Trẻ em cần được uống đủ 3 liều vaccin phòng bại liệt.

Với những tiến bộ của khoa học kĩ thuật trong y học, với nhận thức rõ ràng về hoạt động thực địa tại cộng đồng, chương trình tiêm chủng mở rộng đã hình thành trên thế giới, và có nhiều hiệu quả trên thực tế. Nhận thấy khả năng thanh toán được bệnh bại liệt, tổ chức y tế thế giới đã phát động chương trình thanh toán bệnh bại liệt. Từ năm 1992, Việt nam đã triển khai chương trình với 8 tỉnh trọng điểm và thực hiện chương trình trong cả nước vào năm 1993. Kết quả rất khả quan, số trường hợp bại liệt giảm đi rõ rệt. Trường hợp bại liệt cuối cùng được ghi nhận vào tháng 1 năm 1997 tại huyện Song Cầu, tỉnh Phúc Yên. Từ đó đến nay, chưa có trường hợp nào xác định thêm. UBXNTTBL khu vực Tây Thái Bình Dương đã họp ở Kyoto , Nhật Bản vào tháng 10/2000,  để xem xét kết quả thanh toán bại liệt của các nước trong khu vực và nhất trí xác nhận Việt Nam cùng 36 quốc gia và quốc đảo trong khu vực đã thanh toán được bệnh bại liệt.

Biện pháp phòng dịch bệnh bại liệt :

Tiến hành xử lý vệ sinh phân, rác, khử trùng nguồn nước.

Diệt vật chủ trung gian truyền bệnh: phun diệt ruồi, nhặng…

Vệ sinh cá nhân: rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh; kiểm soát vệ sinh an toàn thực phẩm, vệ sinh nhà ăn, nhà bếp, thực hiện “ăn chín, uống sôi”.

Nâng cao sức đề kháng của cơ thể, tăng cường khả năng miễn dịch không đặc hiệu bằng chế độ dinh dưỡng đầy đủ, hợp lý và luyện tập thân thể tốt.

Vệ sinh phòng bệnh, mọi người tự giác thực hiện các chế độ vệ sinh, tập huấn kiến thức thực hành vệ sinh thực phẩm.

Tiêm chủng phòng bệnh để gây miễn dịch đặc hiệu. Sử dụng vacxin là biện pháp quan trọng nhất: vaccine bại liệt thường được sử dụng nhiều nhất là vaccine Sabin: là virus polio sống giảm độc lực, mộc trên tế bào thận khỉ. Cần bảo quản lạnh vaccine. Vaccine được dùng theo đường uống ở dạng lỏng hoặc dạng kẹo bọc đường có chứa virus, cho trẻ em từ 2 tháng tuổi đến 3 tuổi. Nếu có chỉ định dịch tể ( ở trong vùng đang có dịch) thì có thể cho uống sớm hơn, ngày từ những ngày đầu sau sinh.

Các biện pháp chống dịch bại liệt:

Khi nghi ngờ hoặc đã chẩn đoán bệnh thì phải báo cho các trung tâm y tế dự phòng.

Người bệnh cần phải đưa đến bệnh viện, cách li trong buồng riêng biệt, người bệnh được xuất viện sau khi khỏi bệnh và ít nhất là 40 ngày kể từ khi bệnh bắt đầu.

Những trẻ có sốt, viêm xuất tiết đường hô hấp trên, rối loạn tiêu hóa chưa rõ nguyên nhân phải được giữ ở nhà và theo dõi hàng ngày.

Người bệnh phải có bát đũa dùng riêng, được tẩy uế bằng đun sôi hoặc ngâm trong dung dịch chloramin B 1% trong 1 giờ.

Phân và thức ăn thừa phải được rắc vôi với tỉ lệ 1/5 – 2/5 khối lượng.

Tiến hành các biện pháp diệt ruồi và xử lí nơi sinh sản của ruồi.

Cân nhắc việc cắt amydan hoặc nạo VA cho trẻ trong vùng dịch.

