Nếu thành phần bữa ăn chay không đa dạng thì cơ thể trẻ rất dễ thiếu dinh dưỡng, suy giảm đề kháng
Trừ các em được nhà chùa nuôi dưỡng từ nhỏ thì đa số trẻ ăn chay không phải do tự giác ngộ mà là vì hoàn cảnh môi trường hoặc tự bản thân không thích, không thể ăn thức ăn động vật. Có người gọi những em này là “có căn tu hành”.
Trẻ ăn chay đa số là ăn chay trường hoặc chỉ kiêng một vài thực phẩm động vật. Càng lớn, khả năng tiêu hóa trưởng thành và có những trẻ có thể ăn uống bình thường trở lại.
Ăn chay thường sử dụng ngũ cốc, rau, khoai, củ, đậu, trái cây, các loại hạt và dầu, có hoặc không có sữa và trứng các loại, thường ít năng lượng nên nếu thành phần bữa ăn không đa dạng thì cơ thể trẻ rất dễ bị thiếu dinh dưỡng, gầy ốm và suy giảm đề kháng, dễ nhiễm trùng.
Trẻ ăn chay cần uống sữa để đủ dinh dưỡng.
Tình trạng thiếu vi chất dinh dưỡng như thiếu chất sắt tạo máu, kẽm, vitamin B12… với biểu hiện là thiếu máu có thể xảy ra do các chất này chỉ có nhiều trong thức ăn có nguồn gốc động vật (thịt, cá, gan, hải sản…), dễ hấp thu vào cơ thể. Thức ăn nguồn gốc thực vật như đậu, rau cũng có chất sắt nhưng tỉ lệ thấp và khó hấp thu hơn.
Ở trẻ em và tuổi thanh thiếu niên, do nhu cầu dinh dưỡng cao nên việc thiếu chất sẽ ảnh hưởng đến tăng trưởng cân nặng, chiều cao. Nhưng nếu ăn chay với quá nhiều bột, đường và dầu béo để có năng lượng cao thì lại dễ thừa cân, béo phì làm tăng đường huyết và nguy cơ đái tháo đường.
Vì vậy, khi cho trẻ ăn chay cần lưu ý phải đủ 3 bữa chính/ngày cùng vài bữa phụ để cung cấp năng lượng và dinh dưỡng cần thiết. Bữa chính phải có đủ 4 nhóm chất: bột đường (từ cơm, bún, khoai, bắp…), đạm (từ đậu hũ, sữa đậu nành, đậu phụng, nấm, đậu xanh…), dầu ăn và rau trái.
Khẩu phần cần đa dạng và thay đổi món thường xuyên, luôn có rau trái để có vitamin C giúp hấp thu chất sắt trong thức ăn; cần tối thiểu 600 ml sữa mỗi ngày để bổ sung dinh dưỡng và canxi cho tăng trưởng chiều cao.
Trẻ ăn chay trường có thể uống thuốc bổ sung chất sắt, vitamin… theo chỉ định để phòng ngừa thiếu máu dinh dưỡng.
Ăn chay có thể do bẩm sinh
Rất có thể do bẩm sinh hoặc đột biến mà cơ thể của những trẻ ăn chay không tạo được men tiêu hóa chất đạm từ thịt, cá hoặc khứu giác không chịu được mùi tanh của thức ăn động vật.
Từ nhỏ hoặc đột nhiên ở một thời điểm nào đó, các em này không thể ăn được thịt, cá, cảm giác khó chịu, không tiêu hoặc nôn ói, dẫn đến ngán sợ và loại bỏ khỏi chế độ ăn một số loại thực phẩm động vật.
BS Đào Thị Yến Thủy
(Trung tâm Dinh dưỡng TPHCM)
