Thực đơn cho người cao huyết áp

Chế độ dinh dưỡng có tác động rất lớn tới việc phòng tránh bệnh cao huyết áp. Một trong những nguyên tắc dinh dưỡng chính trong điều trị bệnh cao huyết áp là giảm lượng muối ăn được tiêu thụ. Ngoài ra cũng có rất nhiều yêu cầu khác cần được thực thi thì căn bệnh này mới được kiểm soát.

1. Nguyên tắc dinh dưỡng cho người cao huyết áp:

– Giảm lượng muối tiêu thụ so với bình thường (dưới 6g/ngày).

– Protein giữ mức 60 g/ngày, nên ăn nhiều protein thực vật.

– Lipid 25 g/ngày, nên dùng dầu thực vật.

– Glucid từ 300-350g/ngày, chú ý ăn các loại hạt ngũ cốc nguyên vẹn như gạo tẻ, gạo nếp, khoai củ, dùng ít các loại đường (mỗi ngày không quá 20g).

– Hạn chế cung cấp calo trong trường hợp béo phì hay béo phì quá mức.

– Giảm bớt lipid nhất là khi có dấu hiệu sơ vữa động mạch.

– Không hút thuốc lá vì nicotin làm co mạch ngoại vi

– Ăn nhiều rau xanh và trái cây để tăng nguồn kali và vitamin, đặc biệt là loại rau giàu vitamin C, E, beta caroten.

– Lượng nước dùng vừa phải.

2. Cách ăn uống của người cao huyết áp

– Đọc kỹ nhãn bao bì để lựa chọn những thực phẩm chứa ít muối natri.Không nên ăn nhiều bánh quy mặn và các loại hạt, đậu có ướp muối mà hãy thử các loại bánh chứa hàm lượng thấp muối natri hoặc đậu lạt, không ướp muối.

– Hạn chế ăn các thực phẩm đóng hộp hoặc chế biến sẵn có chứa hàm lượng cao muối natri như: xúc xích thập cẩm xông khói, da heo chiên giòn, lạp xưởng, xúc xích bò heo rắc tiêu, hot-dogs, súp ăn liền hay đóng hộp, pho mát, khoai tây chiên…

– Giảm ăn các món dưa muối, hành củ, củ cải muối…Không nên dùng nhiều nước canh thịt, nước sốt chua cay, nước sốt đậu nành. Nếu bạn đã sử dụng đồ gia vị khi nấu thì đừng nên cho thêm muối vào thức ăn.

– Sử dụng bột tỏi hoặc bột hành thay vì dùng tỏi muối, củ hành muối.

– “Kết bạn” với bơ thực vật: Nhất thiết phải “tẩy chay” các chất béo bão hoà trong thực đơn ăn uống và thay thế tối đa mỡ động vật bằng dầu thực vật. Người cao huyết áp cũng cần “từ biệt” bơ động vật và thay vào đó, sử dụng bơ thực vật (margarine).

– “Cẩn thận” với thịt: Khi bị huyết áp cao, do phải hạn chế các chất béo bão hoà nên tốt nhất là chọn những loại thịt càng nạc càng tốt. Hạn chế thịt bò, thịt lợn và thịt cừu, nên chọn cá và thịt gia cầm (nhớ bỏ da).

– “Thân thiện” với ngũ cốc nguyên vỏ lụa: Để đảm bảo nhu cầu tinh bột của cơ thể, người bị huyết áp cao nên tận dụng các loại ngũ cốc toàn phần. Bên cạnh hàm lượng tinh bột, ngũ cốc còn cung cấp một hàm lượng chất xơ đáng kể.

– “Chào đón” các đồ ăn ít béo: Nên chọn sữa đã được gạn kem, sữa chua không đường để sử dụng. Tốt nhất trong trường hợp có thể lựa chọn, nên nghiêng về những sản phẩm càng ít chất béo càng tốt.Cần chọn những cách nấu ít chất béo nhất mà vẫn đảm bảo hàm lượng dinh dưỡng của đồ ăn. Tốt nhất, nên làm chín thức ăn bằng phương thức luộc, hấp hoặc nướng. Hạn chế và tránh chiên, xào đồ ăn.

