Một lá gan thường xuyên tiếp xúc với rượu bia, thuốc lá, các chất oxy hóa, các độc chất, nấm mốc, thực phẩm nhiều chất bảo quản, lại thêm một cơ địa nhiễm vi rút viêm gan, ứ mật, rối loạn chuyển hóa chúng sẽ góp phần làm xuất hiện xơ gan.

Tiêm phòng các loại viêm gan dễ mắc như A, B.

Xơ gan là một bệnh lý biến đổi cấu tạo bình thường của lá gan thành cấu trúc xơ sẹo, mất chức năng phần xơ hóa đó. Xơ gan là một bệnh lý nguy hiểm, dễ đưa đến tử vong, do vây, nên phòng tránh căn bệnh này và khi bị nhiễm thì nên điều trị như thế nào?

Phòng bệnh:

– Quan trọng và hữu dụng nhất là tiêm phòng các loại viêm gan dễ mắc như A, B, C.

– Hạn chế sử dụng các chất độc cho gan như rượu bia, thực phẩm nhiều chất bảo quản, nhiều chất oxy hóa, và các chất béo.

–  Điều trị tốt, hoàn toàn các bệnh lý đường mật, các bệnh nhiễm trùng đường gan mật, nhiễm kí sinh trùng đường mật.

– Ngăn chặn sự lây lan của vi rút viêm gan như: không quan hệ tình dục bừa bãi, không sử dụng chung kim tiêm, các dụng cụ cá nhân, an toàn khi truyền máu.

– Dự phòng và điều trị hiệu quả các trường hợp viêm gan.

– Khám lá gan của bạn định kì để kịp thời pháp hiện và điều trị các bệnh lý gan mật nếu có nhé.

– Khi đã có chẩn đoán xơ gan cần phải theo dõi, kiểm tra định kì, tránh tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ.

Điều trị:

Nguyên tắc điều trị:

– Loại bỏ các yếu tố nguy cơ gây độc cho gan như: rượu, bia, thuốc lá, chất béo, chất gây oxy hóa, chất bảo quản, hóa chất, thuốc…

– Đảm bảo chế độ ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, và năng lượng..

– Nghĩ ngơi tuyệt đối tại giường trong giai đoạn tiến triển.

Điều trị cụ thể:

Chế độ tiết thực, nghỉ ngơi:

– Dinh dưỡng hợp lý, nhiều đạm, ít béo, nhiều vitamin, rau quả, hạn chế ăn mặn

– Nghĩ ngơi tuyệt đối, tránh hoạt động làm gan mệt mỏi.

Điều trị nguyên nhân:

– Tìm hiểu nguyên nhân gây xơ gan, loại bỏ cách nguyên nhân: không uống rượu bia, điều trị viêm gan, điều trị các nguyên nhân gây tắc mật, ứ mật.

Điều trị bằng thuốc:

– Truyền tĩnh mạch glucose hoặc sử dụng bằng đường uống.

– Vitamin nhóm B, C.

– Nếu có xuất huyết tiêu hóa, chảy máu răng, rối loạn đông máu, xuất huyết dưới da tùy mức độ mà có thể truyền máu, hồng cầu, plasma.

– Thuốc làm giảm áp lực tĩnh mạch cửa:  Vassopressin, Somatostanin (stilamin), Sandostatin: Tiêm TM có thể pha trong dịch, Nitroglycerin (lenitral) đường uống.

Điều tri xơ gan hiện nay đã có nhiều phương pháp khác nhau đã phần nào cải thiện được các biến chứng và kéo dài thời gian sồng song vấn đề điều trị vẫn chưa thực sự hiệu quả và tốn kém nhiều nên tốt nhất chúng ta nên tránh các yếu tố nguy cơ gây bệnh, bảo vệ, dự phòng bệnh là hiệu quả nhất.

Xơ gan là một bệnh mạn tính, xơ xâm nhập phát triển nhiều làm gan cứng chắc, trên mặt gan xuất hiện những hạt nhỏ như đầu đinh.

Hình ảnh gan bình thương và xơ gan

Tổn thương đặc trưng cho xơ gan là một quá trình tổn thương mạn tính không hồi phục của xơ gan kèm theo sự xơ hóa lan tỏa kết hợp với sự thành lập các nốt nhu mô gan tái sinh. Những hình ảnh này là hậu quả của hoại tử tế bào gan, sự sụp đổ hệ thống võng nội mô nâng dẫn đến sự ứ đọng các mô liên kết, sự rối loạn hệ mạch máu và các nhu mô gan còn sót lại phát sinh thành từng nốt.

Một số nguyên nhân gây xơ gan

Hiện nay, các nhà khoa học đã tìm ra nhiều nguyên nhân gây xơ gan, nhưng vẫn có một số trương hợp xơ gan chưa rõ nguyên nhân.

– Xơ gan rượu: gặp ở những người uống rượu nhiều, tỷ lệ xơ gan do rượu ở Việt Nam ngày càng tăng.

