1. Phân loại chàm ở trẻ em

Chàm thể tạng hài nhi: (< 2 tuổi, lác sữa)

Đây là dạng thông thường nhất của bệnh chàm ở trẻ em. Bắt đầu xuất hiện sớm ở trẻ bụ bẫm, từ 3-6 tháng tuổi và thường được gọi là “lác sữa”, hiếm khi khởi phát trước 2 tháng tuổi. Biểu hiện đầu tiên lên mặt, nhất là trên má và trán chừa lại vùng quanh miệng và mắt. Thương tổn thường là mụn nước một bên má sau lan hai má và lan tràn thành hình móng ngựa, cuối cùng lan rộng ra các phần khác của cơ thể. Bệnh bắt đầu bằng hồng ban, da nhám và tiến triển đến sẩn hóa, mụn nước hóa, rỉ nước, vảy tiết và vảy mịn. Ranh giới thương tổn không rõ, đối xứng và có khuynh hướng nhiễm khuẩn thứ cấp.

Biến chứng : Bội nhiễm da, bệnh nội tạng (viêm thận, phổi) chết trong tình trạng trụy tim mạch do nhiễm trùng.

Chàm thể tạng trẻ em (lớn hơn 2 tuổi)

Trong suốt thời trẻ em, bệnh chàm trở nên khô hơn, da dày hơn, các tổn thương ngứa dữ dội, các mảng sẩn và liken hóa, hồng ban, trợt da và vảy tiết, nhiều ở nếp khuỷu và nhượng chân. Nhiễm khuẩn thứ cấp là thường xuyên, giới hạn thương tổn không rõ. Tiến triển tự nhiên của bệnh thường sẽ cải thiện, thời điểm tái phát lại là tuổi lên hai, lên bảy và lúc dậy thì.

Bệnh này sẽ nặng nhất và lan rộng nhất trong suốt thời gian 3 tháng cuối của tuổi đầu tiên, khoảng 4 đến 7 tuổi hiện tượng sạch tổn thương hoàn toàn được thấy trong 75% các trường hợp, trong khi đó 25% các trường hợp còn lại có biểu hiện bệnh trong suốt thời gian dậy thì.

Các dấu hiệu phụ của bệnh chàm: Da mặt thường tái, thường có hai quầng thâm ở mắt, viêm kẽ tai tái đi tái lại, nếp đôi dưới mắt.

Chàm da mỡ ở trẻ con:

Xuất hiện lúc trẻ còn rất nhỏ, thường khởi phát 6 -8 tuần tuổi. Đầu tiên trên đầu như một phát ban vẩy màu vàng dày (“cứt trâu” hay “vẩy nôi”). Sau đó ở vùng sau tai, cổ, nách, háng, vùng quấn tã, mặt và thân mình. Phát ban thường xuất hiện trước 3 tháng tuổi và có dự hậu rất tốt. Phát ban màu đỏ, có vảy mịn không ngứa, hoặc có rất nhẹ, tự giới hạn, ổn định trong vòng tháng và đáp ứng nhanh với điều trị, hiếm khi tái phát.

2. Cách chăm sóc trẻ khi bị chàm

Phòng bé luôn sạch sẽ, thoáng mát, và hãy làm ẩm phòng bé thường xuyên.

–  Bạn tuyệt đối không được tự ý sử dụng thuốc cho bé khi chưa có chỉ định của bác sĩ.  Tuy nhiên, bạn có thể dùng một số bài thuốc đông y chữa bệnh chàm cho bé.

– Hãy chăm sóc da  bé bằng các sản phẩm đặc biệt cho phép cải thiện da bé hàng ngày , hạn chế những nguy cơ phải chữa trị phức tạp bằng thuốc.

– Cắt móng tay cho bé thường xuyên để tránh cào xước da khi bé gãi

– Tránh tắm cho bé trong bồn tắm hay vòi hoa sen qua lâu (5 đến 10 phút) trong nước ấm không được quá nóng (360C) sử dụng các sản phẩm tẩy rửa không chứa xà phòng và không hương liệu, tránh dùng găng khi tắm cho bé.

– Làm khô da bé bằng khăn cotton 100% một cách nhẹ nhàng, thấm khăn nhẹ trên da mà không lau quá mạnh. Làm ẩm da bé sau khi tắm bằng một loại kem dưỡng ẩm da thích hợp.

– Hãy làm ẩm phòng của bé, phòng bé phải thoáng mát. Quét dọn phòng bé thường xuyên để tránh bụi và vụn vải (vải trải thảm, vải lông…)

– Hãy sử dụng quấn áo lót bằng chất liệu cotton 100%, tránh dùng len và các vật liệu tổng hợp tiếp xúc trực tiếp trên da của bé. Sử dụng chất giặt tẩy thích hợp và tránh sử dụng chất làm mềm vải

– Nên duy trì sữa mẹ trong thời gian lâu nhất có thể.Chỉ đa dạng các loại thức ăn cho bé từ 6 tháng trở đi. Trì hoãn cho bé ăn các loại thực phẩm dễ gây dị ứng như trứng và một vài loại cá

1. Nguyên tắc điều trị

– Đối với chàm do tiếp xúc nên chủ động dị nguyên để tránh.

