Bắt con trẻ trở thành người mà bố mẹ mong muốn, có thể làm bố mẹ thấy hãnh diện nhưng dễ khiến đứa trẻ trở thành những con “búp bê” thụ động, không có chính kiến riêng, không tự tin, không biết quan tâm đến người khác. Đặc biệt, đứa trẻ sẽ không biết mình muốn gì và thích gì vì tất cả đã được sắp đặt sẵn, bé chỉ việc làm theo ý của bố mẹ.
Những chuyện bố mẹ tưởng “không có gì” như nhờ bà trông cháu, tập thói quen sạch sẽ, không cho chơi với người lạ, đi học sớm… sự thật đã xâm phạm vào những nhu cầu bản năng để phát triển của trẻ.
Khi những nhu cầu bản năng không được phát triển tự nhiên dễ khiến đứa trẻ trở thành những con “búp bê” thụ động, không có chính kiến riêng, không tự tin, không biết quan tâm đến người khác. Đặc biệt, đứa trẻ sẽ không biết mình muốn gì và thích gì vì tất cả đã được sắp đặt sẵn, bé chỉ việc làm theo ý của bố mẹ.
Không gần gũi
Thực trạng:
Vì trầm cảm sau sinh, muốn nghỉ ngơi hay vì giữ dáng, làm đẹp mà nhiều bà mẹ không gần gũi nhiều với con. Việc chăm con chủ yếu do người thân, vú nuôi đảm trách, mẹ chỉ bế khi cho bé bú. Điều này vô tình tước đi nhu cầu gần mẹ đứa trẻ.
Hậu quả:
Trong 3 tháng đầu đời nếu trẻ không được gần gũi hoàn toàn với mẹ thì rất dễ bị rối loạn tâm lý. Lớn lên trẻ sẽ dễ thiếu hòa nhập, chậm phát triển, sợ gặp người lạ.
Nếu trẻ ít tiếp xúc với mẹ trong 6 tháng đầu đời thì trẻ dễ thờ ơ với việc giao tiếp với người khác, biếng ăn, mất ngủ, trầm tính, ít nói…
Ép trẻ ăn theo khoa học
Thực trạng:
Bố mẹ bắt con ăn uống đúng theo chế độ dinh dưỡng của bác sĩ, mỗi ngày cần gì, ăn bao nhiêu, không ăn gì và bắt ăn ngay cả khi trẻ không đói.
Hậu quả:
Trừ khi trẻ đang mắc bệnh lý cần chế độ dinh dưỡng và cách nuôi đặc biệt, còn thì việc ép ăn theo ý bạn là điều không nên. Mỗi trẻ có thể trạng khác nhau, trẻ có thể thích món này, không thích món kia nên nếu bị ép trẻ sẽ chống lại, không hợp tác.
Bố mẹ lại lo lắng, sợ con gầy yếu nên càng ép. Lâu dần, dẫn đến bé sợ đồ ăn, sợ mẹ, sợ cả thìa, nĩa. Bé cũng bị ức chế cảm giác thèm ăn, nước bọt không tiết đủ, mỗi bữa ăn trở thành ám ảnh với trẻ… Mẹ phải dùng bản năng của mình để biết khi nào bé đói, thèm ăn, bé thích ăn món gì, khẩu vị của bé… để giúp bé ăn uống thoải mái hơn.
Dạy trẻ học quá sớm
Thực trạng:
Đối với trẻ em, có những kiến thức căn bản, nền tảng như nhận biết đồ vật, khuôn mặt, cảm xúc, người lạ, sự sợ hãi thông qua chơi và giao tiếp hằng ngày. Nhưng nhiều bố mẹ lại nghĩ “kiến thức” phải là những con số, câu chữ, ngoại ngữ… nên bắt trẻ học đọc, học viết ngay từ khi mới 3, 4 tuổi.
