1. Hen suyễn theo y học cổ truyền

Theo các nhà lương y, hen phế quản thuộc phạm trù “háo suyễn” “đàm ẩm”. Nguyên nhân gây bệnh do các yếu tố bên trong và bên ngoài cơ thể gây ra.

– Do ngoại cảm phải ngoại tà bên ngoài và làm việc quá sức, thường gặp 2 loại là phong hàn và phong nhiệt.

– Về tạng phủ: do sự thay đổi hoạt động của tạng phế và thận – ho lâu ngày hoặc bệnh lâu ngày làm phế bị suy, phế khí và đường hô hấp bị trở ngại gây nên suyễn, hoặc do phế thận hư yếu, không nhuận được phế, không nạp được khí gây nên suyễn; do tỳ phế hư yếu – tỳ hư sinh đàm thấp thịnh ứ đọng tại phế gây tắc phế lạc, khí đạo không thông làm cho khó thở; do đờm trọc nội thịnh – do ăn uống không điều độ ảnh hưởng đến công năng vận hóa của tỳ, tích trệ lại thấp đờm.

2. Bài thuốc trị hen suyễn bằng y học cổ truyền

Dựa vào thể bệnh và thời điểm xuất hiện bệnh mà có phép trị thích hợp.

– Nếu là thể phong hàn: Người bệnh có biểu hiện thở gấp, trong hầu có tiếng hen rít, ngực bí, đờm trong loãng, miệng không khát, thích uống nóng, rêu lưỡi trắng nhớt, mạch phù hoạt.

Bài thuốc: Xạ can 10g, Tế tân 8g, Ma hoàng 12g, Ngũ vị tử 6g, Bán hạ 6g, Tử uyển 8g, Đại táo 3 quả, Sinh khương 3 lát, Khoản đông hoa 10g. Tất cả đem sắc (nấu) uống.

– Nếu là thể phong nhiệt: Người bệnh có biểu hiện hen suyễn gấp, trong hầu có tiếng khò khè, đàm đặc ho khó ra, ngực bí, thở mạnh, miệng khát thích uống lạnh, mặt và chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng nhớt, mạch hoạt sác.

Bài thuốc: Bạch quả 10 quả (liên vỏ cùng đập), Cam thảo 6g, Hạnh nhân 8g, Tô tử 12g, Hoàng cầm 8g, Bán hạ 6g, Tang bạch bì 10g, Khoản đông hoa 10g. Sắc uống ngày 1 thang.

– Nếu là thể phong đờm: có thể dùng bài thuốc “Nhị trần thang hợp tam tử thang gia giảm” gồm: nhị trần thang (bán hạ, quất hồng, phục linh, cam thảo), cộng với tam tử thang (tử tô tử, bạch giới tử, la bạch tử). Hoặc dùng bài “Tiền hồ thang gia vị”, gồm: tiền hồ, tang diệp, tỳ bà diệp, tri mẫu (đều 16g), kim ngân hoa 20g, hạnh nhân, mạch môn, hoàng cầm, khoản đông hoa, cát cánh (đều 12g), cam thảo 8g, đem sắc uống.

– Nếu là thể phế hư: có thể dùng bài “Sinh mạch tán gia vị”, gồm: mạch môn 12g, ngũ vị tử 7 hạt, nhân sâm 12g, thêm ngọc trúc, bối mẫu (đều 8g), đem sắc uống.

Lưu ý cách sắc thuốc như sau: nước đầu cho các vị thuốc cùng 4 chén nước, nấu còn lại 1 chén, cho nước thuốc ra; nước hai cho 3 chén nấu còn lại nửa chén. Hòa hai nước thuốc lại chia làm 3 lần dùng trong ngày (cho người lớn), trẻ em dùng một nửa liều của người lớn. Nên dùng lúc nước thuốc còn ấm.
Ngoài uống thuốc thì các món ăn và cách day bấm huyệt cũng hỗ trợ việc điều trị đạt hiệu quả cao.

