Cầm tờ giấy xét nghiệm máu trên tay, nhiều chị em mang thai tỏ ra băn khoăn không biết nhóm máu hiếm Rh âm (Rh-) đang mang trong người có ảnh hưởng gì đến thai nhi hay không?
Thai phụ lo lắng…
Chị Huyền Anh (Hoài Đức, Hà Nội) đã mang bầu được hơn 3 tháng. Tuần vừa rồi, chị đi làm xét nghiệm máu ở BV Phụ Sản T.Ư mới biết nhóm máu mình mang trong người thuộc… hàng hiếm. Nghe tin, chị giật mình sợ hãi không biết Rh- nó là… cái gì? Liệu có nguy hiểm tính mạng cho hai mẹ con hay không?
Cũng trong tình trạng tương tự, chị Linh (Cầu Giấy, Hà Nội) đang rất hoang mang sau khi đi thử máu biết mình có nhóm máu Rh-. Chị kể: “Bữa trước đi lấy kết quả xét nghiệm ở BV về, thai thì vẫn ổn định nhưng tôi mới biết được mình mang trong mình nhóm máu Rh-. Nghe mọi người nói thai phụ mang dòng máu này rất nguy hiểm vì chỉ sinh được một đứa. Vì là máu hiếm nên cũng lo chẳng may bị băng huyết hay cấp cứu cần máu thì có máu truyền không nữa…”.
Đây không chỉ là băn khoăn của các thai phụ mà nhiều người cũng khá quan tâm đến nhóm máu hiếm này. Theo ThS. Trần Ngọc Quế, Trưởng khoa Hiến máu và các thành phần máu (Viện HH&TM T.Ư), hệ thống nhóm máu Rh vốn rất phức tạp với khoảng 50 kháng nguyên khác nhau. Trong hệ thống nhóm máu này thì kháng nguyên D là quan trọng nhất vì có tính sinh miễn dịch cao nhất. Những người có kháng nguyên D trên màng hồng cầu là người có nhóm máu Rh dương (Rh+); những người không mang kháng nguyên D trên bề mặt hồng cầu là người có nhóm máu Rh âm (Rh-).
Nhóm máu hiếm rất… hiếm vì có tỷ lệ rất thấp trong cộng đồng. Nếu một nhóm máu chỉ có tỷ lệ dưới 0,1% trong cộng đồng đã là hiếm và nếu tỷ lệ này chỉ ở mức dưới 0,01% thì rất hiếm.
Ở VN, người có nhóm máu Rh- có tỷ lệ khoảng 0,07%. Có thể thấy, Rh- là nhóm máu hiếm. Điều đáng nói là, gần đây tỷ lệ số người có nhóm máu Rh- có chiều hướng gia tăng trong khi lượng máu dự trữ thấp gây khó khăn cho việc điều trị.
Hoàn toàn có thể dự phòng được
Người mẹ có nhóm máu Rh- hoàn toàn vẫn có thể sinh con bình thường nhưng một số trường hợp trẻ sinh ra có thể bị bệnh vàng da tan máu do bất đồng nhóm máu hệ Rh giữa mẹ và con.
ThS. Quế cho biết, ngày nay đã có các biện pháp phòng ngừa bất đồng nhóm máu Rh giữa mẹ-con bằng cách tiêm bắp anti-D để dự phòng cho bà mẹ mang thai vào tuần thứ 28 thai kỳ (có thể tiêm nhắc lại vào tuần thứ 35 của thai kỳ) và tiêm trong vòng 72 giờ sau khi sinh con (tốt nhất là trong vòng 24 giờ sau khi sinh con) để phá hủy các hồng cầu Rh+ của con lọt vào trong hệ tuần hoàn của mẹ trong quá trình chuyển dạ đẻ.
Ngay sau khi sinh con lần đầu, người mẹ được tiêm huyết thanh chống kháng nguyên D (anti-D). Huyết thanh này sẽ làm phá hủy các hồng cầu của con mang kháng nguyên Rh (D) đã lọt vào hệ thống tuần hoàn của mẹ. Qua đó, ngăn ngừa hệ thống miễn dịch của mẹ nhận biết và cảm nhiễm với kháng nguyên D có trên bề mặt hồng cầu của đứa trẻ. Do đó, cơ thể mẹ sẽ không sinh ra kháng thể anti-D. Anti-D tiêm vào sẽ “biến mất” trong hệ tuần hoàn của mẹ 3 tuần sau khi tiêm. Ở những lần có thai sau, trong máu của mẹ không có anti-D và thai nhi phát triển hoàn toàn bình thường. Dự phòng bằng anti-D cần được thực hiện mỗi lần mang thai tiếp theo, trẻ vẫn có thể phát triển bình thường.
ThS. Quế cũng khuyến cáo, người dân nên đi xét nghiệm máu hoặc hiến máu nhân đạo để được biết chính xác nhóm máu của mình. Điều này sẽ giúp ích rất nhiều trong trường hợp cấp cứu cần truyền máu. Đối với thai phụ cũng nên xét nghiệm, khám thai định kỳ để bác sĩ xác định nhóm máu tránh rủi ro không đáng có trước khi sinh….
Khi đã biết mình có nhóm máu Rh- cần thông báo với cơ sở khám chữa bệnh, đặc biệt khi cần truyền máu và quản lý thai nghén, tham gia ngân hàng máu sống và sẵn sàng hiến máu khi có yêu cầu.
CLB cho người có nhóm máu hiếm
Từ năm 2007 Viện HH&TM T.Ư đã thành lập CLB Những người nhóm máu hiếm khu vực phía Bắc. Hàng năm CLB vẫn tổ chức gặp mặt người có nhóm máu hiếm 1 – 2 lần để cung cấp thông tin và tư vấn những vấn đề liên quan đến nhóm máu cho những thành viên CLB, những người có nhóm máu hiếm và gia đình họ. Hiện nay, CLB đang quản lý trên 600 người có nhóm máu hiếm, trong đó có 549 người hiến máu tại Viện HH&TM T.Ư.
Những người có nhóm máu hiếm Rh- có thể đăng ký tham gia sinh hoạt tại CLB để được tư vấn về sức khỏe, sức khỏe sinh sản và hỗ trợ các biện pháp y tế khi cần…
Kính chào Bác sĩ,
Em xin hỏi BS về trường hợp của em:
Cách 8 năm em đã chích ngừa Rubella, em mới làm xét nghiệm cho kết quả: Rubella IgG 49 UI/ml, IgM âm tính. Em đang muốn sinh em bé, vậy BS cho em hỏi em có cần chích nhắc lại Rubella không, IgG ở ngưỡng bao nhiêu thì có giá trị phòng bệnh?
Em cảm ơn BS nhiều!
Vaccin phòng Rubella có hiệu lực 10-11 năm, nghĩa là bạn còn được 2 năm nữa, nên tiêm nhắc lại thì tốt hơn và nhớ là phải tránh thai 3 tháng sau tiêm nhé.