Hậu quả:
Có nhiều đứa trẻ có sự hiểu biết về các con số, kiến thức khoa học nhưng lại bị khiếm khuyết về kiến thức nền tảng, không biết thể hiện cảm xúc, không biết về các sự vật, sự việc xung quanh, không biết xác định, tên gọi các đồ vật…
Trẻ em cần được chơi với thế giới bên ngoài càng nhiều càng tốt, bố mẹ đừng sợ con tay chân lấm lem, vì điều này sẽ giúp tăng nhận thức và nhất là phát triển tốt về mặt cảm xúc, yếu tố quan trọng trong việc hình thành nhân cách của trẻ.
Bắt đi mẫu giáo khi chưa sẵn sàng
Thực trạng:
Nhiều bố mẹ vì bận rộn công việc nên cho trẻ đi mẫu giáo khi chưa chuẩn bị cho con tâm lý để thích nghi.
Hậu quả:
Trẻ sẽ khóc lóc, sợ hãi vì vốn đã quen ở nhà, giờ phải thay đổi môi trường đột ngột, gặp thầy cô, bạn bè lạ. Điều này có thể khiến trẻ dễ cau có, biếng ăn, dễ bị sốt, sợ hãi…
Để bé dễ thích nghi, trước khi đưa bé đi học mẫu giáo, bố mẹ nên dẫn con đến trường chơi các trò chơi trong sân trường trước, cho bé làm quen dần với cô giáo, các bạn cùng trang lứa, bố mẹ cũng cho bé tham gia vào lớp học 1-2 tiếng… dần dần như vậy bé sẽ quen, đến khi đi học chính thức sẽ không bị sốc, bỡ ngỡ…
Phải luyện viết chữ đẹp
Thực trạng:
Vì tư tưởng nét chữ nét người nên nhiều bố mẹ muốn rèn luyện cho con viết chữ đẹp ngay từ nhỏ.
Hậu quả:
Muốn viết chữ đẹp, đòi hỏi đứa trẻ phải tập trung chú ý rất nhiều. Nhưng trẻ con thường dễ mất tập trung, nếu cứ liên tục mất tập trung, trẻ sẽ hình thành thói quen này khi lớn lên. Để viết chữ đẹp, mắt trẻ cũng phải chú ý cao độ, dễ cận thị. Nếu bắt viết nhiều, trẻ sẽ chán nản, khi nhắc đến đi học trẻ sợ học, dẫn đến không chú ý trong học tập.
Để bé viết chữ đẹp, đầu tiên phải cho bé viết chữ to trên bảng, khi nào nhuần nhuyễn mới viết vào vở ô ly.
Bắt sạch sẽ quá sớm, quá mức
Thực trạng:
Đối với trẻ em chưa thể làm chủ được các cơ quan bài tiết, chúng tiểu tiện vô thức và đây là nhu cầu cần thiết. Nhưng nhiều bố mẹ vì sạch sẽ quá hoặc gia đình có nề nếp, quy tắc nên bắt trẻ hình thành thói quen đi vệ sinh đúng giờ, đi tiểu tiện đều phải ngồi bô, trước khi ra ngoài, đi ngủ đều phải đi tiểu, bắt tiểu khi trẻ không muốn…
Hậu quả:
Tập thói quen sạch sẽ cho trẻ là điều tốt nhưng phải quan tâm đến nhu cầu và thời điểm thích hợp. Nếu cứ bắt trẻ ngồi bô khi chúng chưa sẵn sàng, đi tiểu khi chúng không muốn thì rất dễ dẫn đến táo bón, rối loạn tiêu hóa. Bên cạnh đó, lớn lên trẻ cũng hình thành thói quen sạch sẽ quá mức sẽ ảnh hưởng nhiều đến cuộc sống hang ngày và giao tiếp với người khác.
Không cho nghe, nói, quan sát
Thực trạng:
Bố mẹ sợ con nói leo, nhiều chuyện nên không cho trẻ tham gia vào một số cuộc trò chuyện, thậm chí cũng không cho ngồi quan sát.
Hậu quả:
Gây ức chế, trẻ không nói được điều chúng muốn thành ra dễ chán nản, hay thụ động, lâu dần sẽ không có thói quen bày tỏ quan điểm, sống nội tâm và dễ phó mặc cho người khác.
