Kết quả nghiên cứu này được trình bày tại hội nghị hàng năm của Viện hàn lâm Hoa Kỳ về dị ứng, hen suyễn và miễn dịch học (AAAAI) tổ chức tại thành phố San Francisco, bang California, ngày 19/3.

Tuy nhiên, do mới trình bày tại hội nghị nên đây mới được coi là kết quả nghiên cứu sơ bộ trước khi chính thức được đăng tải trên tạp chí khoa học.

Nghiên cứu này do một đội ngũ các nhà khoa học từ các trường đại học như Duke, Johns Hopkins, Arkansas, Trung tâm y tế quốc gia Do Thái và Viện quốc gia về các bệnh dị ứng và lây nhiễm…tiến hành.

Các nhà khoa học đã tiến hành thí nghiệm đối với hơn 500 trẻ em, ở độ tuổi từ 3-15 tháng, bị dị ứng sữa hoặc trứng. Những đứa trẻ này được kiểm tra và đánh giá về nguy cơ bệnh eczema, và được phân ra các nhóm như “không bị-nhẹ” và “trung bình-nghiêm trọng.”

Sau hai năm theo dõi, các nhà khoa học nhận thấy phản ứng dị ứng sữa tăng 46% ở những đứa trẻ bị eczema thuộc nhóm “không bị-nhẹ”, so với tỷ lệ 25% ở những đứa trẻ thuộc nhóm “trung bình-nghiêm trọng.”

Kết quả nghiên cứu cũng nhận thấy nguy cơ dị ứng trứng ở những đứa trẻ thuộc nhóm ‘không bị-nhẹ” bệnh eczema tăng 39%, so với 21% ở những đứa trẻ thuộc nhóm “trung bình-nghiêm trọng.”

Tiến sỹ Robert A. Wood, một thành viên của nhóm nghiên cứu, nói rằng: “những phát hiện mới này sẽ giúp các bác sỹ chăm sóc trẻ sơ sinh bị bệnh eczema và bị dị ứng với sữa hoặc trứng.”

Bệnh Eczema (chàm) là trạng thái viêm lớp nông của da, cấp hay mạn tính, tiến triển thành từng đợt, hay tái phát. Bệnh có các triệu chứng như nổi đám mảng đỏ trên da, mụn nước, ngứa.

Nguyên nhân của bệnh phúc tạp do cả yếu tố bên trong lẫn bên ngoài và liên quan đến vai trò thể địa dị ứng. Bệnh phát triển qua 4 giai đoạn: đỏ da, mụn nước, lên da non, liken hóa (hăm cổ trâu).

Bệnh eczema có các thể chính như eczema tiếp xúc; eczema thể địa; eczema nhiễm khuẩn; eczema đồng tiền và eczema da dày

Margaret Cox (trung tâm viêm da Quốc gia) nói: “Chàm ở bé dễ bị nhầm lẫn với ban đỏ, viêm da; khô nẻ thường xuất hiện trên má, trong nếp gấp nơi cánh tay, mắt cá chân, tai và cổ. Nhiều bé khi gãi sẽ gây nhiễm trùng, gây chảy nước vàng do vảy bị bong tróc.

Nguyên nhân

Chàm có thể bắt nguồn từ tiền sử gia đình hoặc do kích thích bởi hóa chất, chẳng hạn hóa chất được tìm thấy trong bột giặt. Vì thế, cần chọn các sản phẩm giặt giũ dành cho làn da nhạy cảm của bé.

Thời tiết ít độ ẩm gây khô da là nguyên nhân chính của bệnh chàm.

Lông vật nuôi khiến bệnh chàm nặng hơn. Do đó, bạn không nên nuôi vật nuôi trong nhà. Nếu có, những chú cá cảnh là hợp lý nhất.

Chế độ ăn uống và bệnh chàm: Đôi khi chàm là triệu chứng của dị ứng thực phẩm. Thông thường, chàm có thể do trứng hoặc sữa bò.