Tác nhân gây bênh:

Tác nhân gây bệnh bại liệt là virus bại liệt ( poliovirus) là một loại virus hình cầu, kích thước nhỏ ( 8-27nm), có cấu tạo là ARN và protein không có chất béo. Virus bại liệt có sức chịu đựng cao với ngoại cảnh: trong phân người chúng sống được vài ngày đến vài tuần, trong nước có thể sống đến 14 ngày. Nó dễ bị diệt bởi các các thuốc khử trùng thông thường như: Chloramin B, H₂O₂, thuốc tím và tia cực tím… Ở 60⁰C virus bị diệt trong 30 phút.

Virus bại liệt ở tỉ lệ phóng đại 90.000 lần.

Virus bại liệt vào cơ thể người bằng đường tiêu hóa, cũng có thể bằng đường hô hấp, như qua amidan và các hạch ở họng. Bệnh sẽ phát triển dễ dàng nếu cơ thể bị mệt mỏi hoặc bị chấn thương (sau cắt amidan). Đường tiêu hóa không những là đường vào mà còn là nơi sinh sản đầu tiên của virus. Sau đó virus theo máu lan truyền khắp cơ thể và vào hệ thần kinh trung ương.

Bệnh bại liệt có thể truyền bằng giọt nước bọt. Virus có thể tìm thấy ở tỵ hầu người bệnh và người mang virus . Cũng như các bệnh nhiễm trùng đường ruột khác, các yếu tố truyền nhiễm là nước, thực phẩm, ruồi và các yếu tố khác gọi là tiếp xúc sinh hoạt, vì virus polio có sức chịu đựng tốt trong môi trường bên ngoài.

Bệnh hay gặp ở trẻ em dưới 3 tuổi, thấp hơn ở lứa tuổi sắp đi học và rất thấp ở các lứa tuổi khác.

Triệu chứng thường gặp trong bệnh bại liệt:

Thể thông thường, điển hình:

Sau 7- 14 ngày ủ bệnh, bệnh khởi phát với sốt nhẹ, viêm đường hô hấp trên (ho khan, hắt hơi, chảy nước mũi, giọng nói khàn); rối loạn tiêu hóa ( nôn, buồn nôn, đi cầu phân bón hoặc lỏng). Rối loạn thần kinh thực vật ( vã mồ hôi…); li bì, vật vã, hay kêu khóc; đau và co cứng các cơ, nhức đầu nhiều.

Bước vào thời kì toàn phát, bệnh nhân bị liệt đột ngột và nhanh, thường xuất hiện vào khoảng ngày thứ 4-7 của bệnh, khi nhiệt độ cơ thể đã trở về mức bình thường hoặc hết sốt trước đó 1-2 ngày. Các cơ bị liệt thường yếu, trương lực cơ giảm, mất hoặc giảm phản xạ gân xương và phản xạ da, cơ teo nhanh. Các cơ này không có các rối loạn cảm giác kèm theo.

Đặc điểm của liệt trong bại liệt : liệt ngoại vi, không đối xứng và liệt không theo thứ tự nhất định.

Một số thể lâm sàng khác:

Thể không có triệu chứng lâm sàng: chiếm 80 – 85% các thể bệnh.

Thể nhẹ: chiếm 4-8% , biểu hiện bệnh với viêm long đường hô hấp trên, rối loạn tiêu hóa, một số triệu chứng giống cúm.

Thể  không liệt: chiếm khoảng 10%.

Hậu quả của bệnh  bại liệt:

Liệt trong bệnh bại liệt có thể dẫn đến tê liệt cơ bắp tạm thời hoặc vĩnh viễn, tàn tật, biến dạng của hông, khung chậu, mắt cá chân và các bàn chân. Mặc dù có nhiều dị tật có thể sửa chữa bằng phẫu thuật và vật lý trị liệu – phục hồi chức năng. Kết quả là, những trẻ sống sót sau bệnh bại liệt thể điển hình có thể sống với cuộc sống bị khuyết tật nặng.