Cuối tháng 6 vừa qua, BV Nhi đồng 2 TPHCM vừa phẫu thuật chữa trị thành công cho cô bé 12 tuổi tên P. có đến 2 âm đạo, 2 tử cung. P nhập viện vì tình trạng đau bụng trong giai đoạn có kinh. Bé có tiền căn mỗi lần có kinh đều đau bụng rất dữ dội, lượng máu kinh ra bình thường, đi khám nhiều nơi đều cho là đau bụng kinh đơn thuần.
Lần này nhập viện bệnh viện Nhi đồng 2 ngoài triệu chứng đau bụng bé còn tiểu khó và táo bón. Các BS tại BV nhi đồng 2 phát hiện ra bé có bất thường về giải phẫu Niệu Sinh dục, bé có 2 tử cung và 2 âm đạo. Trong đó, hệ thống tử cung âm đạo bên trái hoạt động bình thường, do đó bé vẫn có kinh hàng tháng. Tuy nhiên, hệ thống tử cung bên phải bất thường, nhỏ hơn và âm đạo bên tổn thương này lại bị bít lỗ ra, dẫn tới khi bé gái tới tuổi dậy thì có kinh, thì kinh chảy vào vùng âm đạo bít này gây ứ trệ, gây đau dữ dội khi mỗi lần hành kinh.
Bé được phẫu thuật xẻ đường âm đạo bít thoát những dịch kinh ứ đọng lâu ngày và tái tạo lại âm đạo. Hiện bé khỏe và đã xuất viện. Theo Ths.Bs Phạm Ngọc Thạch, tử cung âm đạo đôi rất hiếm gặp, tần xuất khoảng 1/25.000 trẻ gái sinh ra. Chính vì bệnh hiếm gặp, biểu hiện bệnh thường xảy ra trong chu kì có kinh nên thường dễ nhầm lẫn với thống kinh.
Ngoài chứng âm đạo đôi, âm đạo của bé gái còn gặp nhiều bất thường khác như không có âm đạo, teo âm đạo, âm đạo có vách ngăn…
Cụ thể, không có âm đạo là tình trạng những bạn gái khi sinh ra đã không có âm đạo, tuy nhiên vẫn có thể có tử cung và buồng trứng như bình thường. Trường hợp này, máu kinh cũng không thể thoát ra ngoài được nên bị đọng lại trong tử cung và tràn lên sừng tử cung.
Teo âm đạo bẩm sinh là tình trạng người phụ nữ vẫn có đủ 2 buồng trứng, tử cung, vòi trứng hoàn chỉnh, nhưng chỉ có phần trên âm đạo, còn phần dưới bị teo lại và bít kín. Do vậy, khi đến tuổi dậy thì, máu kinh cũng không thể thoát ra bên ngoài được, khiến bạn gái thường hay bị đau bụng, bụng dưới ngày càng to ra do bị ứ máu kinh lâu ngày. Với những trường hợp này, bác sĩ sẽ mở một đường âm đạo mới cho bạn gái.
Âm đạo có vách ngăn (hay còn gọi là âm đạo kép) có hai loại. thứ nhất là vách ngăn ngang âm đạo: Trong âm đạo có vách ngăn ngang âm đạo, có thể nằm ở 1/3 trên hay 1/3 giữa. Nếu vách ngăn không thủng thì sẽ có biểu hiện giống như trường hợp màng trinh không thủng. Nếu vách ngăn có thủng thì chỉ phát hiện được khi quan hệ tình dục dương vật – âm đạo.
Trường hợp thứ 2 là vách ngăn dọc âm đạo: Thường có khoảng 20% trường hợp này đi kèm với dị dạng tử cung. Vách ngăn dọc âm đạo có thể hoàn toàn suốt dọc âm đạo hoặc chỉ một phần. Biểu hiện chủ yếu là đau khi giao hợp hoặc không giao hợp được.
Ngoài ra, phụ nữ còn có thể rơi vào tình trạng khó khăn hơn khi cơ quan sinh dục trong và ngoài không tương thích. Có nghĩa là trong quá trình phát triển biệt hoá cơ quan sinh dục, bộ phận sinh dục trong và ngoài có thể không tương thích với nhau, ví dụ: có buồng trứng, tử cung, nhưng âm vật lại phì đại gần như dương vật, môi lớn xệ xuống gần như bìu (nhưng không có tinh hoàn); Hoặc bộ phận sinh dục ngoài gần giống với nữ (dương vật nhỏ, ngắn, bìu nhỏ), nhưng lại không có tử cung, buồng trứng mà lại có tinh hoàn trong bìu.
Theo các BS thì bé gái ở tuổi dậy thì, đau bụng có tính chu kì hàng tháng nhất là vào thời kì hành kinh nên lưu ý, nếu siêu âm có bất thường thì cần phải được khám chuyên khoa để phát hiện các chứng bất thường ở âm đạo để điều trị kịp thời, bảo toàn cơ quan sinh sản cho bé gái.
Chẳng hạn với chứng âm đạo có vách ngăn, trong cả hai trường hợp đều có thể ảnh hưởng đến việc sinh con sau này của bé gái. Chính vì vậy, nếu nghi ngờ có vách ngăn âm đạo cần đi kiểm tra, BS có thể phẫu thuật để tạo hình dạng bình thường cho âm đạo.
Hay tình trạng cơ quan sinh dục trong và ngoài không tương thích có từ trong giai đoạn bào thai và ảnh hưởng rất lớn đến việc xác định giới tính của trẻ sau khi ra đời. Nếu phát hiện sớm, có thể phẫu thuật chỉnh hình để cơ quan sinh dục trong và ngoài tương ứng với nhau và bảo tồn được chức năng của các cơ quan sinh dục.
Nếu để trẻ lớn, đã nhận thức được về giới tính của bản thân cũng như đã phát triển thiên về giới tính nào thì có thể được chỉnh sửa cơ quan sinh dục cho phù hợp cho giới tính đó. Tuy nhiên, hiện nay, vấn đề này vẫn còn đang được tranh cãi về mặt pháp lý vì trẻ có thể có giới tính nữ trong giấy khai sinh nhưng phát triển theo giới tính nam và buộc phải phẫu thuật theo giới tính nam.