Bụi và bệnh chàm: “Bụi bẩn làm nặng thêm bệnh chàm” – Lindsey Macmanus (chuyện gia dị ứng từ Anh) cho biết. Bà khuyến cáo cha mẹ nên dùng giẻ ẩm để lau dọn nhà và đầu tư vào một bộ lọc không khí.

Quần áo và bệnh chàm: Trang phục vải tổng hợp hoặc len có thể kích ứng làn da nhạy cảm. Vì thế, cần lựa chọn quần áo cotton và giữ làn da bé luôn thoáng mát. Đối với ga gối cũng nên chọn chất liệu tương tự. “Bỉm” được khuyến nghị nếu con bạn bị chàm vì nó hút chất lỏng tốt, ngăn chặn làn da nhiễm khuẩn và trở nên đau.

Điều trị

Hanh khô làm các triệu chứng của chàm tồi tệ hơn; vì thế, cần tránh xà phòng thơm và dùng kem làm mềm da cho bé. Đó là kem dưỡng ẩm dành cho bé da chàm, không phải mỹ phẩm vì nó giúp ngăn ngừa các vết nứt trên da.

Các loại kem steroid cũng giúp kiểm soát làn da bị chàm. Nếu sử dụng đúng chỉ dẫn của bác sĩ thì steroid cũng khá an toàn cho bé, bác sĩ sẽ tư vấn cho con bạn về loại kem phù hợp và thời gian sử dụng.

Trong những năm 1940, số trẻ sơ sinh bị mắc bệnh chàm chỉ chiếm 4%, ngày nay, con số này lên tới 25%.

Bệnh chàm không phải là bệnh gây nguy hiểm chết người nhưng các bậc cha mẹ không nên coi thường vì nó có thể dẫn đến các vấn đề khác về da như bệnh vảy nến, bệnh hen suyễn.

Nghiên cứu mới nhất của một chuyên gia hàng đầu trên thé giới đã chỉ ra rằng, việc sử dụng dầu tắm và sữa dưỡng da cho trẻ sơ sinh trong những tháng đầu mới sinh, có thể là nguyên nhân dẫn đến việc bệnh chàm ở trẻ sơ sinh ngày càng gia tăng.

Giáo sư Richard Cork, Trưởng khoa Da liễu học tại trường Đại học Y khoa và Y sinh học tại trường Đại học Sheffield, cho biết, trong sáu tuần đầu khi trẻ được sinh ra, trẻ sơ sinh có thể bị mắc bệnh chàm do di truyền, hoặc do hệ miễn dịch quá nhạy cảm khiến nguy cơ mắc bệnh chàm nhiều hơn.

“Các lớp ngoài của da, gọi là lớp sừng, ngăn cản sự xâm nhập của các chất gây kích ứng cho da và các chất gây dị ứng. Nhưng ở các bé dễ mắc các bệnh chàm dị ứng, lớp này sẽ hoạt động không hiệu quả, làm mất nước từ corneocytes (các tế bào trong da), xuất hiện các vết nứt trên bề mặt da. Do đó, các chất gây di ứng có thể xâm nhập vào.”

“Việc sử dụng xà phòng trên da bé dẫn đến sự suy giảm diễn ra nhanh hơn”, ông nói.

Ngày nay, trẻ sơ sinh và trẻ em thường xuyên tiếp xúc với các loại sữa tắm, chứa nhiều thành phần tổng hợp, ảnh hưởng cho da của bé. Tệ hơn, ông tin rằng, các loại kem điều trị bệnh chàm theo chỉ định của bác sĩ cũng khiến cho bệnh không hề thuyên giảm. Loại kem nước “cực kỳ gây tổn hại” cho da.

Mặc dù kem nước được quy định sử dụng cho hàng ngàn trẻ bị mắc bệnh chàm như kem dưỡng ẩm, nhưng nó thực sự phát triển như là một thay thế cho xà phòng.