– Xơ gan do nhiễm trùng: thường do virus viêm gan B, C hay phối hợp với virus viêm gan D.

– Xơ gan do biến dưỡng: gồm có bệnh thiết huyết tố di truyền, bệnh Wilson, bệnh porphirin niệu…

– Xơ gan do rối loạn miễm dịch: gồm có xơ gan mật nguyên phát, viêm gan tự miễn

– Xơ gan cơ học: gồm có xơ gan mật thứ phát, tắc mạch

– Xơ gan thuốc : do sử dụng Methotrexate, maleate de perherxiline methyl dopa, thuốc tránh thai…

– Xơ gan do các nguyên nhân khác chưa được chứng minh.

Biến chứng

Bệnh nhân bị xơ gan thường có các biểu hiện sốt, mệt mỏi, sụt cân, chán ăn , rối loạn tiêu hóa, đau bụng, vàng da, nổi mẩn, phù chân , báng bụng, xuất huyết mũi , răng , da, đường tiêu hóa, ngón tay dùi trống , móng tay trắng, giảm ham muốn tình dục. Xơ gan tiến triển âm ỉ và kéo dài. Ở giai đoạn cuối bệnh để lại nhiều biến chứng nguy hiểm, phức tạp và bệnh nhân thường tử vong vì các biến chứng này.

Nhiễm trùng ruột, cổ trướng, tĩnh mạch cửa, phổi, thận.

Nhiễm trùng thứ phát có thể gặp sau viêm ruột, vói các biểu hiện tăng nhanh cổ trướng, đau bụng tự nhiên.

Huyết khối tĩnh mạch cửa sau nhiễm trùng.

Bệnh lý dạ dày, tá tràng

Bệnh dạ dày tăng áp lực tĩnh mạch cửa.

Loét dạ dày, tá tràng.

Chảy máu da, niêm mạc, nội tạng, chảy máu từ tĩnh mạch phình thực quản, từ trĩ trong tăng áp lực động mạch cửa.

Chảy máu từ tĩnh mạch phình thực quản .

Chảy máu do giảm yếu tố đông máu.

Rối loạn dung nạp glucose.

Hội chứng gan thận

Là biến chứng nặng nhất của xơ gan. Nguy có tử vong cao.

Ung thư gan

Ung thư gan là biến chứng thường gặp sau xơ gan, ngoại trừ xơ gan tim và xơ gan do ứ mật. Tỷ lệ bệnh nhân ung thư gan trên gan xơ khá cao.

Hôn mê gan.

Là giai đoạn cuối cùng của xơ gan.

Bạn cần kiểm tra men gan định kỳ để phát hiện sớm các bệnh lý gan mật

Có mấy loại men gan?

Thông thường có 4 loại men gan (enzym) bao gồm:

– AST (Aspart transaminase) hay còn gọi là SGOT: bình thường từ 20 – 40 UI/L.  SGOT tăng cao khi tế bào gan, tim hay bắp thịt bị hủy hoại.

– ALT (Alanin transaminase) hay còn gọi là SGPT (Serum glutamic pyruvic transaminase): bình thường từ 20 – 40 UI/L. SGPT là loại men đồng hành với SGOT với trị số xét nghiệm và ý nghĩa bệnh lý .

– Alkaline phosphatase bình thường 30 -110 UI/L. Alkaline phosphatase tăng cao khi có xơ gan mật tiên phát, viêm đường mật…

– GGT (Gama glutamyl transpeptidase): bình thường từ 20 – 40 UI/L.  GGT tăng cao khi có tổn thương nhu mô gan hay đường dẫn mật

Trong 4 loại men gan thì AST (SGOT) và ALT (SGPT) đóng vai trò chủ yếu phản ánh tình trạng của tế bào gan.

Khi nào men gan tăng cao?

Mức độ lan rộng tổn thương tế bào gan liên quan đến nồng độ men gan, nhưng men gan tăng thường không có ý nghĩa tiên lượng. Có nhiều nguyên nhân làm tăng men gan. Tổn thương gan gây hoại tử tế bào gan như viêm gan virus, sử dụng quá liều acetaminophen, ngưng tuần hoàn kéo dài làm tăng nồng độ AST và ALT lên rất cao. Men gan có thể tăng đến 5000 UI/L trong suy gan cấp hay sốc gan. Trong vàng da tắc mật, men gan thường tăng nhưng không quá 500 UI/L. AST thường tăng 2-10 lần, ALT tăng ít. trong viêm gan rượu. Các bệnh nhiễm trùng như sốt rét, sởi, sốt xuất huyết, nhiễm trùng huyết… trong giai đoạn toàn phát cũng có thể làm tăng men gan.

