1. Nguy cơ của loãng xương

Theo Tổ chức Y tế thế giới, loãng xương là nguyên nhân đứng hàng thứ nhì gây nên bệnh tật, chỉ sau tim mạch. Loãng xương là bệnh thường gặp nhưng diễn tiến thầm lặng cho đến khi gây ra hậu quả:

• Đau kéo dài do chèn ép thần kinh
• Gù vẹo cột sống, biến dạng lồng ngực…
• Gãy xương cổ tay, gãy lún đốt sống, gãy cổ xương đùi
• Giảm khả năng vận động, ảnh hưởng nghiêm trọng tới chất lượng sống của người có tuổi.

Nguy hiểm của loãng xương chính là gãy xương: có 1/3 nữ từ 50 tuổi trở lên bị gãy xương do loãng xương còn ở nam là 1/5. Gãy xương thường xảy ra gãy cổ xương đùi, cột sống và cổ tay. Gãy cổ xương đùi làm 10%-20% chết sau một năm còn gãy xương sống làm 15% chết sau 5 năm. Gãy xương do loãng xương nguy hiểm như nhồi máu cơ tim do bệnh mạch vành hoặc đột quỵ do tăng huyết áp.

Tuổi thọ trung bình hiện nay gia tăng kéo theo tỷ lệ người cao tuổi với các nguy cơ bị gãy xương do loãng xương cũng tăng theo. Đặc biệt, gãy cổ xương đùi sẽ làm tăng tỷ lệ mắc các bệnh khác, quan trọng hơn là làm tăng đột biến tỷ lệ tử vong sau khi gãy xương. Gãy xương không những gây ra gánh nặng cho bản thân và gia đình bệnh nhân, mà còn là gánh nặng cho y tế công cộng, ảnh hưởng đến sinh hoạt xã hội, tài chính của quốc gia.

2. Điều trị loãng xương

Điều trị có thể làm ngừng tiến triển của loãng xương nhưng không hồi phục được những tổn hại trước đó. Do đó việc điều trị sớm là rất cần thiết. Phải mất một thời gian dài điều trị mới ngừa được gãy xương trong tương lai. Người bệnh có thể không cảm thấy hay nhìn thấy hiệu quả trước mắt nhưng hãy cố gắng tuân thủ theo lời khuyên của bác sĩ để đạt kết quả tốt nhất.

Quá trình điều trị loãng xương bao gồm các phần sau:

• Khống chế đau do loãng xương gây ra.
• Ngăn chặn hoặc làm giảm thiểu sự mất xương.
• Dùng các thuốc có tác dụng làm cho xương chắc khỏe hơn, giúp phòng ngừa gãy xương.
• Phòng tránh té ngã, kể cả các chấn thương rất nhẹ có thể dẫn tới gãy xương.
• Khi bệnh nhân bị đau do loãng xương, các thuốc giảm đau thông thường hoặc các thuốc kháng viêm đều có tác dụng giảm đau tức thời nhưng vấn đề cơ bản vẫn phải là ngăn chặn quá trình Hủy xương và tăng cường quá trình Tạo xương.

Những thực phẩm giúp xương chắc khỏe

1. Phòng ngừa loãng xương

Phòng ngừa loãng xương là biện pháp cần được thực hiện ngay và theo đuổi lâu dài. Một số phương pháp giúp bạn có bộ xương khỏe mạnh:

– Bổ sung canxi qua thực phẩm giàu canxi

Các thực phẩm giàu canxi như: sữa và các sản phẩm của sữa như sữa chua, phomát; các loại cá, nhất là cá mòi, cá thu (nên dùng cả xương); các loại rau củ hạt: xúp lơ xanh, rau xanh đậm, hạt đậu nành…

– Tập thể dục đều đặn

Việc luyện tập đều đặn 30 phút mỗi ngày giúp tăng cường sự cân bằng và duy trì độ dẻo dai của hệ thống xương, giảm nguy cơ loãng xương và gãy xương ở người lớn tuổi. Đi bộ chính là hình thức vận động rất tốt. Lý tưởng nhất là đi bộ 30 đến 40 phút mỗi ngày.