Một chất thường được áp dụng cho da của bé là dầu ô liu, nhưng Giáo sư Cork đã khuyến cáo, điều này cũng không phù hợp, bởi nó chứa rất ít sự cân bằng giữa dầu oleic và linoleic, gây tổn hại cho da trước khi có bất kỳ tác dụng nào.

Sự cân bằng acid kiềm có trong những loại dầu này (đo trên thang pH) là không thích hợp cho làn da nhạy cảm của bé. Theo ông, các chuyên gia sức khỏe, đặc biệt các nữ hộ sinh cần ý thức hơn về những hướng dẫn mới nhất khi điều trị bệnh chàm ở trẻ nhỏ.

Bà Mararet Cox, Giám đốc điều hành của Hiệp hội Viêm da Quốc tế cho biết, bệnh chàm thường xuất hiện từ tháng thứ hai của trẻ sơ sinh, và nó có thể dẫn đến các triệu chứng khác như bệnh suyễn và dị ứng thực phẩm. Cần phải có nhận thức khi chăm sóc da cho trẻ sơ sinh trong sáu tháng đầu tiên, và cần nâng cao kiến thức cho các bậc cha mẹ khi thấy xuất hiện dấu hiệu bệnh chàm.

Những loại kem nào cha mẹ nên sử dụng cho trẻ?

Cha mẹ cần tránh tất cả các sản phẩm có mùi thơm, các sản phẩm tự nhiên hay hữu co không chứa chất bảo quản. “Điều này có thể gây nguy hiểm cho trẻ mắc bệnh chàm, vì trẻ có thể bị nhiễm vi khuẩn.”

Giáo sư Cork cùng các đồng nghiệp đang có kế hoạch công bố thêm các bằng chứng vào cuối năm nay về một số các sản phẩm, như kem chứa nước, rất gây hại cho trẻ sơ sinh, và ông hy vọng điều này sẽ dẫn đến các hướng dẫn chặt chẽ hơn từ NICE và Sở Y tế.

Triệu chứng điển hình của bệnh là các thương tổn da kèm theo ngứa. Do ngứa gãi nhiều mà da bị dày, bệnh nhân càng ngứa và gãi gây nên vòng bệnh lý làm cho bệnh nặng hơn và có nguy cơ bị bội nhiễm vi trùng.

Bệnh có yếu tố di truyền, gia đình và hay xuất hiện ở những người có bệnh dị ứng khác như hen, viêm mũi dị ứng. Có tới 35% trẻ viêm da cơ địa có biểu hiện hen trong cuộc đời. Chẩn đoán bệnh không khó khăn, dựa trên các triệu chứng lâm sàng, nồng độ IgE trong máu thường tăng cao.

Biểu hiện bệnh

Biểu hiện bệnh khi cấp tính là đám da đỏ ranh giới không rõ, các sẩn và đám sẩn, mụn nước tiết dịch, không có vẩy da. Da bị phù nề, chảy dịch, đóng vảy tiết. Các vết xước do gãi tạo vết trợt, bội nhiễm tụ cầu tạo các mụn mủ và vẩy tiết vàng. Bệnh thường khu trú ở trán, má, cằm, nặng hơn có thể lan ra tay, thân mình. Biểu hiện bán cấp với các triệu chứng nhẹ hơn, da không phù nề, tiết dịch. Giai đoạn mạn tính da dày thâm, ranh giới rõ, liken hoá; đây là hậu quả của việc bệnh nhân ngứa gãi nhiều. Thương tổn hay gặp ở các nếp gấp lớn, lòng bàn tay, bàn chân, các ngón, cổ, gáy, cổ tay, cẳng chân.