– Từ bỏ thuốc lá, hạn chế uống rượu. Người mắc bệnh huyết áp cao, nhất thiết phải biết tiết chế trước rượu: không nhiều hơn 3 ly (chén) rượu mỗi ngày đối với đàn ông và 2 ly (chén) với phụ nữ.

– Ăn nhiều trái cây tươi và rau xanh thay vì ăn vặt các món mặn.Dùng trái cây, thực phẩm theo mùa với các loại thảo mộc, gia vị thay vì dùng muối. Đối với những người có huyết áp cao, nên bổ sung nhiều hoa quả chứa kali như hoa quả khô, chuối… vì kali là “người bạn tốt” của bệnh cao huyết áp.

3. Thực phẩm trong điều trị cao huyết áp:

Thực phẩm nên dùng

– Rau muống: Còn gọi là ung thái, không tâm thái, đằng đằng thái…, chứa nhiều canxi, rất có lợi cho việc duy trì áp lực thẩm thấu của thành mạch và huyết áp trong giới hạn bình thường, là thứ rau đặc biệt thích hợp cho những người bị cao huyết áp có kèm theo triệu chứng đau đầu.

– Cần tây: Có tên khoa học là Apium graveolens L., dùng thứ càng tươi càng tốt, rửa thật sạch, giã nát rồi ép lấy nước (nếu có máy ép thì càng tốt), chế thêm một chút mật ong, mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần 40ml. Nghiên cứu hiện đại cho thấy, nước ép cần tây có tác dụng làm giãn mạch, lợi niệu và hạ huyết áp. Cần chú ý tránh nhầm lẫn với loại cần ta thường dùng làm rau ăn hàng ngày, có tên khoa học là Oenanthe stolinefera Wall.

– Cải cúc: Là loại rau thông dụng, có hương thơm đặc biệt, chứa nhiều acid amin và tinh dầu, có tác dụng làm thanh sáng đầu óc và giáng áp. Nên dùng làm rau ăn hàng ngày hoặc ép lấy nước cốt uống, mỗi ngày chừng 50ml, chia 2 lần sáng, chiều. Đặc biệt thích hợp với những người bị cao huyết áp có kèm theo đau và nặng đầu.

– Măng lau: Có công dụng hoạt huyết, thông tràng vị, khai hung cách (làm thoải mái lồng ngực) và chống phiền khát. Nghiên cứu hiện đại cho thấy, măng lau có khả năng tiêu trừ mệt mỏi, tăng cường thể lực, làm giãn mạch, cường tim, lợi niệu, giáng áp và phòng chống ung thư, là thức ăn rất thích hợp cho người bị cao huyết áp và xơ vữa động mạch.

– Cà chua: Có công dụng thanh nhiệt giải độc, lương huyết bình can và giáng áp. Là thực phẩm rất giàu vitamin C và P, nếu ăn thường xuyên mỗi ngày 1- 2 quả cà chua sống sẽ có khả năng phòng chống cao huyết áp rất tốt, đặc biệt là khi có biến chứng xuất huyết đáy mắt.

– Cà rốt: Có tác dụng làm mềm thành mạch, điều chỉnh rối loạn lipid máu và ổn định huyết áp. Nên dùng dạng tươi, rửa sạch, ép lấy nước uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần chừng 50ml. Đây là thứ nước giải khát đặc biệt tốt cho những người bị cao huyết áp có kèm theo tình trạng đau đầu, chóng mặt.

– Cà: Đặc biệt cà tím là thực phẩm rất giàu vitamin P, giúp cho thành mạch máu được mềm mại, dự phòng tích cực tình trạng rối loạn vi tuần hoàn hay gặp ở những người bị cao huyết áp và các bệnh lý tim mạch khác.