– Khám định kỳ

Đo loãng xương định kỳ từ 3 – 6 tháng/ lần để tầm soát nguy cơ loãng xương và bổ sung kịp thời calci và vitamin D cho cơ thể nếu có nguy cơ.

– Tránh xa kẻ thù của xương

Thuốc lá và rượu kích thích quá trình “mất xương”. Cafein làm tăng sự bài tiết canxi qua đường tiết niệu. Chất xơ gây rối loạn quá trình hấp thụ can-xi của xương. Hãy cố gắng cai thuốc lá. Với rượu, tốt nhất không nên uống quá 3 ly rượu/ngày. Uống café, trà với liều lượng vừa phải.

– “Kết bạn” cùng mặt trời

Lượng vitamin D3 được hấp thụ nhờ ánh nắng chiếm tới 50 – 80% nhu cầu cơ thể. Do vậy, các nhà khoa học cho rằng tắm nắng là một trong những biện pháp hữu hiện để kích thích vitamin D dưới da phát triển, cung cấp cho cơ thể phòng tránh bệnh loãng xương.

– Thận trọng khi dùng thuốc

Nguy cơ gây loãng xương cao nhất thuộc về cortisol. Thuốc làm rối loạn sự đồng hoá canxi và kìm hãm quá trình hình thành mô xương.
Nếu trong đơn thuốc có kê dùng cortisol trong thời gian dài, hãy cố gắng hạn chế liều dùng hàng ngày dưới 7,5mg.

2. Chuẩn đoán loãng xương

Có thể nói triệu chứng duy nhất để nhận biết loãng xương chính là đau ở một vị trí nào đó của xương. Loãng xương khiến bạn đau đớn ở xương, giảm sức lao động và nặng hơn là dễ bị chấn thương, thậm chí tàn tật hay tử vong.

Việc chẩn đoán loãng xương hiện nay rất dễ dàng và tiện dụng, có thể chụp x-quang xương để đo độ dày mỏng của xương hoặc sử dụng máy đo ở hông và cột sống. Mật độ xương của bệnh nhân sẽ được so sánh với mật độ xương trung bình của người trưởng thành theo giới tính và chủng tộc, từ sự so sánh này sẽ xác định được điểm số T – thể hiện mức độ chênh lệch so với mức độ chuẩn của xương.

Người càng lớn tuổi càng có nguy cơ cao bị loãng xương

1. Loãng xương là gì?

Loãng xương là bệnh lý của toàn hệ thống xương làm suy yếu sức mạnh của toàn khung xương, làm cho xương bị yếu và giòn. Bị chứng này, xương dễ bị gãy hơn bình thường. Chỉ cần một va chạm nhẹ hoặc ngã cũng có thể làm xương bị gẫy nặng.

Chứng loãng xương thường được gọi là chứng bệnh âm thầm, vì thường không có dấu hiệu hay triệu chứng nào cho thấy bệnh nhân bị mắc bệnh, chỉ phát hiện được khi đã có gãy xương. Bất cứ xương nào trên cơ thể cũng có thể bị gãy, nhưng  những xương thông thường nhất là xương hông, xương sống, xương cổ tay, xương sườn, xương chậu và xương cánh tay.

2. Những ai dễ bị mắc chứng loãng xương?

Loãng xương không chỉ hay gặp ở người cao tuổi, mà nhiều đối tượng khác, kể cả trẻ em cũng dễ mắc căn bệnh này. Những đối tượng dễ mắc bệnh loãng xương:
– Người càng lớn tuổi càng có nguy cơ cao bị loãng xương, đặc biệt, ở phụ nữ, tỷ lệ loãng xương ở người lớn tuổi cao hơn nam giới.