1. Hen suyễn là gì?

Hen là một bệnh viêm mạn tính của phế quản phối hợp giữa 3 quá trình bệnh lý: viêm, co thắt và gia tăng đáp ứng quá mức của phế quản dẫn đến 4 biểu hiện gồm khó thở, khò khè, căng lồng ngực và ho đặc biệt về đêm và sáng sớm. Những đợt này thường phối hợp với việc lan rộng nhưng rất thay đổi của sự tắc nghẽn đường dẫn khí trong phổi mà thường là hồi phục tự nhiên hay do điều trị.

2. Nguyên nhân của bệnh hen suyễn

Nhiều người sinh ra đã có cơ địa dị ứng nên rất dễ bị hen. Ở những người này, hen xảy ra do dị ứng với bụi nhà, bọ mạt, phấn hoa, cây cỏ… Ở một số người khác lại do dị ứng thực phẩm như tôm, cua, sò, hến hoặc một số loại thuốc kháng viêm không steroid. Hen cũng có thể xảy ra khi tiếp xúc với một vài loại hóa chất (SO2, NH3) hoặc một số chất khác trong môi trường sản xuất (bột mì, sợi bông). Thường trong gia đình những người này có người thân cũng bị hen, chàm, mày đay, viêm mũi dị ứng…

Có thể do nhiễm virút, nhất là virút hợp bào hô hấp, parainfluenza, cúm, vi khuẩn và các loại nấm mốc. Ngoài ra, hen suyễn cũng xảy ra khi gắng sức, khi trời lạnh, thay đổi nội tiết khi thai nghén, kinh nguyệt, người có tâm lý không ổn định và người uống rượu, hút thuốc…

3. Triệu chứng của hen suyễn là gì?

Có 4 triệu chứng chính để nhận biết hen suyễn, đó là:

– Khò khè: là triệu chứng thường gặp nhất của cơn hen. Đó là tiếng rít thường nghe được khi thở ra do âm thanh không khí tạo thành khi nó không thể đi qua phổi của bạn một cách bình thường. Tiếng rít này dễ dàng được nhận ra bởi bác sĩ của bạn hay chính bản thân bạn, đặc biệt là khi bạn bị cảm lạnh.

– Ho: Ở trẻ em và người lớn, ho có thể là triệu chứng duy nhất của hen. Đỉnh điểm là nửa đêm về sáng và bệnh nhân thường xuyên bị đánh thức bởi những cơn ho kéo dài. Ho cũng xuất hiện sau khi vận động thể lực hoặc một trận cười, trong lúc cảm lạnh, trong mùa đông giá rét. Ho rất dễ bị nhầm lẫn với những bệnh khác như viêm phế quản, viêm họng hay thậm chí được chẩn đoán là ho lao.

– Khó thở: cơn khó thở xuất hiện nhanh, khó thở chậm đặc biệt trong kỳ thở ra và xảy ra khi bệnh nhân tiếp xúc với các yếu tố gây ra cơn hen.

– Nặng ngực: trong cơn hen lồng ngực bệnh nhân căng ra, cảm giác giống như lồng ngực bị bóp chặt.
Nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào kể trên trong một thời gian dài, hãy tới gặp bác sĩ để làm rõ nguyên nhân.

4. Ai dễ mắc hen suyễn?

Những người dưới 18 tuổi, hút thuốc hoặc người sống trong thành phố với nhiều khói bụi là những đối tượng có nguy cơ cao nhất dễ mắc bệnh hen suyễn.

Bài 1:

Rau hẹ 100g, rửa sạch cắt đoạn; trứng gà 2 quả đập vào bát đánh đều, cho mỡ vào chảo rán sôi mỡ, đổ trứng và rau vào xào chín, ăn với cơm.

Bài 2:

Tỏi 10 củ, giã nát, cho đường đỏ vào nồi cùng tỏi, nước vừa đủ nấu thành cao. Mỗi lần ăn 1 thìa, ăn 2 lần vào sáng và tối.

