1. Điều trị không dùng thuốc

Bệnh viêm đại tràng có thể điều trị có hiệu quả mà không cần dùng thuốc:

– Bệnh nhân cần phải sinh hoạt điều độ, chế độ ăn nhiều chất xơ đồng thời phải kiêng chất béo, chất kích thích, rượu bia và một số loại thuốc; kiêng các thức ăn sinh hơi nhiều như khoai lang, khoai mì; thức ăn và đồ uống gây kích thích: rượu, cà phê, thuốc lá, chocolate và các thức ăn gia vị: ớt cay, hạt tiêu…

– Hạn chế mỡ, tránh những thức ăn có hàm lượng dầu mỡ cao như món xào, rán, sốt; các thực phẩm có nhiều lactose như  sữa, nhiều đường như quả ngọt, mật ong, nhiều sorbitol.

– Làm việc nghỉ ngơi hợp lý. Nghỉ hẳn khi có đợt tái phát.

– Ăn uống đúng giờ giấc. Đại tiện đúng giờ giấc.

– Hạn chế ngồi nhiều một chỗ, tăng cường hoạt động thể lực, tránh các căng thẳng về thần kinh…

2. Điều trị dùng thuốc

Hiện nay, có nhiều thuốc kiểm soát tình trạng viêm đại tràng theo các cơ chế khác nhau. Những thuốc này có thể đáp ứng tốt với người này nhưng không đáp ứng tốt với người khác. Do đó, đôi khi bệnh nhân cần mất thời gian để tìm thuốc phù hợp. Ngoài ra, một số thuốc gây nhiều tác dụng không mong muốn nghiêm trọng, do đó trước khi điều trị bệnh nhân cần thảo luận về bác sỹ về nguy cơ và lợi ích của phương pháp điều trị.

Điều trị viêm đại tràng tùy theo từng trường hợp mà bác sỹ sẽ chỉ định dùng kháng sinh chống nhiễm khuẩn (berberin, biseptol, ercefuryl…), chống nấm (nystatin), chống ký sinh trùng (flagyl, klion, fugacar…), chống miễn dịch (liệu pháp corticoid), giảm đau và chống co thắt (papaverin, no-spa, spasmaverine…), chống tiêu chảy, chống loạn khuẩn (smecta, antibio, bioflor, biolactyl…), tâm lý liệu pháp, thuốc an thần nếu cần.

Kết hợp với đó là dùng các men tiêu hóa sống để có kết quả tốt nhất. Các men tiêu hóa sống chỉnh là các chủng vi sinh vật có lợi, khi cộng sinh tại ruột non của con người, nó sản sinh ra một lượng emzim giúp tiêu hóa thức ăn, đồng thời nó cũng cạnh tranh môi trường sống của vi sinh vật có hại, giúp cơ thể chống lại và tiêu diệt vi sinh vật có hại. Chính vì vậy, men tiêu hóa sống thực sự cần thiết cho những người mắc bệnh viêm đại tràng.

3. Phẫu thuật

Nếu như chế độ ăn uống và lối sống đã thay đổi theo chiều hướng tích cực nhưng việc điều trị bằng thuốc hoặc việc sử dụng các phương pháp điều trị khác không mang lại hiệu quả với các triệu chứng viêm loét đại tràng, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật cắt bỏ đại tràng cho bệnh nhân.

Phẫu thuật này sẽ cắt bỏ đoạn ruột có khối u và những vùng xung quanh bị nó xâm lấn. Tùy theo kết quả xét nghiệm tế bào để điều trị tia xạ, hóa chất hay miễn dịch kèm theo.

Chế độ ăn tăng cường nhiều chất xơ như rau xanh, củ quả, trái cây giúp phòng ngừa viêm đại tràng

1. Phòng ngừa

Muốn và phòng bệnh tốt, cần có chế độ vệ sinh ăn uống hằng ngày và sinh hoạt hợp lý:

– Chế độ ăn tăng cường nhiều chất xơ như rau xanh, củ quả, trái cây, đặc biệt những loại giàu kali như chuối, đu đủ…

– Ăn đa dạng rau, quả, trứng, sữa, cá, thịt; ăn chín uống sôi.

– Hạn chế uống rượu bia, ăn các đồ cay nóng; nên ăn uống đúng giờ, tránh bỏ bữa; không nên ăn các thức ăn lâu ngày, thức ăn ôi thiu.

– Rửa tay trước khi ăn, không nên ăn tiết canh, rau sống chưa rửa kỹ và khử trùng.

– Nên tẩy giun sán 6 tháng 1 lần.

– Nên hỗ trợ thường xuyên cho hệ tiêu hóa bằng men tiêu hóa sống, nó giúp hệ tiêu hóa được khỏe mạnh.

– Năng vận động, thể dục thể thao, uống nhiều nước, có thể lấy lòng bàn tay sờ nhẹ quanh vùng thượng vị – rốn theo chiều kim đồng hồ ngày vài lần để kích thích nhu động ruột.

– Tránh stress, lo lắng thái quá gây trầm cảm làm giảm nhu đông ruột; hãy tạo cho tinh thần thoải mái, vui vẻ, lành mạnh.
Đồng thời, khi có các triệu chứng nghi ngờ bị viêm đại tràng, cần đến bác sĩ chuyên khoa khám và điều trị đúng thuốc, đúng bệnh và triệt để.

2. Hỗ trợ điều trị

Chế độ ăn uống và sinh hoạt là một yếu tố quan trọng trong điều trị bệnh viêm đại tràng. Bệnh nhân cần phải sinh hoạt điều độ, chế độ ăn nhiều chất xơ đồng thời phải kiêng chất béo, chất kích thích, rượu bia và một số loại thuốc.