– Những người có thể trạng bé nhỏ, cân nặng thấp thì nguy cơ loãng xương cao hơn so với những người to béo.

– Những phụ nữ sau mãn kinh 6 đến 8 năm hoặc mãn kinh sớm trước 45 tuổi hoặc bị phẫu thuật cắt bỏ tử cung buồng trứng nên đi kiểm tra đo mật độ xương vì khả năng loãng xương lúc này rất cao.

– Những phụ nữ bị cắt buồng trứng cũng có nguy cơ cao bị loãng xương. Vì một lý do nào đó, như bị u nang, chửa ngoài tử cung… khiến người phụ nữ buộc bị cắt bỏ buồng trứng thì cũng có nguy cơ loãng xương cao.

– Những người có chế độ dinh dưỡng không đầy đủ canxi, vitamin D hoặc chế độ dinh dưỡng quá nhiều protein, những người uống rượu, hút thuốc nhiều đều có nguy cơ loãng xương cao.

– Người có khung xương to thường ít bị loãng xương vì họ có khung xương vững chắc, ngược lại, những người có khung xương nhỏ sẽ có tỉ lệ loãng xương cao hơn nhiều so với những người khác…

– Nếu trong gia đình có bố hoặc mẹ bị loãng xương các con sẽ có nguy cơ bị loãng xương do yếu tố di truyền.

– Những người phải sử dụng thuốc corticoid, thuốc chống đông, lợi tiểu kéo dài cũng cần phải được điều trị dự phòng loãng xương từ sớm..

Theo đó, mới đây, Hội đồng các chế phẩm thuốc sử dụng cho người, thuộc Cơ quan Quản lý Dược châu Âu đưa ra kết luận, các thuốc có chứa hoạt chất strontium ranelate vẫn là thuốc quan trọng điều trị cho bệnh nhân nữ bị loãng xương. Tuy nhiên, cần phải bổ sung thêm chống chỉ định và sửa lại cảnh báo để kiểm soát tốt hơn các nguy cơ của thuốc.

Cơ quan này cũng khuyến cáo, bác sĩ không nên kê đơn thuốc protelos và osseor (chứa hoạt chất strontium ranelate) cho bệnh nhân đang hoặc có tiền sử bị huyết khối tĩnh mạch. Khi điều trị cho bệnh nhân trên 80 tuổi có nguy cơ mắc bệnh này thì bác sĩ nên đánh giá lại sự cần thiết của việc tiếp tục điều trị với 2 loại thuốc trên.

Khuyến cáo này được ra dựa theo các kết quả của một nghiên cứu tiến hành tại Pháp gần đây. Cụ thể, có 199 bệnh nhân đã gặp phải những phản ứng bất lợi nghiêm trọng vì sử dụng thuốc có hoạt chất này. Trong đó hơn một nửa là bị huyết khối tĩnh mạch và khoảng 26% có biểu hiện phát ban, hội chứng Stevens-Johnson, hoại tử biểu bì…

Vì thế, Cục Quản lý Dược đề nghị Sở Y tế các tỉnh, thành thông báo cho các cơ sở khám chữa bệnh và cơ sở kinh doanh thuốc những thông tin này. Đồng thời, các đơn vị phải theo dõi, xử trí các phản ứng có hại của thuốc, báo cáo về Cục Quản lý Dược, Trung tâm Quốc gia về thông tin thuốc và theo dõi phản ứng có hại của thuốc.

Tại Việt Nam, thuốc chứa strontium ranelate đã được cấp số đăng ký lưu hành. Cụ thể là thuốc protelos, số đăng ký: VN-5007-07 do Công ty Les Laboratories Servier Industrie, của Pháp sản xuất.

