Một số xét nghiệm đánh giá chức năng gan

Gan là cơ quan lớn thứ hai (sau da), là một bộ phận quan trọng với nhiều chức năng không thể thiếu trong một cơ thể khoẻ mạnh. Gan có sức nặng từ 1.100 đến 1.800 gram tùy theo trọng lượng và kích thước của mỗi người. Gan của nam giới thường to hơn gan nữ giới. Để đánh giá chức năng gan và mức độ tổn thương gan ta thường sử dụng một số xét nghiệm sau:

Bilirubin

Bilirubin là sản phẩm chuyển hóa của Hem (nhóm ngoại của hemoglobin). Billirubin tự do được tạo thành ở lách và hệ thống võng nội mô, nó được chuyển tói gan tạo thành Bilirubin liên hợp theo đường mật xuống ruột. Bilirubin gồm có 2 thành phần Bilirubin tự do ( hay Bilirubin gián tiếp, độc, không tan trong nước, nó liên kết với albumin, hoặc a₁-globulin, là dạng vận chuyển của bilirubin trong máu), Bilirubin liên hợp ( còn  gọi là Bilirubin trực tiếp, cho phản ứng Diazo nhanh, tan trong nước và qua được màng lọc cầu thận). Bilirubin toàn phần huyết thanh gồm bilirubin gián tiếp (70%) và bilirubin trực tiếp (30%).

Bilirubin TP     =    Bilirubin GT   +   Bilirubin TT).

(<17,1 mmol/l)      (<12 mmol/l)         (< 5,1 mmol/l)

Khi Bilirubin tăng cao trong máu, nó sẽ xâm nhập vào tổ chức ( Bilirubin toàn phần tăng hơn 2 lần so với bình thường > 42,75 mmol/l) gây nên vàng da trên lâm sàng.

Bilirubin toàn phần và Bilirubin gián tiếp tăng trong các trường hợp vàng da tiêu huyết (thiếu máu tan huyết, sốt rét, sau truyền máu khác loại…)

Bilirubin toàn phần và Bilirubin trực tiếp trong các bệnh lý có tắc mật trong gan (viêm gan, xơ gan…), tắc mật ngoài gan (do sỏi túi mật, ung thư, hạch to…).

Phosphatase kiềm

Phosphatase kiềm là một enzym gan trong tiểu quản màng tế bào gan, hoạt động trong môi trường kiềm (pH 8.5 -9). Bình thường Phosphatase kiềm trong khoảng 20 – 45U/l. Phosphatase kiềm là một xét nghiệm rất nhạy để phát hiện tắc mật. Phosphatase kiềm

thường tăng khi có tổn thương tế bào mật (tắc nghẽn đường mật); tăng nhẹ (<=2 lần) trong viêm gan, xơ gan, di căn hoặc thâm nhiễm; tăng cao (> 3 lần) do tắc mật ngoài gan. Phosphatase kiềm giảm trong các bệnh lý nhược giáp, thiếu vitamin C…

Albumin

Albumin là protein chiếm hơn một nữa protein huyết tương, được tổng hợp bởi gan, có vai trò quan trong trong chênh áp và sự duy trì dịch trong lòng mạch máu. Sự giảm Albumin huyết tương khiến dịch trong lòng mạch thoát ra mô gây phù. Bình thường Albumin khoảng từ 35-50 g/l chiếm khoảng 52-68% protein toàn phần. Albumin huyết tương giảm trong các trường hợp xơ gan mạn tính, suy dinh dưỡng, mất albumin qua đường tiểu, mất albumin qua đường tiêu hóa ( hội chứng kém hấp thu).Albumin huyết thanh thường không tăng, chỉ tăng khi có mất nước, nôn nhiều, tiêu chảy nặng…