Táo bón là một bệnh ít gặp hơn so với bệnh tiêu chảy ở trẻ em nhưng cũng gây ra không ít khó khăn cho những bà mẹ trẻ còn thiếu kinh nghiệm nuôi em bé. Táo bón được đặc trưng bởi khoảng cách giữa hai lần đi ngoài quá lâu. Phân trẻ thường rắn, khó khăn khi bài xuất phân.
Chẩn đoán táo bón ở trẻ
Khi bé có các dấu hiệu sau đây:
- Khoảng cách giữa hai lần bài xuất phân dài hơn bình thường theo lứa tuổi lớn hơn 3 ngày; Phân rắn, nhỏ như phân dê hoặc quá to.
- Trẻ đi ngoài khó khăn, không tự đi ngoài được, đau, són phân, kêu khóc và rất sợ đi ngoài
- Kèm theo hoặc không kèm theo các triệu chứng toàn thân như đau bụng (có thể thấy bé quấy khóc, ưỡn bụng lên), lên cân chậm, chán ăn, ăn uống kém, nôn ọe.
- Bụng trướng, sờ có nhiều cục phân ở khung đại tràng (thường là bác sĩ mới phát hiện ra).
- Khám hậu môn thì tùy theo nguyên nhân táo bón thực thể hay cơ năng mà có các triệu chứng như không có phân hoặc đầy phân trong bóng trực tràng, nứt kẽ hậu môn.
Phân loại táo bón
- Theo diễn biến chia làm hai thể là táo bón cấp tính (táo bón vài ngày, một đợt, vài tuần) và táo bón mạn tính (kéo dài vài tháng).
- Theo cơ chế bệnh sinh chia làm táo bón do rối loạn cơ năng (giảm nhu động ruột…) và táo bón do nguyên nhân thực thể (u đại tràng, giãn đại tràng bẩm sinh…).
- Theo nguyên nhân chia ra làm 4 thể: táo bón do rối loạn cơ năng, táo bón do nguyên nhân thần kinh, táo bón do nguyên nhân thực thể gây tắc nghẽn ruột, táo bón do nguyên nhân nội tiết – chuyển hóa.
Táo bón ở trẻ là một trong những nguyên nhân dẫn tới chứng biến ăn, kém hấp thu. Khi bị táo bón, phân tích tụ lại không thoát ra ngoài, gây chướng bụng đầy hơi, khiến trẻ ăn không ngon miệng, chán ăn, ăn khó tiêu lâu dần dẫn tới chứng biếng ăn, kém hấp thu. Trẻ có nguy cơ cao bị suy dinh dưỡng, chậm lớn ảnh hưởng tới sự phát triển về thể chất lẫn trí tuệ.
Điều trị táo bón ở trẻ
Để điều trị táo bón ở bé, trước hết cần điều chỉnh chế độ ăn uống. Chế độ ăn uống là cực kỳ quan trọng đối với điều trị bệnh táo bón ở trẻ em. Cần cho trẻ ăn nhiều rau, quả, ngũ cốc (20-30g/24 giờ), uống nhiều nước. Có thể cho trẻ ăn các loại đồ ăn nhuận tràng như chuối, đu đủ, khoai lang… Nếu mẹ cho con bú bị táo bón thì cần điều trị táo bón cho cả mẹ.
Trong trường hợp táo bón cấp tính cần dùng các thuốc sau (nhưng không dùng kéo dài):
Trẻ nhỏ: Dùng microlax béré (sorbitol 70%) 1 ống bơm vào hậu môn trực tràng/ngày; lauryl sulfoacitat natri, citratnatri dùng 1 týp bơm hậu môn 1 lần/ngày. Tránh dùng thuốc ở những trường hợp có tắc mật.
Trẻ lớn: Dùng micolax 1 ống bơm hậu môn 1 lần/ngày (gấp 2 lần liều lượng microlax béré).
Có thể dùng các thuốc làm mềm phân (thuốc nhuận tràng) như: docusate sodique (norgalax, nesoboldolaxin) dùng trong vài ngày hoặc vài tuần; lactulose dung dịch uống 10% (dufalac); dầu paraphin (tránh dùng cho trẻ em dưới 1 tuổi vì nguy cơ bị sặc và dẫn đến tử vong. Khi uống có thể để tủ lạnh ngăn mát hoặc hòa với nước cam; sulfat magiê (uống vào buổi sáng); sorbitol 5g: 1 gói/ngày uống hàng ngày vào buổi sáng.
Khi phải thụt tháo dùng nước ấm pha glycerin: Trẻ nhỏ hơn 1 tuổi thì pha 30-100ml, còn trẻ lớn hơn 1 tuổi thì pha 100-250ml để thụt.
Điều trị nứt hậu môn: Nếu đi ngoài ra máu tươi, có vết nứt hậu môn thì rửa sạch hậu môn sau khi đi goài, bôi dung dịch nitrat bạc hoăc xanh methylen 2lần/ngày.
