Bà bầu nên và không nên làm gì?

Mang thai là một trong những sự kiện ý nghĩa nhất trong cuộc đời người phụ nữ. Điều gì nên làm, điều gì cần tránh khi mang thai luôn là những thắc mắc của không chỉ những bà bầu mới mang thai lần đầu mà ngay cả với những người đã từng sinh con.

Những điều bà bầu nên

Dinh dưỡng

• Ở ba tháng đầu của thai kỳ, dù có hoặc chưa có những dấu hiệu để lộ với mọi người rằng bạn đang mang thai, cơ thể của bạn vẫn cần được nuông chiều bằng nhiều thời gian nghỉ ngơi và thư giãn.
• Không chỉ ăn nhiều rau và trái cây mỗi ngày, bà bầu còn cần uống thật nhiều nước. Không nhất thiết phải ăn gấp đôi cho em bé trong bụng, chỉ cần đảm bảo 60-100g chất đạm mỗi ngày, các thức ăn giàu chất đạm phải chiếm khoảng 25% bữa ăn. Những thực phẩm giàu chất đạm gồm rau, thịt nạc, thịt gà, cá, trứng, phô mai, đậu, bí, ngũ cốc.

• Tình trạng thai nghén dẫn tới hiện tượng thể tích máu tăng nhiều trong cơ thể mẹ, nên bà bầu cần thêm sắt để tạo sắc tố vận chuyển dưỡng khí oxygen trong hồng huyết cầu. Nhu cầu về sắt gia tăng đặc biệt trong quý thứ hai và thứ ba của thai kỳ. Nguồn thực phẩm giàu sắt gồm các loại bánh mì, ngũ cốc, đậu, thịt bò, bông cải xanh, rau lá xanh.
• Nhu cầu canxi hàng ngày vào khoảng 1.200mg trong thai kỳ. Những nguồn thực phẩm giàu canxi là sữa, các sản phẩm khác từ sữa, trứng và rau xanh. Acid folic, vitamine A, vitamine B, vitamine C, D… cũng không thể thiếu trong thời gian mang thai.

Và những yếu tố khác

• Dù cơ thể nặng nề hơn khi mang thai, nhưng các bà bầu vẫn cần tập thể dục đều đặn. Tập thể dục sẽ giúp đẩy mạnh tuần hoàn, làm tăng lượng dưỡng khí và dưỡng chất đến thai nhi. Tập thể dục cũng giúp bà bầu tăng thêm sức mạnh cơ bắp và thể lực, những yếu tố thai phụ không chỉ cần trong lúc mang thai mà cả lúc lên bàn sinh. Các hình thức tập luyện có lợi trong thai kỳ là yoga, bơi lội, đi bộ, thái cực quyền.

• Trong chín tháng mang thai, da của bà bầu thay đổi khá nhiều. Thời gian này, việc massage da mặt vừa giúp máu lưu thông tốt vừa giúp bà bầu thư giãn để da khỏe và ít bị ảnh hưởng bởi quá trình mang thai. Da của bà bầu nhạy cảm hơn trước nhiều nên cần hạn chế sử dụng những sản phẩm tẩy mạnh. Với những người quá nhạy cảm, tốt nhất nên dùng các sản phẩm massage không mùi.
• Một số phụ nữ có thói quen không nằm gối khi ngủ, mà không biết tư thế này làm chậm sự lưu thông máu khiến bạn thấy chóng mặt. Từ tháng thứ tư của thai kỳ, bà bầu nên gối đầu.
• Trạng thái tinh thần của người mẹ ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển của thai nhi. Nơi ở của thai phụ cần thông thoáng, sạch sẽ và yên tĩnh. Nhiều công trình nghiên cứu cho thấy, tinh thần của người mẹ khi mang thai sẽ ảnh hưởng đến sự hình thành nhân cách và tính cách của trẻ sau này. Do vậy, bà bầu và người thân nhất là người chồng cần tạo một bầu không khí gia đình vui tươi, chăm sóc yêu thương nhau để giúp thai phụ luôn có tinh thần tốt. Bà bầu cũng nên xem nhiều tranh ảnh phong cảnh đẹp, tranh em bé, đọc sách lành mạnh, xem phim hài hoặc tình cảm lãng mạn.
• Sự mệt mỏi gia tăng vào ba tháng giữa và ba tháng cuối thai kỳ, nhiều triệu chứng đau nhức, khó ngủ, tê chân… xuất hiện. Bà bầu đừng quá lo lắng, chỉ cần nghỉ ngơi càng nhiều càng tốt. Massage là điều tuyệt vời trong thai kỳ, nó giúp giảm stress, tăng lượng tuần hoàn máu và xoa dịu các cơn đau. Có thể chiêu đãi cơ thể một suất massage phù hợp với bà bầu, ngâm chân với thảo mộc và nghe vài bản nhạc du dương để thư giãn.
• Nên trang điểm nhẹ nhàng bằng những loại mỹ phẩm an toàn, chọn váy bầu xinh xắn thoải mái và hẹn hò với chồng. Tạm quên những khó chịu của cơ thể, tự động cơ thể bạn sẽ thích ứng được với nếp sống mới và làm giảm áp lực cho bản thân.
• Các bà bầu nhớ khám thai đều đặn, hỏi bác sĩ về những thay đổi bất thường của cơ thể. Nên tham gia lớp học tiền sản để chuẩn bị những kỹ năng sinh nở, cách tắm bé, cho bé bú đúng cách…