Tuổi phát bệnh thường vào hai tháng đầu, có tới 60% trẻ viêm da cơ địa phát bệnh trong năm đầu, 30% trong 5 năm đầu và chỉ có 10% phát bệnh từ 6-20 tuổi. Rất hiếm bệnh nhân phát bệnh khi trưởng thành. Về giới không có sự khác biệt rõ rệt giữa nam và nữ, có một vài báo cáo nam mắc nhiều hơn nữ. Tỷ lệ mắc bệnh trong cộng đồng không rõ, chưa có nghiên cứu ở Việt Nam. Theo một số báo cáo ở các nước khác, tỷ lệ khoảng 7-15%. Theo báo cáo của phòng khám Viện Da liễu quốc gia, có khi viêm da cơ địa chiếm khoảng 20% số bệnh nhân đến khám tại phòng khám. Yếu tố di truyền, gia đình cho thấy 60% người bị viêm da cơ địa có con cũng bị bệnh này. Nếu cả bố mẹ đều bị viêm da cơ địa thì có tới 80% con bị bệnh. Các yếu tố làm bệnh khởi phát và nặng lên bao gồm: các dị nguyên trong không khí như các chất thải của rệp nhà, len dạ… Ngoại độc tố của tụ cầu trùng vàng đóng vai trò rất quan trọng làm bệnh nặng lên. Một số thức ăn cũng có thể làm vượng bệnh như trứng, sữa, lạc, đậu tương, cá, bột mỳ.

Các yếu tố khác làm phát bệnh hoặc bệnh nặng lên, đó là giảm chức năng của hàng rào bảo vệ của da cùng với giảm lớp ceramic trên bề mặt da làm cho da dễ bị mất nước gây khô da. Mùa hay bị bệnh thường vào mùa thu đông, nhẹ vào mùa hè. Đồ len dạ của trẻ, bố mẹ và thậm chí đồ này của chó mèo, đồ thảm hoặc đệm giường cũng làm cho bệnh nặng lên.

Triệu chứng bệnh: khô da, ban đỏ – ngứa tạo thành vòng xoắn bệnh lý: ngứa – gãi – ban đỏ – ngứa… Ngoài ra người bệnh còn có các triệu chứng khác như viêm mũi dị ứng, viêm kết mạc mắt và viêm ngứa họng, hen.

Bệnh tiến triển trong nhiều tháng, nhiều năm. Khoảng gần 50% bệnh khỏi khi ở tuổi thiếu niên, nhưng cũng nhiều trường hợp bệnh tồn tại lâu trong nhiều năm cho đến tuổi trưởng thành. Nhiều bệnh nhân bị hen hoặc các bệnh dị ứng khác.

Thuốc điều trị

Tư vấn cho người bệnh tránh chà xát, không gãi là một việc rất quan trọng. Đồng thời cho các thuốc bôi, thuốc uống chống ngứa cho bệnh nhân. Bôi kem giữ ẩm rất cần thiết để tránh ngứa, hạn chế tái phát. Loại trừ và tránh các chất gây dị ứng như đề cập ở trên.

Điều trị viêm da cơ địa cần rất cẩn trọng, có sự hợp tác rất chặt chẽ giữa thày thuốc và người bệnh, đối với trẻ nhỏ là bố mẹ bệnh nhân. Tuỳ theo giai đoạn bệnh là cấp tính, bán cấp hay mạn tính mà cho thuốc bôi phù hợp.

– Viêm da cơ địa cấp tính: cần đắp ẩm thương tổn và bôi kem corticoit + kháng sinh. Cho kháng sinh uống để chống tụ cầu trùng vàng. Kháng histamin chống dị ứng và chống ngứa.

– Viêm da cơ địa bán cấp và mạn tính được điều trị bằng các thuốc sau:

• Làm ẩm da bằng kem bôi hoặc sữa tắm có kem.
• Thuốc corticosteroid: rất có hiệu quả đối với viêm da cơ địa nhưng lại gây nhiều tác dụng phụ nguy hại nếu dùng lâu dài.
• Các thuốc chống viêm khác không phải corticosteroid như tacrolimus có thể thay thế corticosteroid mà không gây các tác dụng phụ như thuốc này và có thể dùng lâu dài, thuốc có thể chống viêm và chống ngứa.
• Uống kháng histamin chống ngứa.
• Một số trường hợp nặng có thể uống corticoid, nhưng cần có chỉ định chặt chẽ của thày thuốc.
• Các phương pháp điều trị khác: UVA, UVB, các thuốc như cyclosporin…

