Trong chiến lược cắt cơn, thuốc chống động kinh được coi là phương tiện cứu cánh và đảm bảo trị khỏi cho người bệnh. Nhưng khi mang thai, thuốc lại gây những hậu quả nghiêm trọng.
Chưa bao giờ được gọi là an toàn
Bệnh động kinh, xét về mặt cơ chế, là bệnh bị gây ra bởi sự phóng điện đột ngột, quá mức của các tế bào thần kinh mà biểu hiện điển hình của nó và thường được nhắc tới là các cơn co giật không kiềm chế được. Một khi người ta bị động kinh thì các cơn co giật có thể xảy ra và người bệnh không thể tự kiểm soát hay kiềm chế được các cơn giật cho dù họ có cố gắng. Muốn hay không muốn, sự co giật vẫn xảy ra theo chu kỳ và người bệnh vẫn phải gánh lấy các hậu quả của nó. Chu kỳ xuất hiện cơn có thể là vài tuần, có thể là một tháng nhưng cũng có thể là vài tháng cho đến một năm.
Thuốc chống động kinh được coi là phương tiện cứu cánh và đảm bảo điều phối được cơn co giật đến mức hết hoàn toàn. Tuy nhiên, đối với phụ nữ mang thai thì chưa bao giờ, kể cả các thuốc cũ và mới, chúng được gọi là những thuốc có chỉ số an toàn.
Trong tất cả các tài liệu nói về thuốc chống động kinh, người ta đều cảnh báo: thuốc chống động kinh là những thuốc có ảnh hưởng tới bà mẹ và thai nhi. Các thầy thuốc khuyên nếu buộc phải sử dụng, thì hãy dùng các thuốc kinh điển. Tác dụng gây dị dạng thai của thuốc chống động kinh đã được chứng minh qua những điều tra đầy đủ và cơ bản. Tỷ lệ gây dị dạng thai cao hơn gấp 3 lần so với không điều trị. Thông thường các dị tật bẩm sinh ở thai nhi chiếm khoảng 1-2% do các sai sót về mặt di truyền khi các DNA tự sao và RNA sao mã. Khi sử dụng thuốc chống động kinh, người ta thấy các bà mẹ có thai nhi bị dị tật bẩm sinh lên tới 4-5%. Thậm chí ở những đối tượng có nguy cơ cao thì tỷ lệ này lên tới khoảng 20% về khả năng gây quái thai.
Thêm những thành phần “đen”
Trong nhóm thuốc chống động kinh thì thuốc valproate gây dị dạng thai mạnh nhất. Và thuốc có hệ số tương đối an toàn là phenytoin. Valproate vẫn được coi là hàng sát thủ với quá trình hình thành giải phẫu của thai nhi nhưng gần đây, địa vị này đang bị lung lay khi thêm một hóa dược chống động kinh nữa xuất hiện với những tác hại trên thai nhi.
Tháng 2/2011, Cục Quản lý dược và Thực phẩm Mỹ (FDA) đã lên tiếng cảnh báo nghiêm trọng về một thuốc chống động kinh có tên là topiramate. Topiramate là một thuốc chống động kinh thế hệ mới, thuốc vẫn được coi là có phổ tác dụng rộng. Topiramate là một dẫn xuất của sulfamate, được lưu hành trên thị trường Việt Nam… Thuốc được sử dụng để cắt cơn với các cơn động kinh cục bộ và toàn thể. Thuốc tỏ ra khá hữu hiệu ngay cả khi được dùng như là một thuốc trong đơn trị liệu hay đa trị liệu. Bên cạnh đó, nó còn được sử dụng với một liều nhỏ hơn như một chế phẩm nhằm kiểm soát các cơn đau đầu cường độ mạnh và các cơn đau nửa đầu. Topiramate là một trong các thuốc được chỉ định dự phòng cơn đau nửa đầu. Topiramate còn được sử dụng trong các đơn thuốc kết hợp với phentermine nhằm mục đích giảm cân vì nó gây ra cảm giác chán ăn. Nhưng hiện nay, topiramate được xếp vào hàng những thuốc nguy hiểm gây quái thai.
Theo AP, FDA cảnh báo rằng những bà mẹ đang mang thai có sử dụng thuốc chống động kinh topamax có nguy cơ cao sinh ra những đứa trẻ có khuyết tật vùng miệng. Các số liệu dẫn ra trên trang tin Reuter cho biết, tỷ lệ nứt môi và hở hàm ếch ở thai nhi khi mẹ sử dụng thuốc này là cao, nhất là khi họ sử dụng trong 3 tháng đầu của thai kỳ. 1,4% đứa trẻ được sinh ra có nứt môi và hở hàm ếch. Dị tật ở miệng khi mẹ sử dụng cao hơn gấp 3 lần so với tỷ lệ dị tật gây ra bởi các thuốc chống động kinh khác. So với tỷ lệ dị tật thông thường 0,07% thì thuốc này gây dị tật cao hơn gấp 20 lần ở các bà mẹ được điều trị. Nó chính thức được liệt vào hàng cảnh báo nguy hiểm á quân trong hệ thống các thuốc có ảnh hưởng tới thai nhi.
Giám đốc, bác sĩ Russell Katz, phụ trách các chế phẩm thuốc và thực phẩm tác động lên hệ thần kinh cho biết trên AP rằng các thầy thuốc nên cân nhắc kỹ những lợi ích và thiệt hại của topiramate để quyết định có sử dụng hay không loại thuốc này trong thời kỳ mang thai. Theo ước tính, có khoảng 4,3 triệu bệnh nhân đã được sử dụng topamax từ năm 2007-2010.
Những lời khuyên
Vì những tác hại của nó trên thai kỳ nên mỗi thầy thuốc khi quyết định sử dụng chúng trong kiểm soát động kinh ở bà mẹ nên cân nhắc giữa lợi và hại. Trong những trường hợp bắt buộc sử dụng, nên lựa chọn những thuốc kinh điển có hệ số an toàn cho thai cao mà tránh dùng những thuốc thế hệ mới vì những số liệu chưa được điều tra đầy đủ. Mỗi bà mẹ cần ý thức được tác hại của thuốc chống động kinh trên thai nhi và nên thông báo cho bác sĩ để họ còn tính toán và biết trước trong chiến lược dùng thuốc. Tốt nhất là nên điều trị động kinh dứt điểm trước khi có ý định mang thai một thời gian (1 năm sau khi điều trị động kinh thành công).