Người có triệu chứng viêm đại tràng nên ăn uống đúng giờ, không nên bỏ bữa, ăn các món ăn lạ. Cần tăng cường ăn các chất dễ tiêu giàu năng lượng, đồng thời phải kiêng thực phẩm chưa nhiều chất béo, chất kích thích.

Ngoài ra cần lưu ý trong quá trình điều trị:

– Những ngày không đau: để giữ gìn sức khỏe, tạo sức đề kháng, tăng sức chịu đựng trong lúc bị cơn đau hành hạ, hãy tranh thủ ăn uống tẩm bổ những khi bệnh chưa dở “chứng”.

– Khi bị táo bón: giảm chất béo, tăng chất xơ (đặc biệt là dưới dạng hòa tan như pectin, inuline, oligofructose…). Ăn làm nhiều bữa nhỏ, chừng hơn 2 tiếng lại ăn một bữa.

– Khi bị tiêu chảy: tránh hẳn chất xơ dạng không tan như cellulose để thành ruột khỏi bị “cọ xát”. Không ăn rau sống, trái cây khô, trái cây đóng hộp, nếu ăn trái cây tươi thì phải gọt bỏ vỏ (kể cả nho). Có thể ăn trái cây xay nhừ như chuối, táo.

– Hạn chế ngồi lâu và nhịn đại tiện: bệnh nhân nên rèn luyện thói quen đại tiện theo giờ nhất định trong ngày.

Bệnh viêm đại tràng có thể nặng thêm nếu bệnh nhân có những vấn đề về tâm lý như căng thẳng, trầm cảm, lo âu… Vì vậy, người bệnh cần thực hiện các phương pháp chống stress như tập thể dục, tập dưỡng sinh (thở bằng bụng, ngồi thiền, tập yoga…); người bệnh và người thân trong gia đình cần tạo cho người bệnh một lối sống lạc quan.

1. Viêm đại tràng cấp tính

Viêm đại tràng cấp tính là thường gặp do nhiễm khuẩn hoặc nhiễm độc và gây ra các triệu chứng cấp như tiêu chảy hoặc gây lỵ. Phần lớn các bệnh viêm đại tràng cấp tính đều do nhiễm khuẩn đường tiêu hóa qua miệng. Tác nhân gây bệnh là vi khuẩn, virut hoặc amip, các bệnh này có một triệu chứng chung là ỉa chảy cấp tính có hoặc không có hiện tượng kiệt nước và điện giải hoặc một hội chứng lị.

Tùy cơ chế nhiễm độc tố hoặc cơ chế xâm nhập của quá trình nhiễm khuẩn mà các viêm đại tràng cấp tính thể hiện bằng ỉa chảy hoặc bằng hội chứng lị. Cả 2 cơ chế này cũng có thể xảy ra cùng một lúc do một tác nhân gây bệnh.

Ỉa chảy xảy ra đột ngột, phân toàn nước, có thể ỉa liên tục do cơ tròn hậu môn mất tác dụng, có thể mất 3-4 lít nước/ngày phân thường giống như nước gạo, không có máu, mủ hoặc chất nhầy.

Nhóm bệnh viêm đại tràng cấp hay gặp ở Việt Nam là:

– Do lỵ trực tràng Shigella.

– Do lỵ amip.

Viêm đại tràng cấp nếu không kiên trì chữa dứt điểm thì bệnh rất dễ tái phát, trở thành viêm đại tràng mãn tính.

2. Viêm đại tràng mạn tính

Viêm đại tràng mạn tính là quá trình viêm nhiễm gây tổn thương khu trú hoặc lan toả ở niêm mạc đại tràng với các mức độ khác nhau, nhẹ thì niêm mạc kém bền vững và dễ chảy máu, nặng thì xuất hiện các vết loét, xung huyết và xuất huyết, thậm chí có thể có những ổ áp xe nhỏ.

Thường thấy các triệu chứng như : đau bụng với đặc điểm đau dọc khung đại tràng, thường ở nửa khung đại tràng trái và hai hố chậu, đau quặn từng cơn hay tái phát, có khi đau âm ỉ, đi ngoài được thì đỡ đau. Rối loạn đại tiện : rất đa dạng, chủ yếu là đi lỏng nhiều lần trong ngày, hay mót rặn, phân có thể có nhày mũi hoặc máu. Cũng có khi táo bón kèm nhày mũi hoặc táo lỏng xen kẽ. Nói chung là phân không ổn định, đại tiện không có cảm giác thoải mái. Toàn thân mệt mỏi, ăn ngủ kém, đầy bụng, chán ăn, giảm trí nhớ, tính tình thay đổi, hay cáu gắt, lo lắng thái quá. Nếu nặng thì thể trạng gầy sút, hốc hác.

Người ta thường phân chia viêm đại tràng mạn tính thành 2 nhóm : có nguyên nhân và không rõ nguyên nhân.

– Viêm đại tràng mạn tính có nguyên nhân xuất hiện sau viêm đại tràng cấp tính do nhiễm khuẩn, nhiễm ký sinh trùng, nhiễm nấm và nhiễm độc được điều trị không tốt.

– Viêm đại tràng mạn tính không rõ nguyên nhân bao gồm : viêm đại tràng mạn tính không đặc hiệu và bệnh Crôn.
Để phòng bệnh cần chú ý vệ sinh thực phẩm, ăn uống, không uống sữa bò tươi chưa tiệt trùng, tránh dùng kháng sinh kéo dài, điều trị tích cực khi bị lao phổi. Khi có rối loạn đi cầu, phân đàm máu cần khám chuyên khoa tiêu hóa để xác định chẩn đoán, cần loại trừ bệnh ung thư đại tràng.