Những điều bà bầu không nên

• Bà bầu không nên nhuộm tóc vì hóa chất có thể thẩm thấu qua da, vào mạch máu và làm ảnh hưởng đến thai nhi.
• Trong ba tháng đầu của thai kỳ và trước khi sinh một tháng không nên quan hệ vợ chồng. Không được mang nịt vú chặt và không nên mặc quần áo bó chặt cơ thể. Không nên tắm quá nóng hoặc quá lạnh. Không mang giày cao gót.
• Khi ngủ không nên nằm ngửa mà nên nằm nghiêng bên trái để cảm thấy dễ chịu hơn. Để tránh lây các bệnh truyền nhiễm, bà bầu không nên chơi với chó mèo.
• Để phòng ngừa sự thiếu hụt hoặc không đủ một chất dinh dưỡng nào đó, tránh chỉ ăn một thứ mà mình thích.
• Không nên ăn nhiều đường vì sẽ có thể dẫn đến bệnh tiểu đường và thai nhi quá to, vừa làm tăng thêm sự nặng nề, khó sinh nở, vừa ảnh hưởng đến sức khỏe của thai nhi.
• Rượu, thuốc lá có thể làm nhiễm sắc thể của thai nhi biến dạng, nghiêm trọng hơn sẽ dẫn đến sẩy thai, bà bầu tuyệt đối không được sử dụng. Không nên uống chè đặc và cà phê.
• Phần lưng và cột sống của thai phụ cong hơn so với trước khi mang thai, nếu nằm đệm mềm lâu ngày dẫn đến lệch vị trí cột sống, chèn ép thần kinh, làm tăng thêm gánh nặng cho cơ lưng. Điều này vừa khiến thai phụ bị đau lưng và làm tăng thêm sự mệt mỏi. Vì vậy, bà bầu không nằm giường có đệm mềm.
• Không nên để mình rơi vào trạng thái trầm cảm, stress hoặc gây gổ với chồng; sẽ gây ảnh hưởng đến nhu cầu ăn uống, hấp thu tiêu hóa của mẹ và vì thế cũng ảnh hưởng đến con.
• Nên nhớ, từ tuần lễ thứ 20 của thai kỳ, em bé trong bụng mẹ đã có thể nghe được những tiếng động bên ngoài. Bé cũng có thể phân biệt được những lời nhẹ nhàng âu yếm với những câu nói bực dọc, gay gắt.
• Hơn 50% thai phụ đều có những vấn đề về da. Tuy nhiên, do quan niệm bệnh da không ảnh hưởng đến sức khỏe mà chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ nên nhiều thai phụ đã xem thường, không điều trị. Đặc biệt, những bệnh da có sẵn trước khi mang thai lại càng phải được quan tâm nhiều hơn. Phải gặp BS chuyên khoa nếu thấy những triệu chứng về da trong khi mang thai. Những bệnh về da do thai kỳ như sẩn ngứa thai kỳ, viêm nang lông ngứa của thai kỳ, vàng da ứ mật thai kỳ… thường nặng, có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và sinh mạng của cả mẹ lẫn con.
• Thói quen tắm nắng của nhiều phụ nữ không nên tiếp tục duy trì khi có thai. Vì việc phơi nắng sẽ làm tăng khả năng mắc bệnh ung thư da. Quá trình tiếp xúc với tia UV cũng làm da bà bầu dễ bị nám, tàn nhang trong thai kỳ. Một số bà bầu có thể bị nám do thay đổi hormone trong cơ thể, nếu phơi nắng thì tình trạng sẽ càng trở nên tồi tệ hơn. Thậm chí khi phơi nắng, cơ thể bà bầu cũng bị nóng lên và gây hại cho thai nhi.
• Khi mang thai không nên lao lực, không đứng quá lâu và cố gắng tránh tình trạng táo bón. Không nên đi bơi ở hồ bơi công cộng để chống lây nhiễm bệnh. Không được xoa bóp đầu vú để tránh kích thích đầu vú gây ra co thắt tử cung, dẫn đến sẩy thai.

BS Nguyễn Thị Ngọc Phượng