Phác đồ điều trị một bệnh nhân viêm da cơ địa:

• Chống khô da bằng các thuốc dưỡng ẩm.
• Điều trị bằng bôi corticosteroid trong thời gian ngắn, sau đó duy trì bôi tacrolimus + dưỡng ẩm thời gian dài để tránh tái phát bệnh.
• Chống nhiễm tụ cầu bằng thuốc kháng sinh bôi hoặc uống.
• Kháng histamin chống ngứa.

TS. BS. TTƯT. Nguyễn Duy Hưng
(Tổng thư ký Hội Da liễu Việt Nam)

Trả lời: Chàm là một bệnh da không lây truyền, với biểu hiện rất đa dạng, nhưng có chung đặc tính: ngứa, có mụn nước sắp xếp thành từng mảng, tiến triển thành từng đợt, dai dẳng, hay tái phát.

Hai yếu tố cơ bản phát sinh ra chàm là thể tạng dị ứng và tác nhân kích thích ở trong hay ngoài cơ thể vào thể tạng ấy.

• Thể tạng có tính chất di truyền, trong gia đình bệnh nhân có người bị chàm.
• Do dị ứng nguyên như: thuốc chữa bệnh, xi măng, hóa chất, vi khuẩn, nấm, nóng, lạnh, độ ẩm, thức ăn…

Triệu chứng gồm: mụn nước, tập trung thành từng mảng trên nền da đỏ, hay gặp ở mi mắt, cổ, mặt trong cánh tay; ngứa rất nhiều, khi gãi làm vỡ các dưỡng bào sẽ giải phóng ra các histamin gây ngứa tăng.

Chàm cấp, nền da đỏ, phù và chảy nước; chàm bán cấp, da còn đỏ, ít phù nề, hết chảy nước; chàm mạn, bệnh chàm cấp tính dai dẳng, không khỏi thì trở thành bệnh chàm mạn tính, da đỏ có vảy ngứa, thỉnh thoảng lại chảy nước, để lâu và do gãi nhiều thì da sẽ dày lên, nếp da sâu xuống là liken hóa; chàm bội nhiễm do tạp khuẩn, xen lẫn các mụn nước có các mụn mủ, loét trợt, khi có vảy vàng giống vảy chốc gọi là chàm chốc hóa; chàm hóa, những bệnh da do bôi thuốc không hợp, gây kích thích sẽ bị chàm, lẫn trong những thương tổn cũ có những mụn nước giống bệnh chàm…

Điều trị dùng thuốc uống phối hợp với thuốc bôi ngoài da. Tránh thức ăn gây dị ứng…

Phòng bệnh: vệ sinh môi trường, tránh tiếp xúc với những chất dễ gây dị ứng… Bạn nên đưa con đi khám và điều trị tại khoa da liễu bệnh viện.

BS. Nguyễn Bằng Việt –  SKĐS

Trả lời: Theo như bạn kể, cháu có thể bị bệnh chàm thể tạng trẻ em hay còn gọi là viêm da cơ địa trẻ em. Bệnh rất phổ biến vào mùa đông. Dựa vào biểu hiện lâm sàng chia ra làm 2 giai đoạn: chàm thể tạng trẻ còn bú (<2 tuổi) còn gọi viêm da cơ địa nhũ nhi và chàm thể tạng thời niên thiếu (>2 tuổi).
Viêm da cơ địa nhũ nhi thường xuất hiện vào lúc 3 tháng tuổi, bắt đầu là những ban đỏ ngứa 2 má sau đó hình thành mụn nước li ti như rôm, dập vỡ tạo vảy tiết và lan ra vùng trán, cằm, cổ và mặt duỗi cẳng tay, cẳng chân. Mông và vùng quấn tã lót hoàn toàn không bị bệnh.

