Bệnh Alzheimer là một trong những hình thức của chứng mất trí nhớ, dần dần cướp đi khả năng suy nghĩ, hoạt động và đôi khi làm giảm tuổi thọ. Hầu hết những người bị bệnh Alzheimer các triệu chứng đầu tiên thường xuất hiện sau 60 tuổi. Đây cũng là nguyên nhân phổ biến nhất của chứng mất trí nhớ trong số những người lớn tuổi.
Bệnh Alzheimer được mô tả lần đầu tiên bởi nhà thần kinh học người Đức Alois Alzheimer vào năm 1906, là bệnh ảnh hưởng đến não. Ông nhận thấy những thay đổi trong mô não của một người phụ nữ đã chết vì một căn bệnh thần kinh không bình thường. Triệu chứng của bà bao gồm mất trí nhớ, vấn đề ngôn ngữ và hành vi không đoán trước được. Sau đó ông đã phẫu thuật kiểm tra não của bà và tìm thấy những mảng amyloid ( amyloid plaques) bất thường và những nhóm mô xơ sợi nguyên thần kinh cuốn rối ( neurofibrillary tangles) trong não. Những mảng và những xơ cuốn rối liên quan đến vấn đề truyền tải thông tin trong não và hiện nay cũng được coi là điểm chính của bệnh Alzheimer.
Alzheimer là nguyên nhân phổ biến nhất của chứng mất trí nhớ ở người cao tuổi.
Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer
Tuổi
Tuồi là yếu tố nguy cơ lớn nhất được biết cho bệnh Alzheimer. Hầu hết những người có triệu chứng với bệnh này đều từ 65 tuổi trở lên. Khả năng phát triển bệnh Alzheimer tăng gấp đôi mỗi năm sau 65 tuổi. Với tuổi cao hơn ( 85 tuổi trỏ lên), tỷ lệ có thể lên đến 50%, có nghĩa là cứ 2 người thì có 1 người mắc Alzheimer.
Tiền sử gia đình
Những người có cha mẹ, anh trai, chị gái hoặc con mắc bệnh Alzheimer có khả năng phát triển bệnh. Nguy cơ sẽ tăng lên khi có hơn một thành viên trong gia đình bị mắc bệnh.
Di truyền
Các nhà khoa học đã biết các gen có liên quan đến bệnh Alzheimer. Có 2 loại gen là gen gây bệnh có nguy cơ cao và gen xác định
Gen nguy cơ nghĩa là nó có thể làm tăng khả năng phát triển của một căn bệnh, nhưng không đảm bảo nó sẽ xảy ra. Gen nguy cơ có ảnh hưởng mạnh nhất được gọi là apolipoprotein E-e4 ( APOE-e4), các nhà khoa học ước tính rằng APOE-e4 có thể là một yếu tố trong 20-25% các trường hợp bệnh Alzheimer. Ngoài việc tăng nguy cơ, APOE-e4 có thể có xu hướng làm xuất hiện các triệu chứng của bệnh Alzheimer ở độ tuổi trẻ hơn bình thường.
Gen xác định là gen trực tiếp gây ra một căn bệnh, đảm bảo khi một ai có gen này thì sẽ phát triển các rối loạn. Các nhà khoa học đã phát hiện ra các gen trực tiếp gây ra bệnh Alzheimer nằm ở các gen mã hóa ba protein: protein amyloid precursor ( APP), presenilin -1 ( PS-1) và presenilin -2 ( PS-2).
Một số triệu chứng thường gặp
Triệu chứng bệnh Alzheimer bao gồm chủ yếu là các rối loạn về nhận thức, về hành vi và một số vấn đề thần kinh khác
Rối loạn về khả năng nhận thức
– Rối loạn về trí nhớ
Đây là triệu chứng sớm nhất của bệnh, những dấu hiệu ban đầu thường kín đáo, diễn biến âm thầm, làm cho mọi người nghĩ đó chỉ là những biểu hiện thông thường, tự nhiên tất yếu của tuổi già. Phổ biến nhất là quên ngày tháng, khi ra đường cũng hay quên đường về, dễ bị lạc và nhiều khi vì lí do này làm cho gia đình lo lắng và đưa người nhà đi khám.
– Rối loạn về ngôn ngữ
Những người bị bệnh Alzheimer có thể gặp khó khăn khi tham gia một cuộc nói chuyện. Họ có thể dừng lại ở giữa một cuộc hội thoại và không biết làm thế nào để tiếp tục cuộc hội thoại. Và thường những người bị bệnh hay dùng thiếu từ, họ có thể đấu tranh để tìm vốn từ vựng hoặc gọi sai tên.
– Rối loạn về phối hợp động tác
Về mặt lâm sàng những rối loạn về phối hợp động tác phần lớn không có biểu hiện gì. Ở một số bệnh nhân chúng có thể gây ra một số khó khăn, thậm chí làm cho không thể sử dụng một số đồ dùng thông thường như các đồ dùng trong nhà, bát đĩa hoặc khó khăn trong việc mặc quần áo.
– Rối loạn nhận thức bằng giác quan
Rối loạn nhìn hay gặp nhất, biểu hiện dưới dạng khó nhìn các đồ vật hoặc khó đọc và thường được nghĩ là do suy giảm thị lực, mặc dù có dùng kính điều chỉnh cũng không đỡ.
– Rối loạn trí tuệ
Người bệnh dần mất đi khả năng tư duy trừu tượng, logic của mình. Điều đó có thể phát hiện bằng yêu cầu người bệnh tìm điểm giống nhau và khác nhau của hai đồ vật, hay xếp các đồ vật theo nhóm.
Các rối loạn hành vi
– Trầm cảm: Trầm cảm xuất hiện ở giai đoạn sớm của bệnh, điều đó đã làm chậm chân đoán Alzheimer và làm trầm trọng thêm các rối loạn nhận thức hoặc hành vi.
– Hành vi tâm thần bệnh lý: Người bệnh có thể thu hẹp các hoạt động trong đời sống hàng ngày trong quá trình tiến triển của bệnh. Sự giả hoạt động cơ thể do mất khả năng thực hiện những nhiệm vụ khác nhau do khó khăn trong việc nhớ lại các yếu tố cần thiết cho sự thực hiện, làm kế hoạch hoặc hoàn tất, do rối loạn phối hợp động tác nhìn. Các hành vi kích động cũng có thể gặp trong các hoạt động nói, âm thanh hoặc vận động không thể giải thích được bằng các nhu cầu của người bệnh.
Speak Your Mind