Bệnh hen suyễn thường phát vào mùa đông thì cần trị ngay từ mùa hè.

Bài 3:

Lạc nhân 15g, đường phèn 15g, lá dâu 15g. Cho tất cả vào nồi nước vừa đủ nấu khi lạc nhân nhừ thì bỏ lá dâu, còn lại ăn hết.

Bài 4:

Bí đỏ tươi 500g gọt bỏ vỏ, táo tàu 15 quả bỏ hạt, nước vừa đủ nấu chín nhừ, cho đường vào, ăn trong ngày.

Bài 5:

Gừng tươi 200g giã vắt lấy nước, đường phèn 200g nấu chảy ra, vừng đen 200g rang vàng, chờ cho nguội trộn với nước gừng sao cho khô lại đổ mật ong và nước đường phèn vào trộn đều, cho vào lọ đậy kín, dùng dần. Ngày uống hai lần sáng tối, mỗi lần 1 thìa với nước nguội. Dùng tốt cho người già bị hen suyễn.

Bài 6:

Sữa đậu nành 1 bát, đường phèn 60g, nấu cùng. Ngày uống 1 lần.

Bài 7:

Phổi lợn làm sạch nhồi lá hẹ 100g, củ hẹ 10g đã rửa sạch thái nhỏ, nướng chín ăn.

Bài 8:

Tinh dầu hoa hồng 2 giọt pha trong 100ml nước đun sôi để nguội, uống buổi sáng có tác dụng ngăn cơn hen, ức chế nguyên nhân gây hen.
Bài 9: lá táo ta 100g, lá chanh 50g, hạt cải canh 10g; hoặc lá dâu 200g, lá khế 500g, hạt tía tô 10g; hoặc lá ngải cứu 150g, dây tơ hồng 100g, hạt bìm bìm 10g. Các vị tán bột dùng nước sôi hãm trong phích nước để uống trong buổi sáng có thể ngăn cơn hen trong cả ngày.

Kết hợp xoa bóp các huyệt:

Bấm huyệt đại chùy, định suyễn, phế du; Nhào và bắt gió ở gáy, phần trên của lưng và cẳng tay; Xoa bụng theo chiều kim đồng hồ 3 phút; Điểm và nhào huyệt túc tam lý, phong long; Véo dọc cột sống cả 2 bên từ đốt sống cổ 7 đến đốt sống cùng cụt; Người bệnh tự xoa, ấn, day huyệt đản trung, thiên đột, chà xát 2 bên gáy, 2 bên động mạch cảnh cổ.

Vị trí huyệt

Bấm huyệt cũng hỗ trợ việc điều trị hiệu quả.

Thiên đột:

Huyệt nằm ở giữa chỗ lõm trên bờ trên xương ức, trước khí quản và thực quản, ở trong góc tạo nên bởi bờ trong của cơ ức – đòn – chũm, bờ trong của 2 cơ ức đòn – móng và bờ trong của cơ ức – giáp trạng.

Ðản trung:

Ở điểm gặp nhau của đường dọc giữa xương ức với đường đi ngang qua 2 núm vú (nam giới) hay đường đi ngang qua bờ trên 2 khớp xương ức thứ 5 (nữ giới).

Phế du:

Bắt chéo bàn tay vòng qua cổ sang phía lưng đối diện, huyệt nằm ở đầu ngón tay giữa, cách đường trục giữa cột sống lưng 1,5 tấc.

Ðại chùy:

Nằm ở giữa đốt sống cổ 7 và đốt sống ngực 1.

Túc tam lý:

Huyệt nằm ở dưới mắt đầu gối 3 tấc và cách bờ xương ống chân 1 tấc.

Phong long:

Từ mắt cá chân ngoài đo lên 8 thốn hoặc lấy huyệt ở điểm giữa nếp khoeo chân và mắt cá chân ngoài.

Ðịnh suyễn:

Cách huyệt đại chùy (hoặc gai đốt sống C7) ngang ra 1 tấc.