gây nhiễm trùng bào thai. Vì đây là một bệnh nhẹ ở trẻ em, nên mối nguy hiểm chính của Rubella là ở phụ nữ có thai, có thể gây hội chứng Rubella bẩm sinh ở trẻ.

Bệnh Rubella hiện chưa có thuốc điều trị. Cách chữa chủ yếu vẫn là cho bệnh nhân nghỉ ngơi tĩnh dưỡng và dùng các thuốc nâng cao thể trạng, đặc biệt là vitamine để tăng khả năng chống đỡ của cơ thể.

Trước diễn biến phức tạp của bệnh Rubella, phóng viên VOV News đã có cuộc trao đổi với Tiến sĩ, bác sỹ Trần Danh Cường, Trưởng khoa khám thai 1, Bệnh viện Phụ sản Trung ương.

PV: Thưa bác sỹ, ông có thể cho biết Rubella là gì ?

Bác sĩ Trần Danh Cường: Rubella là loại nhiễm trùng do một loài virus có tên Rubella gây ra. Bệnh lây truyền qua đường hô hấp. Hiện tại trong thành phố Hà Nội đang xuất hiện dịch sốt phát ban, trong đó có một tỷ lệ rất lớn người bệnh nhiễm Rubella.

PV: Bác sỹ có thể cho biết thêm về cơ chế lây nhiễm của bệnh ?

Bác sĩ Trần Danh Cường: Rubella thường lây truyền qua đường hô hấp, dưới dạng hạt nước bọt bằng sương, khi chúng ta trao đổi với nhau và nó lơ lửng trong không khí. Đặc biệt hiện tại, khi độ ẩm không khí lên gần 100% thì tất cả các hạt nước bọt dạng sương ấy không thể lắng xuống và tiêu biến được mà phát tán theo luồng gió. Chính vì thế, làm cho khả năng lây nhiễm bệnh là rất cao.

PV: Xin bác sĩ cho biết người nhiễm bệnh có những biểu hiện gì ?

Bác sĩ Trần Danh Cường: Người nhiễm bệnh có triệu chứng lâm sàng như nhiễm sởi, nhưng đặc biệt gây nguy hiểm đối với bà mẹ đang mang thai. Đặc biệt là những người đang mang thai ở giai đoạn đầu (từ 14-17 tuần). Còn đối với nam giới hay phụ nữ không mang thai thì virus chỉ gây ảnh hưởng như nhiễm sởi. Hầu hết những người nhiễm virus Rubella có đến 30% không có triệu chứng hoặc có triệu chứng rất nhẹ. Nhưng cũng có những trường hợp lại có biểu hiện nặng hơn là sốt, cao gây co giật.

Những người phụ nữ nhiễm Rubella có triệu chứng lâm sàng rất điển hình, mà đầu tiên là có hội chứng giống bệnh sởi. Thời gian ủ bệnh trung bình là 2 tuần (virus đã nhiễm nhưng chưa gây bệnh ngay). Khi bắt đầu gây bệnh (giai đoạn toàn phát) có biểu hiện sốt, có thể là sốt nhẹ chỉ ở mức 37 – 38 độ C. Sau khi sốt sẽ phát ban đỏ giống sởi. Ban sẽ phát bắt đầu từ mặt, thân, hai tay, rồi xuống bụng và hai chân. Sau 4, 5 ngày sẽ hết sốt và biến mất ban đỏ, không để lại di chứng và thậm chí không cần điều trị gì. Triệu chứng thứ hai là nổi hạch ở vùng chẩm và sau tai.

PV: Bác sỹ có thể nói rõ hơn về mức độ nguy hiểm của bệnh đối với phụ nữ mang thai ?

Bác sĩ Trần Danh Cường: Virus Rubella ảnh hưởng nguy hiểm tới phụ nữ đang mang thai. Nó có thể gây bệnh cho phôi thai và những ảnh hưởng của phôi nhiễm bệnh sẽ để lại di chứng cho trẻ sau khi sinh.