Nếu không điều trị bệnh có thể dẫn đến đỏ da toàn thân, nhiễm khuẩn thứ phát, gãi cào nhiều tạo thành những mảng da dày rất khó chữa. Một số thức ăn như tôm, cá, trứng, sữa làm cho bệnh nặng lên.

Nếu chàm thể tạng nhũ nhi không điều trị đúng cách sẽ dẫn đến chàm thể tạng thời niên thiếu. Bệnh mang tính chất mạn tính: khô da, dày da, bong vảy ở vị trí sau tai, mi mắt, cổ, mặt duỗi cẳng tay và khoeo chân, cổ chân. Ngứa, gãi càng làm cho bệnh nặng hơn: gãi làm da dày, da dày lại kích thích ngứa làm cho trẻ càng gãi nhiều hơn vì gãi có cảm giác rất thích, đến khi thấy đau mới dừng lại thì da đã bị xây xước chảy máu, huyết tương tạo vảy, da càng dày hơn.

Len dạ, lông thú là chất kích thích ngứa tăng lên. Bệnh có liên quan đến yếu tố gia đình. Những trẻ sinh ra từ bố hoặc mẹ có những bệnh dị ứng như hen, viêm mũi dị ứng, eczema thì con bị chàm thể tạng là 50%, nếu cả hai bố và mẹ đều bị bệnh thì tỷ lệ này lên đến 79%. Một số nghiên cứu gần đây cho thấy mạt nhà là thủ phạm chính gây nên các bệnh cơ địa.

Về điều trị, tùy theo giai đoạn của bệnh mà thầy thuốc có phương pháp điều trị thích hợp. Nhưng chủ yếu vẫn là corticoid loại nhẹ: dung dịch hydrocortisol, cream eumovate, supricor-N; rửa bằng các sữa làm ẩm da physiogel, cetaphyl…; uống kháng histamin cho trẻ lớn. Tránh ăn các chất gây kích ứng da như tôm, cá, trứng, sữa trong thời gian điều trị. Khuyên trẻ không nên gãi, cắt móng tay, băng bịt vùng tổn thương. Quang hóa trị liệu cũng có hiệu quả cao (chiếu tia UVB, UVA).

Theo ThS. Đỗ Xuân Khoát – Sức Khoẻ & Đời Sống

Bệnh chàm (eczema) rất thường gặp ở trẻ em

Biểu hiện của bệnh

Triệu chứng dễ thấy và điển hình là người bệnh thấy ngứa, xuất hiện mụn nước, bệnh tiến triển thành từng đợt, dai dẳng hoặc tái phát. Trong giai đoạn cấp tính, chàm đặc trưng bởi hồng ban, phù, xuất tiết thanh dịch giữa các tế bào thượng bì và thâm nhiễm viêm ở lớp bì, chảy dịch, tạo nang và đóng vảy. Giai đoạn mạn tính có hiện tượng lichen hoá hoặc dày sừng hoặc cả hai, bong da, tăng hoặc giảm sắc tố hoặc cả hai. Ở trẻ nhỏ, trẻ sơ sinh biểu hiện ban đầu là da khô, tróc vảy nhẹ và đôi khi có dày sừng lỗ chân lông sau đó xuất hiện các mụn nước li ti. Thông thường tổn thương thường xuất hiện ở các nếp gấp của tứ chi.

Nguyên nhân gây bệnh

Bệnh chàm phát sinh do hai yếu tố là cơ địa và dị ứng nguyên. Cơ địa thì có thể do gia đình bệnh nhân có người bị chàm. Dị ứng nguyên là do người bệnh dùng các thuốc hay gây phản ứng phụ, do ngành nghề, dùng mỹ phẩm, nước hoa, thuốc nhuộm tóc, ăn các thực phẩm gây kích ứng…

