Hiểu biết chung về bệnh chàm (bệnh Eczema)

Eczema là bệnh ngoài da phổ biến, ngày nay và trong t­ương lai do yêu cầu công nghiệp hoá, sử dụng nhiều hoá chất Eczema nghề nghiệp sẽ ngày càng tăng lên. Là bệnh da ngứa điển hình, mạn tính hay tái phát, điều trị còn khó khăn.

1. Định nghĩa:

Eczema là một trạng thái viêm lớp nông của da cấp tính hay mạn tính, tiến triển từng đợt hay tái phát, lâm sàng biểu hiện bằng đám mảng đỏ da, mụn n­ước và ngứa, do nhiều nguyên nhân như­ng bao giờ cũng có vai trò ” cơ địa dị ứng”, và về mô học có hiện tư­ợng xốp bào ( Spongiosis).

2. Triệu chứng:

Những tổn thư­ơng cơ bản trong bệnh chàm là những đám mảng đỏ da và mụn nư­ớc, eczema phát triển qua 4 giai đoạn :

– Giai đoạn đỏ da: bệnh bắt đầu bằng trên da xuất hiện vết hoặc đám đỏ, hơi nề, cộm nhẹ, ranh giới không rõ, rất ngứa – trên nền đỏ xung huyết nhìn kỹ thấy có những sẩn tròn lấm tấm nh­ư hạt kê ( thực chất là những mụn nư­ớc đang từ d­ưới đùn lên ) đây là phản ứng đầu tiên của biểu bì.

– Giai đoạn mụn nư­ớc ( còn gọi là giai đoạn chảy nư­ớc ): mụn n­ước ngày càng nhiều và xuất hiện trên khắp bề mặt đám tổn thư­ơng, mụn n­ước eczema có các đặc tính sau : nhỏ khoảng 1-2 mm, nông, tự vỡ, nằm sát bên nhau. Các mụn nước tự vỡ sau vài ngày hoặc vài tuần. Những mụn nư­ớc vỡ đi để lại điểm chợt nhỏ như­ châm kim ( còn gọi là giếng eczema của Devergie) nhiều điểm chợt liên kết thành đám mảng trợt , đỏ rỉ dịch , đồng thời dễ nhiễm khuẩn thứ phát có mủ, vẩy tiết..

Những tổn thư­ơng cơ bản trong bệnh chàm là những đám mảng đỏ da và mụn nư­ớc

– Giai đoạn lên da non : giai đoạn này những tổn thư­ơng trên da giảm viêm, giảm xung huyết , giảm chảy dịch, các vết chợt khô, đóng vẩy, lên da non thành một lớp da nhẵn bóng.

– Giai đoạn lichen hoá, hằn cổ trâu: bệnh chàm tiến triển lâu ngày da càng ngày càng sẫm mầu, tăng nhiễm cộm, bề mặt xù xì thô ráp , sờ nền cứng cộm, các hằn da nổi rõ, ở giữa các hằn da có các sẩn dẹt nh­ư trong bệnh lichen, quá trình này gọi là lichen hoá. Ngứa tồn tại dai dẳng.

3. Phân loại:

Có nhiều cách phân loại bệnh như: theo tính chất thương tổn, theo căn nguyên, theo tiến triển của bệnh. Ở đây chúng tôi phân chia theo căn nguyên của bệnh.

a. Eczema thể địa (Atopic dermatitis )

Thể này liên quan nhiều đến yếu tố tự miễn, theo lứa tuổi, tùy theo thể mà có những biểu hiện lâm sàng khác nhau:

– Eczema thể địa ở tuổi nhũ nhi và sơ sinh : Bệnh thường ở mặt trán , hai bên cân đối nhau tạo nên tổn thương hình móng ngựa , hình cánh bướm ( Bệnh chàm cánh bướm ) . Tổn thương thường là dát đỏ có nhiều mụn nước trên bề mặt , trợt , chảy dịch , có mủ hoặc đóng vảy tiết .

– Eczema thể địa ở người lớn : Các tổn thương thường ở các nếp gấp lớn , bàn tay , bàn chân … Tổn thương thường là những đám mụn nước, tiết dịch hoặc đóng vảy tiết hoặc lichen hoá, tính đối xứng hai bên ít hơn ( thường là bị cả 2 bên cơ thể , nhưng có nhiều trường hợp tổn thương chỉ khu trú rõ rệt ở một bên còn vị trí tương ứng ở bên kia hoàn toàn bình thường ) .

b. Eczema tiếp xúc (Contact eczema, contact dermatitis )

Vị trí: xuất hiện đầu tiên ở vùng tiếp xúc , thường là vùng hở , đôi khi in rõ hình vật tiếp xúc ( nhẫn, kính đeo mắt, dây đồng hồ , …) Tổn thương điển hình là da đỏ xung huyết, hơi nề, trên bề mặt có mụn nước, có thể có hình thái mãn tính khô dày cộm có vảy. Dừng tiếp xúc với dị ứng nguyên tình trạng bệnh thuyên giảm, nhưng nếu tiếp xúc lại bệnh sẽ nặng thêm.

c. Eczema thể đồng tiền (Nummular Eczema ) :

Những tổn thương có hình tròn hoặc ovan, ban đầu là đám đỏ tiết dịch, có mụn nước, sẩn, tiết dịch, vảy tiết, vảy da, lichen hoá có giới hạn rõ ràng, thường khu trú rõ ràng ở mặt duỗi của chi ( mặt trước cẳng chân, tay, mu bàn chân bàn tay …)

d. Eczema da dầu (Seborrheic dermatitis ) :

Vị trí thường gặp nhất là đầu, ở mặt thường bị ở lông mày, quanh mắt, giữa mũi, nếp mũi má, sau tai . Tổn thương là đám mảng đỏ trên có vảy, vảy mỡ, đôi khi có sẩn trên bề mặt, giới hạn tương đổi rõ, khô . Vi thể có hiện tượng xốp bào