Các em bé nếu bị nhiễm sẽ có 3 triệu chứng bất thường, gây nguy hiểm. Đầu tiên là bệnh lý bất thường của mắt, như: nhãn cầu nhỏ (gây tăng nhãn áp), đục thủy tinh thể bẩm sinh, viêm võng mạc, viêm kết mạc… tất cả sẽ làm giảm thị lực trầm trọng cho trẻ. Triệu chứng thứ hai là bệnh lý của tim. Nó có thể gây ra một số dị dạng tim, mà chủ yếu là xảy ra ở van tim, như: hẹp van động mạch chủ, hẹp van động mạch phổi, hẹp van hai lá, hẹp van ba lá, đôi khi sẽ tạo ra một số lỗ thông như thông liên thất. Bệnh lý thứ ba, bệnh lý nghiêm trọng nhất vì tới nay vẫn chưa có khả năng chẩn đoán, đó là bệnh lý của tai. Nó gây ảnh hưởng dây thần kinh nghe (có tên khoa học là dây thần kinh số 8 ) làm tổn thương ốc tai, gây điếc đối với em bé với phôi thai bị nhiễm virus. Đây cũng chính là nguồn gốc của bệnh điếc, câm sau khi sinh.

PV: Với mức độ nguy hiểm đó, hiện nay ngành y tế có các phương pháp phòng, chữa bệnh như thế nào ?

Bác sĩ Trần Danh Cường: Người mang thai hoàn toàn có thể tự tiếp xúc với nguồn lây. Điển hình như hiện nay ở Hà Nội đang có dịch, đã xuất hiện phôi nhiễm và các yếu tố nguy cơ. Chính vì thế khi xuất hiện sốt nhẹ và phát ban kèm theo hạch thì người phụ nữ mang thai đó có nguy cơ đã nhiễm rubella.

Muốn khẳng định có nhiễm bệnh hay không thì người phụ nữ phải đi xét nghiệm máu, xét nghiệm để định lượng các kháng thể Rubella trong máu, tùy theo nồng độ kháng thể trong máu để chẩn đoán bệnh.

Chúng tôi cũng khuyến cáo là trong khi phát ban thì các bà mẹ không nên đi ra ngoài, vì đây là thời điểm lây nhiễm cao nhất. Nhưng thời điểm tốt nhất để làm xét nghiệm là sau khi phát ban khoảng 5 ngày. Cái quan trọng nhất là chẩn đoán nhiễm trùng nguyên phát hay là tái phát.

Rubella gây nguy hiểm nhất là vào quý đầu của thời kỳ thai nghén. Lúc này có nguy cơ sẩy thai, mà nguy hiểm hơn là gây bệnh cho phôi thai. Nên muốn phát hiện bệnh thì cần đi chẩn đoán trước sinh để khẳng định bệnh. Những người phụ nữ có tuổi thai từ 18 tuần trở lên thì nếu nhiễm rubella thì nguy cơ gây nguy hiểm là rất thấp.

Khi bị chẩn đoán người mẹ đã nhiễm Rubella thì tốt nhất là ngừng thai nghén (trong thời kỳ thai từ 14-17 tuần tuổi).

Điều đáng tiếc ở nước ta hiện nay, việc chẩn đoán em bé có chắc chắn nhiễm Rubella hay không vẫn chưa có. Trong thời gian tới, nếu được sự đồng ý của lãnh đạo thì chúng tôi sẽ bổ sung công nghệ sử dụng kỹ thuật PCR để tìm kiếm virus trong nước ối.

Phương pháp phòng bệnh chung nhất mà toàn thế giới khuyến cáo là nên tiêm phòng vaccine cho toàn bộ phụ nữ đang trong độ tuổi sinh đẻ. Đây là loại bệnh có miễn dịch suốt đời, bởi khi đã tiêm phòng hoặc đã nhiễm rồi thì có thể miễn dịch suốt đời.

Ngoài tiêm phòng thì khi mang thai, người phụ nữ có thể tự phòng bệnh bằng việc đeo khẩu trang y tế khi đi chợ, đi vui chơi, giải trí, thậm chí là đi khám bệnh…

Những người có biểu hiện triệu chứng bệnh Rubella hãy đến cơ sở y tế để được khám, tư vấn và điều trị căn bệnh này, nhất là đối với phụ nữ mang thai.

PV: Xin cám ơn bác sĩ!.