Triệu chứng của bệnh chàm

Những người bị chàm trên da thường thấy có những mụn nước tập trung thành từng đám trên nền da đỏ. Bệnh thường tiến triển theo 5 giai đoạn, phản ánh tình hình biến chuyển của mụn nước, mỗi đợt có thể kéo dài từ một vài ngày đến một vài tuần. Các mụn nước điển hình của bệnh chàm thường phát sớm trên nền da đỏ, có khi tràn ra vùng da lành. Kích thước nhỏ như đầu đinh ghim, đôi khi to bằng bọng nước. Mụn nước nhỏ rất nông, chứa dịch trong, sắp xếp thành mảng chi chít, dày đặc. Trên một mảng chàm, do có nhiều đợt liên tiếp, mụn nước ở nhiều giai đoạn khác nhau. Khi bệnh nhân gãi nhiều, mụn nước bị vỡ dập, chảy nước vàng.

Điều trị bệnh chàm

Quan trọng là không để cho vùng da bị chàm chịu tổn thương nặng hơn nên phải tìm được phản ứng nguyên là điều quan trọng nhất. Các vết chàm thường khô và ngứa nên phải dùng kết hợp cả thuốc uống và thuốc bôi ngoài da dạng kem hoặc nước để giữ độ ẩm cho da.

Cách tốt nhất là bôi thuốc sau khi tắm và trước khi đi ngủ để lúc đó đảm bảo da sạch sẽ hoàn toàn. Chế độ ăn cũng cần phải tuân thủ khi mắc bệnh. Đối với trẻ em, việc điều trị các vết chàm thường khó khăn hơn so với người lớn, vì thế cầm phải dùng các thuốc đúng theo đơn của bác sĩ. Tại chỗ rửa bằng nước muối sinh lý, thuốc tím 1%, nước ép hoa quả (dưa gang, bí đao, rau má, lá khế) sau đó ta dùng một trong các loại dung dịch màu để chống nhiễm khuẩn và giảm xuất tiết như eosin, milian, nitrat bạc 0,25% -2%.

Phòng bệnh như thế nào?

Để phòng bệnh chàm không khó. Sau khi loại trừ các yếu tố như tiền sử gia đình có người mắc, bản thân có cơ địa dị ứng thì nên thực hiện các nguyên tắc phòng bệnh sau:

• Khám bệnh định kỳ để phát hiện bệnh sớm, ngăn chặn sự xuất hiện của bệnh.
• Phải thường xuyên rèn luyện thân thể để có một cơ thể khoẻ mạnh, kết hợp với dinh dưỡng tốt, hạn chế dùng rượu bia, các chất kích thích.
• Tránh tiếp xúc và dùng hoá chất như sơn móng tay, nhuộm tóc, nhuộm da… các tác nhân gây dị ứng như phấn hoa, các loại mốc, lông thú vật; tránh ăn các thực phẩm mà mình bị dị ứng như hải sản…

BS. Vũ Thu Dung

Chàm thể tạng nhũ nhi

Thường xuất hiện vào lúc 3 tháng tuổi, bắt đầu là những ban đỏ ngứa 2 má sau đó hình thành mụn nước li ti như rôm, dập vỡ tạo vảy tiết và lan ra vùng trán, cằm, cổ và mặt duỗi cẳng tay, cẳng chân. Mông và vùng quấn tã lót hoàn toàn không bị bệnh. Nếu không điều trị bệnh có thể dẫn đến đỏ da toàn thân, nhiễm khuẩn thứ phát, gãi cào nhiều tạo thành những mảng da dày rất khó chữa. Bệnh thường khỏi về mùa hè và tái phát về mùa đông. Có thể do khí hậu khô hanh và đồ len dạ làm cho bệnh tái phát và tia cực tím có tác dụng chữa bệnh. Một số thức ăn như tôm,  cá, trứng, sữa làm cho bệnh nặng lên.