–  Muốn đạt kết quả trong điều trị cần kết hợp thuốc uống với thuốc bôi ngoài da.

– Trong những đợt điều trị cần có chế độ ăn uống hợp lý như: ăn thức ăn lỏng nhẹ,  thức ăn sống, kiêng muối trong đợt cấp, tôm cua, đồ hộp, tránh các tác nhân kích thích rượu chè, cà phê, thuốc lá.

– Trong những đợt cấp tính nên nghỉ ngơi và làm những việc nhẹ nhàng, thích hợp.

– Khi điều trị hạn chế gãi, chích cho mụn nước chảy ra, bôi  xà phòng hoặc bôi những thuốc không theo chỉ dẫn của bác sĩ.

2. Điều trị bằng thuốc bôi ngoài da

Tùy theo từng giai đoạn của bệnh mà điều trị các thuốc bôi ngoài da cho phù hợp.

– Giai đoạn cấp : dùng nước muối sinh lý, thuốc tím 1% Jarish, nước ép hoa quả (dưa gang, bí đao, rau má, lá khế), bôi tai chổ. Sau đó bạn dùng một trong các loại sau: Eosin, Milian, Nitrat bạc 0,25% -2% để chống nhiễm khuẩn và giảm xuất tiết :

– Giai đoạn bán cấp : Dùng dạng kem như kem Corticoide, kem kháng sinh, hồ Brocq, dầu kẽm…

– Giai đoạn mạn tính : mỡ corticoide, mỡ salycylé, hắc ín, ichtyol.

Lưu ý: Corticoit tuy có tác dụng nhanh nhưng dễ tái phát trở lại, vì vậy, chỉ dùng thuốc ở giai đoạn bán cấp và không nên kéo dài, dùng trong đợt : Viêm da tiếp xúc cấp điều trị ngắn ngày.

3. Dùng thuốc toàn thân

–  Những thuốc có tác dụng an thần, chống ngứa. Thuốc kháng Histamin bao gồm các loại: peritol, dimedrol, chlopheniramin, trexyl, allerry, astelong, histalong, hismanal. Thuốc an  thần thường được sử dụng là: diazepam, seduxen.

– Giai đoạn cấp tính nên dùng kháng sinh để phòng bội nhiễm.

– Ngoài ra dùng thêm vitamin C liều cao( 1 đến 2gam/ ngày), tăng cường sức đề kháng cho cơ thể, giải mẩn cảm.

4. Dùng thuốc đông y

Nếu không thích dùng những loại thuốc trên, bạn cũng có thể sử dụng một số bài thuốc dân gian sau đây để điều trị bệnh chàm.

– Hương nhu 30g, khổ sâm lá 30g, vỏ cây hòe 50g, vỏ cây núc nác 50g,. Đun sôi kỹ, dùng để rửa chỗ da bị chàm ngày 2 lần.

– Dùng 300g quả phi lao khô, 20g tóc rối, kẽm oxit 10g, dầu lạc hay dầu dừa 50ml. Quả phi lao và tóc rối đốt thành than nhưng không thành tro, nghiền thành bột mịn, trộn đều với oxit kẽm, sau đó rót từ từ dầu lạc hoặc dầu dừa vào, đánh đều thành thuốc mỡ,  bôi lên vùng da bị bệnh 2-3 lần/ ngày.

– Dùng thổ phục linh 16g, dây kim ngân 16g, khổ sâm lá 12g, hạ khô thảo 12g, vỏ núc nác 12g, nhân trần 20g, ké đầu ngựa (sao vàng) 12g, cam thảo 6g.  Tất cả rửa sạch, cho vào nồi, đổ nước ngập thuốc đun sôi nhỏ lửa 15 – 20 phút còn khoảng 150ml, chia  làm 3 phần uống trong ngày vào lúc đói.

1. Định nghĩa:

Eczema là một trạng thái viêm lớp nông của da cấp tính hay mạn tính, tiến triển từng đợt hay tái phát, lâm sàng biểu hiện bằng đám mảng đỏ da, mụn n­ước và ngứa, do nhiều nguyên nhân như­ng bao giờ cũng có vai trò ” cơ địa dị ứng”, và về mô học có hiện tư­ợng xốp bào ( Spongiosis).

