Học ít, chơi nhiều, nhưng so với bạn bè cùng trang lứa trên khắp thế giới, trẻ em Phần Lan tỏ ra sáng tạo và bản lĩnh hơn. Trẻ em Phần Lan chỉ học 190 ngày/năm, và 4 giờ/ngày, tuyệt đối không có chuyện học ngoài giờ hay học thêm. Trong khảo sát năm 2009 của Chương trình Đánh giá Sinh viên Quốc tế PISA của Tổ chức Hợp tác Kinh tế và Phát triển OECD, học sinh Phần Lan xếp hạng nhì môn khoa học và môn đọc, hạng ba ở môn toán. Thành tích này vượt xa thứ hạng 15 của Mỹ, một trong những quốc gia có nền giáo dục tiên tiến nhất thế giới.
Ngoài việc Phần Lan luôn đứng trong nhóm 3 nước dẫn đầu sau 4 kỳ khảo sát gần nhất của PISA, trình độ của một học sinh ở chuẩn thấp của Phần Lan cũng cao hơn 80% so với trình độ một học sinh ở chuẩn thấp của các nước OECD.
Mỗi tiết học của học sinh Phần Lan là một hoạt động vui chơi ẩn chứa nhiều bài học bổ ích. Lấy một tiết học Toán ở trường Kallahti ngoại ô Helsinki làm ví dụ. Những đứa trẻ 9 tuổi ngồi tựa lưng vào nhau trên sân trường dùng những que củi nhỏ, quả thông, hòn đá và trái cây để xếp thành các dạng hình học mà giáo viên yêu cầu. “Tác giả” của những “tác phẩm sắp đặt” này sẽ mô tả trước lớp bằng những thuật ngữ toán hình học để các bạn trong lớp cùng hiểu rõ.
Veli-Matti Harjula, giáo viên của Trường, cho biết chương trình học rất nhẹ, giáo án môn Toán mà Bộ Giáo dục Phần Lan áp dụng cho cả nước chỉ dài chưa đến 10 trang giấy A4.
Các giáo viên ở Phần Lan có nhiều ý tưởng đột phá trong dạy dỗ học sinh nhưng đồng thời cũng để chúng hồn nhiên như lứa tuổi của chúng. Một giáo viên tiểu học có thể phụ trách một lớp từ lớp Một đến lớp Sáu. Nhờ đó, giáo viên có thể hiểu rõ thói quen của từng học sinh và thiết kế phương pháp giảng dạy sao cho phù hợp.
Thành công của nền giáo dục Phần Lan còn đến từ chất lượng giảng dạy của đội ngũ giáo viên. Ở Phần Lan, nghề giáo rất được xem trọng. Mỗi năm, hàng ngàn sinh viên tốt nghiệp mong muốn trở thành giáo viên nhưng chỉ 10% trong số đó được nhận vào chương trình đào tạo kéo dài 5 năm để dạy cấp tiểu học. Hoàn thành chương trình này, giáo viên sẽ được cấp bằng Thạc sĩ. Với thu nhập từ 40.000 – 60.000 USD/năm và thời gian làm việc chỉ 190 ngày/năm, giáo viên hoàn toàn yên tâm đầu tư cho công tác giảng dạy.
Ngoài ra, không thể không nói đến tư duy của những người làm tại Bộ Giáo dục Phần Lan. Sau giai đoạn cải cách giáo dục vào thập niên 1980, nền giáo dục Phần Lan đã được chú trọng xây dựng trên nền tảng nâng cao mặt bằng dân trí.
Nhìn toàn cục, mô hình giáo dục Phần Lan tuy cấp tiến nhưng không dễ để các nước khác áp dụng và đạt được thành công một khi chưa xóa bỏ tư tưởng học nhồi nhét “vị thành tích”. Tuy vậy, theo chừng mực nào đó, tạo môi trường học tập vui vẻ để trẻ em vừa học, vừa giữ được sự vô tư và hồn nhiên là yếu tố cơ bản khuyến khích trẻ em sáng tạo và học tập tích cực.
