…năm nay công tác dân số gặp nhiều khó khăn, năm Rồng Vàng, năm Thìn theo quan niệm của nhiều người là năm đẹp. Mọi người mong muốn sinh con vào năm này vì thế các gia đình nô nức đi “bắt” rồng, đặc biệt là con trai.
Trong 3 năm gần đây các chỉ tiêu về dân số của Việt Nam đều đạt và vượt, kiểm soát được mức sinh. Tuy nhiên, kịch bản của năm nay đã thay đổi, số sinh tăng lên đến 13,5% so với năm ngoái, đáng báo động là số trẻ sinh là con thứ 3.
Đây là nhận định của ông Nguyễn Văn Tân, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số – Kế hoạch hóa gia đình (Bộ Y tế) trong buổi họp báo tại Hà Nội sáng 10/7.
Theo ông Tân, năm nay công tác dân số gặp nhiều khó khăn, năm Rồng Vàng, năm Thìn theo quan niệm của nhiều người là năm đẹp. Mọi người mong muốn sinh con vào năm này vì thế các gia đình nô nức đi “bắt” rồng, đặc biệt là con trai. Ngoài ra, nhận thức trong đội ngũ những người làm công tác dân số, cũng như của xã hội chưa thay đổi nhiều. Nhiều người vẫn nghĩ đến dân số là kế hoạch hóa gia đình, giảm sinh chứ chưa quan tâm đến chất lượng dân số, mất cân bằng giới tính khi sinh…
Có thể nói năm 2012 Việt Nam đối mặt với tỷ số sinh tăng vọt, nhất là sinh con thứ ba. Trong 5 tháng đầu năm, cả nước đón hơn nửa triệu trẻ, trong đó, số bé là con thứ ba tăng đến gần 20% so với cùng kỳ năm ngoái.
Các chỉ tiêu kế hoạch hóa gia đình khác cũng không đạt tiến độ. Số trường hợp sử dụng các biện pháp tránh thai đều giảm. Chẳng hạn về chỉ tiêu đặt vòng, trong 5 tháng đầu năm mới chỉ có gần 575.000 người đặt vòng, giảm gần 6% so với cùng kỳ năm ngoái. Số ca triệt sản giảm gần 6%, số người mới cấy thuốc tránh thai giảm gần 38%.
“Đây là vấn đề đáng suy nghĩ trong những tháng cuối của năm. Theo điều tra vào tháng 4/2011, tổng tỷ suất sinh của chúng ta xuống đến mức 1,99 con cho một cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ. Tuy nhiên, chắc chắn trong năm nay con số này sẽ tăng lên”, ông Tân nhận định.
Bên cạnh đó, vấn đề mất cân bằng giới tính khi sinh cũng rất nóng. Năm 2011, tỷ số này ở mức khá cao với 111,9 bé trai trên 100 bé gái. Tuy nhiên, trong 5 tháng đầu năm nay, con số này đã vọt lên 113 trẻ trai trên 100 trẻ gái. Cá biệt, có những tỉnh, tình trạng chênh lệch quá cao, cứ 130 trẻ trai mới có 100 trẻ gái.
“Chúng ta đặt mục tiêu đến 2015 giảm tốc độ mất cân bằng giới tính, khống chế ở mức dưới 113/100, đến năm 2020 là dưới 115/100, cố gắng duy trì về mức cân bằng tự nhiên vào năm 2025. Tuy nhiên, những số liệu của mấy tháng đầu năm dường như chưa chững lại như chúng ta mong muốn”, ông Tân thừa nhận.
Đặc biệt, việc lựa chọn giới tính khi sinh xảy ra ngay ở lần sinh thứ nhất, tỷ số này đã là 109,7 bé trai trên 100 bé gái. Con số này tương tự ở lần sinh thứ 2 là 112 và lần sinh thứ ba khá cao, khoảng 120 trẻ trai.
Theo bác sĩ sản phụ khoa Lê Thị Kim Dung, Trung tâm Y tế Lao động (Hà Nội) ước tính số sản phụ đến khám trong năm nay tăng 20-30%. Trong số này, chắc chắn có những trường hợp cố sinh con trai, lựa chọn giới tính thai nhi.
“Thông thường ở các phòng khám chỉ phá thai từ 7 tuần trở lại, những trường hợp phá thai to, 14 tuần là có vấn đề. Không thể có chuyện một phụ nữ đã sinh 2 con mà không biết được mình có thai để đến lúc thai to như thế mới đi phá”, bác sĩ Dung cho biết.
Thực tế, từ năm 2006-2011, ngày càng có nhiều phụ nữ biết giới tính của thai trước khi sinh. Sau 5 năm tỷ lệ này đã tăng lên đáng kể. Trình độ học vấn càng cao thì khả năng họ biết trước giới tính trước khi sinh càng lớn. Đa số bà mẹ biết giới tính của thai nhi từ 12 đến 22 tuần (gần 78%). Điều này chứng tỏ hầu hết phụ nữ có tâm lý muốn biết sớm giới tính thai nhi, nhất là trong thời kỳ đầu mang thai. Vùng Đồng bằng sông Hồng có tỷ lệ phụ nữ biết giới tính thai nhi 12-16 tuần tuổi cao nhất nước.
Để hạn chế tình trạng này, theo các chuyên gia cần tăng cường truyền thông, giáo dục thay đổi nhận thức và chuyển đổi hành vi về can thiệp giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh, xây dựng và thực hiện các chính sách khuyến khích nâng cao vị thế, vai trò của trẻ em gái, hỗ trợ những gia đình sinh con một bề…