2. Triệu chứng:

Những tổn thư­ơng cơ bản trong bệnh chàm là những đám mảng đỏ da và mụn nư­ớc, eczema phát triển qua 4 giai đoạn :

– Giai đoạn đỏ da: bệnh bắt đầu bằng trên da xuất hiện vết hoặc đám đỏ, hơi nề, cộm nhẹ, ranh giới không rõ, rất ngứa – trên nền đỏ xung huyết nhìn kỹ thấy có những sẩn tròn lấm tấm nh­ư hạt kê ( thực chất là những mụn nư­ớc đang từ d­ưới đùn lên ) đây là phản ứng đầu tiên của biểu bì.

– Giai đoạn mụn nư­ớc ( còn gọi là giai đoạn chảy nư­ớc ): mụn n­ước ngày càng nhiều và xuất hiện trên khắp bề mặt đám tổn thư­ơng, mụn n­ước eczema có các đặc tính sau : nhỏ khoảng 1-2 mm, nông, tự vỡ, nằm sát bên nhau. Các mụn nước tự vỡ sau vài ngày hoặc vài tuần. Những mụn nư­ớc vỡ đi để lại điểm chợt nhỏ như­ châm kim ( còn gọi là giếng eczema của Devergie) nhiều điểm chợt liên kết thành đám mảng trợt , đỏ rỉ dịch , đồng thời dễ nhiễm khuẩn thứ phát có mủ, vẩy tiết..

Những tổn thư­ơng cơ bản trong bệnh chàm là những đám mảng đỏ da và mụn nư­ớc

– Giai đoạn lên da non : giai đoạn này những tổn thư­ơng trên da giảm viêm, giảm xung huyết , giảm chảy dịch, các vết chợt khô, đóng vẩy, lên da non thành một lớp da nhẵn bóng.

– Giai đoạn lichen hoá, hằn cổ trâu: bệnh chàm tiến triển lâu ngày da càng ngày càng sẫm mầu, tăng nhiễm cộm, bề mặt xù xì thô ráp , sờ nền cứng cộm, các hằn da nổi rõ, ở giữa các hằn da có các sẩn dẹt nh­ư trong bệnh lichen, quá trình này gọi là lichen hoá. Ngứa tồn tại dai dẳng.

3. Phân loại:

Có nhiều cách phân loại bệnh như: theo tính chất thương tổn, theo căn nguyên, theo tiến triển của bệnh. Ở đây chúng tôi phân chia theo căn nguyên của bệnh.

a. Eczema thể địa (Atopic dermatitis )

Thể này liên quan nhiều đến yếu tố tự miễn, theo lứa tuổi, tùy theo thể mà có những biểu hiện lâm sàng khác nhau:

– Eczema thể địa ở tuổi nhũ nhi và sơ sinh : Bệnh thường ở mặt trán , hai bên cân đối nhau tạo nên tổn thương hình móng ngựa , hình cánh bướm ( Bệnh chàm cánh bướm ) . Tổn thương thường là dát đỏ có nhiều mụn nước trên bề mặt , trợt , chảy dịch , có mủ hoặc đóng vảy tiết .

– Eczema thể địa ở người lớn : Các tổn thương thường ở các nếp gấp lớn , bàn tay , bàn chân … Tổn thương thường là những đám mụn nước, tiết dịch hoặc đóng vảy tiết hoặc lichen hoá, tính đối xứng hai bên ít hơn ( thường là bị cả 2 bên cơ thể , nhưng có nhiều trường hợp tổn thương chỉ khu trú rõ rệt ở một bên còn vị trí tương ứng ở bên kia hoàn toàn bình thường ) .

b. Eczema tiếp xúc (Contact eczema, contact dermatitis )

Vị trí: xuất hiện đầu tiên ở vùng tiếp xúc , thường là vùng hở , đôi khi in rõ hình vật tiếp xúc ( nhẫn, kính đeo mắt, dây đồng hồ , …) Tổn thương điển hình là da đỏ xung huyết, hơi nề, trên bề mặt có mụn nước, có thể có hình thái mãn tính khô dày cộm có vảy. Dừng tiếp xúc với dị ứng nguyên tình trạng bệnh thuyên giảm, nhưng nếu tiếp xúc lại bệnh sẽ nặng thêm.

c. Eczema thể đồng tiền (Nummular Eczema ) :

Những tổn thương có hình tròn hoặc ovan, ban đầu là đám đỏ tiết dịch, có mụn nước, sẩn, tiết dịch, vảy tiết, vảy da, lichen hoá có giới hạn rõ ràng, thường khu trú rõ ràng ở mặt duỗi của chi ( mặt trước cẳng chân, tay, mu bàn chân bàn tay …)

d. Eczema da dầu (Seborrheic dermatitis ) :

Vị trí thường gặp nhất là đầu, ở mặt thường bị ở lông mày, quanh mắt, giữa mũi, nếp mũi má, sau tai . Tổn thương là đám mảng đỏ trên có vảy, vảy mỡ, đôi khi có sẩn trên bề mặt, giới hạn tương đổi rõ, khô . Vi thể có hiện tượng xốp bào