– Hành tây: Trong thành phần không chứa chất béo, có khả năng làm giảm sức cản ngoại vi, đối kháng với tác dụng làm tăng huyết áp của Catecholamine, duy trì sự ổn định của quá trình bài tiết muối Natri trong cơ thể nên làm giảm huyết áp. Ngoài ra, vỏ hành tây còn chứa nhiều Rutin rất có lợi cho việc làm vững bền thành mạch, dự phòng tai biến xuất huyết não.

– Nấm hương và nấm rơm: Là những thực phẩm giàu chất dinh dưỡng nhưng lại có khả năng phòng chống xơ vữa động mạch và hạ huyết áp, rất thích hợp cho những người bị cao huyết áp vào mùa hè thu.

– Mộc nhĩ: Mộc nhĩ đen hay mộc nhĩ trắng đều là những thực phẩm rất có lợi cho người bị cao huyết áp. Hàng ngày có thể dùng mộc nhĩ trắng 10g hoặc mộc nhĩ đen 6g, đem nấu nhừ rồi chế thêm 10g đường phèn ăn trong ngày. Khi có biến chứng xuất huyết đáy mắt thì đây là loại thức ăn lý tưởng.

– Tỏi: Có công dụng hạ mỡ máu và hạ huyết áp. Hàng ngày nếu kiên trì ăn đều đặn 2 tép tỏi sống hoặc đã ngâm giấm, hay uống 5ml giấm ngâm tỏi thì có thể duy trì huyết áp ổn định ở mức bình thường.

– Lạc: Có công dụng hạ mỡ máu và giáng áp. Kinh nghiệm dân gian Trung Quốc dùng lạc ngâm với giấm ăn, sau chừng 5 ngày thì dùng được, mỗi ngày ăn 2 lần, mỗi lần 10 hạt.

– Hải tảo, hải đới và tảo đỏ: Đều là những thực phẩm ở biển. Có công dụng phòng chống xơ vữa động mạch và hạ huyết áp. Có thể dùng phối hợp cả ba thứ cùng một lúc hoặc thay thế nhau.

– Đậu Hà Lan và đậu xanh: Là hai loại thực phẩm rất có lợi cho người bị cao huyết áp. Hàng ngày nên dùng giá đậu Hà Lan 1 nắm rửa sạch rồi ép lấy nước uống hoặc dùng làm rau ăn thường xuyên. Kinh nghiệm dân gian thường dùng đậu xanh hầm với hải đới ăn hoặc đậu xanh và vừng đen sao thơm, tán bột ăn mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 50g để phòng chống cao huyết áp.

– Sữa đậu nành: Là đồ uống lý tưởng cho người bị cao huyết áp, có công dụng phòng chống vữa xơ động mạch, điều chỉnh rối loạn lipid máu và giáng áp. Mỗi ngày nên dùng 1.000ml sữa đậu nành pha với 100g đường trắng, chia uống vài lần trong ngày.

– Dưa hấu: Rất thích hợp cho người bị cao huyết áp vào mùa hè vì có tác dụng thanh nhiệt và lợi niệu khá tốt, từ đó giúp cho huyết áp được ổn định. Người ta còn dùng vỏ dưa hấu 12g và thảo quyết minh 12g sắc uống thay trà hàng ngày, hoặc ăn hạt dưa hấu mỗi ngày từ 9-15g để làm hạ huyết áp.

– Dưa chuột: Chứa nhiều muối Kali, có tác dụng thanh nhiệt, giải thử, lợi niệu và giáng áp, rất thích hợp cho người bị cao huyết áp về mùa hè. Nên dùng dưới dạng ăn sống hoặc chế thành dưa góp nhưng chú ý không cho quá nhiều muối.

– Táo: Là loại táo to nhập từ Trung Quốc và các nước châu Âu, chứa nhiều Kali có thể kết hợp với lượng Natri dư thừa để đào thải ra bên ngoài, giúp cho cơ thể duy trì huyết áp ở mức bình thường. Mỗi ngày nên ăn 3 quả hoặc ép lấy nước uống 3 lần, mỗi lần chừng 50ml.