Ngũ cốc

Với hàm lượng protein từ 8-14%, đạm thực vật trong ngũ cốc có khả năng chống lại sự “thăm hỏi” của bệnh loãng xương – giảm mật độ xương (cứ 4 phụ nữ sau tuổi 50 lại có một người bị loãng xương còn ở đàn ông tỉ lệ là 1/8).

Hãy xen kẽ vào thói quen ăn uống hàng ngày (bánh mì, bột mì, gạo…) bằng mầm lúa mì, rau quả sấy khô. Lưu ý: 100g mầm lúa mì mang đến 26g đạm, còn một nắm lúa mạch mang đến 14g đạm.

Sản phẩm từ sữa

Thực phẩm hàng đầu giúp bạn phòng tránh chứng loãng xương chính là các sản phẩm từ sữa! Vì chúng mang canxi đến cho xương – thành phần chính cẩu thành nên xương.

Sau tuổi 50, cơ thể chúng ta cần khoảng 1,2g canxi mỗi ngày, dàn đều ra trong ngày với mỗi lần tối đa 0,5g. Để đảm bảo nhu cầu canxi sau tuổi 50, cần tiêu thụ lượng sản phẩm từ sữa tương đương với 0,75lít sữa/ ngày. Ví dụ: 1 cốc sữa buổi sáng – 1 hũ sữa chua buổi trưa – 1 cốc sữa vào 5h chiều – 30 đến 50g phô mai vào bữa tối.

Cá hồi

Với hàm lượng vitamin D dồi dào (khoảng 12 đến 20 microgram trong 100g cá) tham gia tích cực vào sự tái tạo mật độ xương, cá hồi là 1 trong 6 thực phẩm giúp bạn phòng tránh bệnh loãng xương.

Bắt đầu từ tuổi 50, lượng vitamin D cần thiết cung cấp cho cơ thể mỗi ngày là 10 microgram. Hãy tiêu thụ cá hồi 2 lần/tuần để đảm bảo nhu cầu vitamin D cho cơ thể. Ngoài ra, phơi nắng cũng giúp cơ thể hấp thụ được một lượng nhỏ vitamin D qua da.

Giá đỗ

Hấp thu thức ăn làm từ đậu nành giúp giảm quá trình loãng xương ở phụ nữ sau giai đoạn mãn kinh, khi các thay đổi trong nội tiết tố của cơ thể có thể làm xương mỏng đi nhanh chóng và gia tăng nguy cơ gãy xương. Lý do là trong đậu nành có chứa phyto-oestrogen (hóc môn oestrogen thực vật), đặc biệt là isoflavon.

Trung bình, 100g giá đỗ chứa 35mg isoflavon….Tuy nhiên, chống chỉ định tiêu thụ quá 1mg isoflavon trên 1kg trọng lượng cơ thể mỗi ngày (Ví dụ, tối đa 60mg cho một phụ nữ nặng 60kg).

Chè xanh

Với hàm lượng flavonoi (chất chống ôxy hoá) phong phú trong lá chè, chè xanh góp phần giảm nguy cơ loãng xương ở người cao tuổi. Thực vậy, theo các nghiên cứu khoa học, những người uống chè xanh trên 10 năm có mật độ xương dồi dào hơn những người khác.

Tuy nhiên, tránh uống quá 3 cốc nước chè/ngày vì trong chè có nhiều théin – một chất gây kích thích. Ở một số người, uống quá nhiều nước chè còn có thể gây đau đầu, thở gấp cũng như rối loạn tầm nhìn hay khó khăn về tiêu hoá.

Bắp cải

Bắp cải chứa vitamin K giúp tăng mật độ xương và ngăn ngừa sự rạn xương hông. Chính nhờ loại rau này, người dân đảo Okinawa ( Nhật Bản ) nằm trong nhóm những người có tuổi thọ cao nhất trên thế giới.

100g bắp cải mang tới 0,2mg vitamin K trong khi lượng vitamin K hàng ngày nên nạp vào cơ thể là 0,03 đến 1mg.