Hỏi:
“Đợt vừa rồi cu Tí mới làm thôi nôi. Ngay sau sinh nhật con, mẹ chồng đã vào buồng em, ý bảo bắt đầu từ năm nay, qua Tết là hai vợ chồng em phải nộp tiền ăn cho mẹ 2 triệu mỗi tháng. Nhà bây giờ cũng khó khăn nên cắt tiền sữa của cu Tí để nộp. Em bảo với mẹ là cu Tí còn nhỏ thế, không bỏ sữa được, xin mẹ đợi đến lúc cháu cứng cáp tầm 18, 24 tháng mới thôi uống sữa bột thì bà gạt đi. Mẹ chồng em bảo “Ngày xưa tôi nuôi 3 đứa con, đứa nào cũng đến hết 1 tuổi là thôi sữa, ngày 3 bữa cháo. Bây giờ có đứa nào còi cọc suy dinh dưỡng hay dốt nát gì không.” Em nghe mẹ nói mà không biết phản ứng sao vì mẹ lôi “bằng chứng sống” là cả chồng và các anh chồng ra”.
Trả lời:
TS.BS. Phan Bích Nga (Phó Trưởng Trung tâm khám tư vấn trẻ em –Viện Dinh dưỡng Quốc gia) cho biết:
“Sữa là loại thực phẩm được đánh giá có thành phần, công thức hóa học hoàn hảo nhất đối với hệ tiêu hóa, đáp ứng nhu cầu phát triển, đặc biệt là trẻ nhỏ. Trước đây, kinh tế khó khăn, trẻ lúc nhỏ được bú mẹ nhưng sau khi cai sữa thì không có điều kiện dùng sữa công thức hay chế phẩm của sữa nữa, ở những người này khi kinh tế phát triển hơn, trải qua nhiều năm không dùng sữa nên cơ thể đã bị mất men lactose để tiêu hóa đường lactose trong sữa nên bổ sung sữa sẽ rất khó hấp thụ. Để tránh tình trạng này, trẻ sau khi cai sữa mẹ vẫn rất nên tiếp tục bổ sung sữa và chế phẩm để đảm bảo phát triển tốt cho cơ thể và duy trì được men tiêu hóa sữa”.
Theo TS. Phan Bích Nga, các chuyên gia dinh dưỡng trên thế giới và Việt Nam khuyến nghị nên cho trẻ tiếp tục uống sữa sau khi đã cai sữa mẹ. Trong sữa, hàm lượng canxi và các yếu tố vi khoáng cao so với các loại thực phẩm khác, rất dễ hấp thu, hữu ích với giai đoạn phát triển của trẻ. Kể cả với người trưởng thành nếu tiếp tục dùng sữa cũng rất tốt. Ở Việt Nam xếp 4 nhóm thực phẩm, còn tại các nước phương Tây xếp 5 nhóm thực phẩm. Trong đó, sữa và chế phẩm sữa được xếp riêng một nhóm do tầm quan trọng của sữa đối với sức khỏe.
Với câu hỏi của độc giả khi cho con ăn 3 bữa cơm, uống 1 hộp sữa tươi có phải là quá ít? TS Nga cho rằng: “Không thể nói là quá ít hay không, bởi nếu 3 bữa cơm mà trẻ ăn tốt, ăn đa dạng thực phẩm thì vẫn đảm bảo được năng lượng và dưỡng chất cần. Tuy nhiên, nếu uống 1 hộp sữa tươi/ngày thì theo khuyến nghị bổ sung sữa và chế phẩm sữa (trung bình 300ml/ngày) như vậy là quá ít. Vì, mỗi hộp sữa tươi khoảng 180ml, có loại nhỏ khoảng 100ml, cho nên tối thiểu cũng nên bổ sung 2-3 hộp/ngày nếu có điều kiện”.
Với trẻ 1 tuổi trở lên bú sữa mẹ vẫn rất tốt, bởi khuyến nghị nên cho trẻ bú sữa mẹ đến 24 tháng. Trong trường hợp không có điều kiện bú mẹ nữa thì cần thiết duy trì cho trẻ uống sữa bổ sung. Tuy nhiên, không nhất thiết phải sữa bột công thức. Nếu trẻ lên cân chậm hoặc không thích dùng sữa công thức có thể dùng các chế phẩm của sữa như sữa tươi, sữa chua, pho mát, váng sữa…
“Nếu trẻ gầy nên tăng cường pho mát, váng sữa, vì trong các chế phẩm đó ngoài thành phần chất đạm còn có chất béo giúp tăng cân. Nếu trẻ đủ cân hoặc có nguy cơ thừa cân, béo phì nên hạn chế pho mát, váng sữa, chỉ cần duy trì sữa tươi và sữa chua, đặc biệt loại không đường”, TS.Bích Nga giải thích thêm.
Cũng theo TS.Bích Nga, trẻ trên 1 tuổi vẫn nên ăn cháo, súp, và các thức ăn mềm dễ tiêu. Trong đó, cháo có thể là gạo vỡ, tuổi này nên tập cho trẻ ăn thức ăn lổn nhổn để phát triển khả năng nhai tốt cho hàm, răng, chứ không cần xay mịn nữa. Tuy nhiên, trường hợp trẻ ăn lổn nhổn mà hay bị nôn trớ thì không nên ép trẻ ăn như vậy mà vẫn cần xay qua để đảm bảo khẩu phần của trẻ. Ngoài duy trì ngày 3 bữa cháo, súp vẫn nên uống 400 ml – 500ml sữa, tối thiểu là 300ml. Nên uống sữa đến khi trưởng thành, và nếu duy trì uống sữa trong suốt cả cuộc đời sẽ rất tốt cho sức khỏe.
Với trẻ 1 tuổi trở lên, chê độ ăn trung bình 3 bữa, nếu trẻ ăn tốt có thể 4 bữa. Chế độ ăn với trẻ: Trung bình 3 bữa, ăn tốt hơn có thể 4 bữa. Các cháu gầy, ăn mỗi bữa quá ít tăng lên 4-5 bữa. Ngoài ra thêm bữa phụ bao gồm sữa, chế phẩm sữa, hoa quả.
TS Nga chỉ rõ: “Tại Viện Dinh dưỡng Quốc gia, chúng tôi đã gặp một số cháu trên 1 tuổi không chịu ăn cháo nhưng thích ăn cơm, Tuy nhiên, phụ huỵnh lưu ý, cơm cho trẻ là cơm nát, không ăn cơm cứng có thể gây hại dạ dày”.
Sữa tươi và sữa chua không hạn chế, tùy theo khả năng ăn của trẻ. Nếu trẻ gầy quá thì tăng cường sữa công thức, đặc biệt loại sữa năng lượng cao để giúp trẻ lên cân. Có trẻ uống được cả lít sữa cũng không cần hạn chế. Với trẻ béo phì chỉ nên dùng sữa tươi, sữa chua không đường và không quá 600 ml/ngày.