– Lê: Là thứ quả có công dụng thanh nhiệt, trấn tĩnh và giáng áp, rất có lợi cho những người bị cao huyết áp có kèm theo các triệu chứng như đau đầu, chóng mặt, ù tai, hay hồi hộp trống ngực. Mỗi ngày nên ăn đều đặn từ 1- 2 quả hoặc ép lấy nước cốt uống.

– Chuối tiêu: Có công dụng thanh nhiệt, lợi niệu, thông tiện và giáng áp. Mỗi ngày nên ăn từ 1-2 quả, hoặc dùng vỏ quả chuối tiêu tươi 30-60g sắc uống thay trà.

– Nho: Rất tốt cho người bị cao huyết áp, kể cả nho tươi hoặc nho khô, vì trong thành phần có chứa nhiều muối Kali nên có công dụng giảm áp, lợi niệu và bồi phụ lượng Kali mất đi do dùng các thuốc lợi tiểu Tây y.

– Mã thầy: Mỗi ngày dùng 60-120g rửa sạch, ép lấy nước, chia uống 3 lần trong ngày hoặc dùng 120g sắc cùng với hải đới 60g và hải tảo 60g, uống thay trà trong ngày.

Ngoài ra, người bị cao huyết áp còn nên trọng dụng một số thực phẩm khác như ngô (đặc biệt là trà râu ngô), vừng, hạt sen, ngó sen, củ cải, đậu tương, cải xanh, bắp cải, dầu thực vật, trà tâm sen, trà hoa hòe, trà thảo quyết minh, trà cúc hoa, trà bạch cúc, trà kỷ tử, mật ong…

Thực phẩm không nên dùng:

– Thịt nhiều mỡ, nước dùng thịt, cá béo.

– Các loại phủ tạng như óc, tim, gan, thận, lòng…

– Nước chè đặc, cà phê, rượu, thuốc lá.

– Đường, mật, bánh mứt kẹo, cà phê, trà đặc…

– Các thức ăn muối mặn

– Mỡ lợn, mỡ gà… mỡ động vật.

– Lòng đỏ trứng, thịt chim sẻ, thịt dê, thịt chó.

4. Thực đơn mẫu dành cho bệnh nhân cao huyết áp:

Thực đơn trong 1 tuần gồm có 7 ngày được lên như sau:

Thứ 2, 5:

Từ 6h30-7h00: Sữa đậu nành 200 ml (đậu 20g, đường 10g).
11h00-11h30: Cơm (gạo tẻ 200g) canh bí xanh (bí 10g), tôm rang (tôm 50g, dầu 5 g, hành lá).
13h30-14h00: Nước chanh 250 ml (chanh 1 quả, 15 g đường).
18h00: Cơm (gạo tẻ 200 g) Đậu rán (100 g đậu, dầu 10 g), Nộm rau (rau muốn 300g, lạc, vừng 30 g, dấm, tỏi, rau thơm) và nước rau luộc.

Thứ 3, 6, chủ nhật:

Từ 6h30-7h00: Khoai lang hoặc khoai sọ 200g, đường 10 g.
11h00-11h30: Cơm (gạo tẻ 200g) canh cua, mướp, mồng tơi, rau đay (cua 100g, rau 150 g),
13h30-14h00: Chuối 1 quả hoặc đu đủ 1 miếng.
18h00: Cơm (gạo tẻ 200 g) thịt rim (thịt lợn sấn 30 g), dưa chuộc trộn dầu, dấm (dưa chuộc 300 g, dầu 10 g, dấm, đường, tỏi, rau thơm).

Thứ 4, thứ 7:

Từ 6h30-7h00: Cháo đậu xanh hoặc đậu đen (gạo 10g, đậu 10 g, đường 10g).
11h00-11h30: Cơm (gạo tẻ 200g) Đậu phụ om (đậu phụ 100g, dầu 10g) canh rau cải (rau 100g).
13h30-14h00: Sữa chua 150 ml.
18h00: Cơm (gạo tẻ 200 g) cá om 100g, giá đỗ nộm (giá đỗ trần 100 g, dấm, tỏi đường, tỏi, rau thơm).