Hậu quả

Trong  tạp chí y học  Hepatology số tháng 3/2008, W. Ray Kim, M.D., Mayo Clinic và cộng sự báo cáo rằng tăng AST và ALT dự báo sẽ giảm dần tuổi thọ, tăng tỷ lệ tử vong từ 21 đến 78%. Với AST trị số tăng gấp đôi sẽ tăng 32% nguy cơ tử vong, và nếu tăng hơn gấp đôi, nguy cơ tử vong sẽ lên đến 78%. Với ALT gấp 2 lần sẽ tăng 21% nguy cơ tử vong và khi tăng hơn gấp đôi, nguy cơ sẽ là 59%. Ngược lại khi AST, ALT bình thường thì tỷ lệ tử vong thấp hơn dự kiến (0,95 cho AST và 0,61 cho ALT).

SGOT và SGPT tăng cao là dấu hiệu báo động nhiều biến chứng nghiêm trọng như viêm gan, ung thư gan, viêm cơ, viêm thận mãn, viêm túi mật, nhồi máu cơ tim, động kinh… Tuy nhiên, SGOT cũng có thể tăng cao do vận động bắp thịt thái quá hay trong tình trạng dị ứng.

 Lựa chọn thức phẩm nào có lợi, tránh những thức phẩm có hại cho gan, cũng là cách giữ gìn một hệ gan khỏe mạnh.

Các thực phẩm có lợi cho gan:

Lá gan của bạn sẽ làm việc hiệu quả nếu bạn sử dụng những thực phẩm giàu chất dinh dưỡng có nguồn gốc từ tự nhiên, không chứa hóa chất bảo quản, hóa chất bảo vệ thực vật, thuốc trừ sâu. Ăn nhiều thực phẩm giàu vitamin, chất xơ, không cholesterol, không chứa chất oxy hóa.

Cà rốt

Cà rốt là loại thực phẩm chứa nhiều beta-caroten, là tiền tố Vitamin A. tham gia tích cực vào việc chống oxy hóa, loại bỏ các gốc tự do trong cơ thể. Hiệu quả trong phòng các bệnh gan mãn tính như xơ gan, viêm gan, gan nhiễm mỡ.

Các thực phẩm giàu Vitamin C, E

Vitamin C, E là những chất chống oxy hóa hữu hiệu, chúng sẽ làm tròn trách nhiệm bảo vệ gan bằng các ngăn chăn sự oxy hóa và khử độc các chất luôn tiềm ẩn bên trong lá gan của bạn. Bạn có thể tìm thấy vitamin C, E ở các loại thực phẩm như chanh, cam, bưởi, các loại rau xanh…

Củ cải chứa nhiều betaine có tác dụng khử các chất độc trong gan

Củ cải

Chúng ta cơ thể tìm thấy ở loại thực phẩm này một chất gọi là betaine. Chất này có vai trò khử các chất độc ẩn nấp tai một vị trí nào đó của gan. Còn giữ nhiệm vụ bảo vệ ống mật, túi mật, duy trì lượng đường máu ở mức ổn định

Các thực phẩm có hại cho gan:

Những loại thực phẩm ẩm mốc

Gan giữ một nhiệm vụ trong trọng trong giải độc cho cơ thể. Vì vậy cần tránh những thức phẩm đã lên nấm mốc, vì chính những thực phẩm này làm cho gan phải hoạt động với công suất gấp đôi bình thường. Ví dụ như một loại nấm mốc kiêng kị đối với gan là aflatoxin. Loại nấm này thường gặp trong đậu lạc mốc, là một tác nhân gây ung thư gan. Islanditoxin có trong gạo mốc cũng làm gan dễ bị tổn thương.

Những loại thực phẩm chứa nhiều cyanide

Măng và sắn (khoai mì) chứa nhiều hai loại độc chất này. Cyanide không những gây độc cho gan, mà với lượng nhiều nó có thể gây chết người.

Các thực phẩm đống hộp

Những loại thực phẩm này có lẽ rất tiện dụng cho những người bận rộn công việc. Nhưng bạn đừng quên chúng chứa rất nhiều chất bảo quản thực phẩm. Những chất này nếu tích tụ nhiều có thể sẽ làm giảm hoạt động của gan và thận đấy.

Bia rượu

Loại thức uống này chứa các chất gây lại nghiêm trọng đến lá gan của ban. Không những thế để loiaj bỏ các chất độc mang lại cho cơ thể từ loại thức uống này gan phải làm việc hết cật lực, dần dần chứa năng của gan cũng sẽ suy giảm nhiều đấy nhé.

Các thực phẩm giàu chất béo

Để cơ thể có thể hấp thu được các axit béo cần sự có mặt của dịch mật. Mà dịch mật do chính gan tạo ra, chính vì vậy, sẽ làm cho gan phải hoạt động nhiều hơn bình thường. Lâu dài sẽ gây tổn hại cho lá gan của bạn.

Ăn uống hợp lý, sử dụng nhiều một số thực phẩm, kiêng kị một số thức ăn sẽ có tác dụng tích cực cho lá gan của bạn đấy.