“Đóng kênh” giao tiếp
Thực trạng:
Bố mẹ sợ con tiếp xức với người xấu, sợ con lây bệnh hoặc vì con bị khuyết tật sợ con tự ti… nên đã cấm con không được giao tiếp với người lạ.
Hậu quả:
Nếu hạn chế trẻ giao tiếp, bé mất đi sự nhạy cảm trong phát triển trí tuệ, đặc biệt là sự thể hiện cảm xúc. Việc cấm đoán con trong một khuôn phép là điều hợp lý, nhưng phải ở chừng mực nhất định. Được tương tác với người khác ngoài gia đình vừa là nhu cầu vừa là trải nghiệm cần thiết giúp trẻ nhận biết bản thân hoàn chỉnh hơn, hình thành khả năng để giải quyết các vấn đề trong cuộc sống, dễ dàng vượt qua stress, căng thẳng…
Bắt giao tiếp quá nhiều
Thực trạng:
Bố mẹ hay trầm trọng hóa hành vi của trẻ, thấy con huơ tay, hét là nghĩ con cần giúp đỡ, cần được hỏi han. Ngoài ra, quá khứ bố mẹ thiếu thốn tình cảm nên muốn bù đắp cho con, ông bà muốn bao bọc cháu dẫn đến việc trẻ bị ép phải “mở miệng”.
Hậu quả:
Trẻ có thể bị căng thẳng khi phải nói chuyện, giao tiếp quá nhiều dễ dần đến sợ nói chuyện, sợ làm quen. Trẻ cũng cần khoảng thời gian tự chơi một mình để tự điều chỉnh lại sự phát triển hoàn thiện của trí tuệ và hành vi.
Không cho cạnh tranh
Thực trạng:
Bố mẹ luôn dạy con làm anh phải nhường nhịn em hoặc chiều đứa nhỏ hơn quá mức. Thấy các con hay cãi nhau, tranh giành đồ chơi, đánh nhau bố mẹ liền lao vào can, la anh mắng em.
Hậu quả:
Khi được cạnh tranh với anh chị em, trẻ sẽ gặp những tổn thương, sang chấn, stress, khi trẻ vượt qua được những điều này thì lớn lên trẻ có thể ứng phó dễ dàng với những trở lại. Cạnh tranh cũng giúp đứa trẻ biết cách phản ứng, biết cách làm sao để thắng, đây là cách giúp trẻ phát triển về tư duy, nhận thức tốt.
Khen chê trẻ chung chung
Thực trạng:
Khi con làm việc gì đó tốt, bố mẹ thường khen: “Con giỏi quá. Con thật tuyệt vời” hay khi bé làm gì sai là mắng: “Con là đồ ngu, đồ ăn hại”.
Hậu quả:
Trẻ rất dễ bị tự tin hay tự ti quá mức do cách khen chung chung như vậy của bố mẹ. Để đứa trẻ nhận thức được hành động của chúng, bố mẹ phải có sự khen, chê cụ thể, chỉ rõ ra bé đã làm tốt những gì, cần cố gắng cái gì mới khuyến khích bé làm tốt hơn cho những lần sau.
Bạn cần biết:
Đối với trẻ em, để phát triển tốt về trí não và thể chất, cần có sự cân bằng giữa chơi và học. Trước 6 tuổi, nếu bạn bắt trẻ học 2 tiếng thì sau đó phải cho trẻ chơi, vận động 2 tiếng. Ngoài ra, khi đứa trẻ bị ép làm những điều chúng không thích thì sẽ không có sức đề kháng về tâm lý. Trẻ dễ bị rối loạn về tâm thần, trầm cảm, mất sự tập trung, sợ giao tiếp, khiến trẻ mất sự nhạy cả về các mối quan hệ xã hội. Điều này ảnh hưởng rất nhiều đến tính cách của trẻ.
Khi dạy con, cũng cần sự thống nhất, không nên dạy mỗi người một kiểu trẻ dễ bị phân tâm, căng thẳng khi không biết tin tưởng ai.