Viêm da cơ địa thời niên thiếu

Nếu chàm thể tạng nhũ nhi không điều trị đúng cách sẽ dẫn đến chàm thể tạng thời niên thiếu. Bệnh mang tính chất mạn tính: khô da, dày da, bong vảy ở vị trí sau tai, mi mắt, cổ, mặt duỗi cẳng tay và khoeo chân, cổ chân. Ngứa, gãi càng làm cho bệnh nặng hơn: gãi làm da dày, da dày lại kích thích ngứa làm cho trẻ càng gãi nhiều hơn vì gãi có cảm giác rất thích, đến khi thấy đau xót mới dừng lại thì da đã bị xây xước chảy máu, huyết tương tạo vảy, da càng dày hơn. Đây chính là vòng luẩn quẩn bệnh lý mà khi điều trị cần phải bẻ gãy. Len dạ, lông thú là chất kích thích ngứa tăng lên.

Căn nguyên thường thấy nồng độ kháng thể IgE tăng cao trong máu của bệnh nhân viêm da cơ địa. Những đứa trẻ sinh ra từ bố hoặc mẹ có những bệnh dị ứng như hen, viêm mũi dị ứng, eczema thì con bị chàm thể tạng là 50%; Nếu cả hai bố và mẹ đều bị bệnh thì tỷ lệ này lên đến 79%. Một số nghiên cứu gần đây cho thấy mạt nhà là thủ phạm chính gây nên các bệnh cơ địa.

Điều trị

Tùy theo giai đoạn của bệnh chàm mà thầy thuốc có phương pháp điều trị thích hợp nhưng chủ yếu vẫn là corticoid loại nhẹ. Thuốc ức chế miễn dịch tỏ ra có hiệu quả với những trường hợp nặng, dai dẳng; Tắm rửa bằng các sữa làm ẩm da. Uống kháng histamin: trẻ nhũ nhi uống desloratadine, trẻ lớn uống loratadine (zirrigin), si rô phenergan.

Dùng kháng sinh khi có bội nhiễm. Tránh ăn các chất gây kích ứng da như tôm, cá, trứng, sữa trong thời gian điều trị. Khuyên trẻ không  nên gãi, cắt móng tay, băng bịt vùng tổn thương. Không mặc đồ len dạ, không nuôi chó mèo, vệ sinh nhà cửa. Quang hóa trị liệu cũng có hiệu quả cao (chiếu tia UVB, UVA). Cách tốt nhất vẫn là đưa trẻ đến khám tại phòng khám chuyên khoa da liễu để được chẩn đoán đúng và tư vấn điều trị, tránh tác dụng phụ của thuốc.

Theo Sức Khỏe & Đời Sống

Theo thuật ngữ da liễu, chàm gọi là eczema (ecdema). Chàm má thường gặp ở trẻ nhỏ từ 2-3 tháng đến 2-3 tuổi (dân gian gọi là tướt sữa). Mới đầu chỉ là một đám đỏ có vẩy nhỏ hoặc sẩn như hạt kê ở 2 gò má hoặc giữa hai lông mày.

Sau đó có thể do mẹ bôi thuốc không thích hợp hoặc do bé dụi gãi, đám sẩn ngày càng lan rộng ra hai má, trán, cằm, chuyển thành những đám mụn nước bị trợt, chảy dịch, đóng vẩy. Có khi cả đám bị trợt đỏ, rớm nước, bị nhiễm khuẩn thứ phát mưng mủ đóng vẩy tiết nâu. Trường hợp nặng lan cả lên da đầu hoặc rải rác xuống thân mình, chân tay, nổi hạch cổ nách bẹn, phát sốt. Nhiễm khuẩn nặng có thể dẫn tới viêm cầu thận cấp hoặc nhiễm khuẩn máu đe dọa tính mạng. Chàm trẻ em có thể tái phát nhiều đợt kéo dài hằng tháng, hằng năm, lúc tăng lúc giảm. Đến 10-12 tuổi có thể lặn ở má nhưng lại chuyển thành hen hoặc thành chàm đối xứng ở khoeo tay khoeo chân (chàm thể địa).

Nguyên nhân chàm ở trẻ em phức tạp. Có trường hợp là hậu quả của rối loạn tiêu hóa: táo bón, ăn quá bổ, thất thường. Có em do bị dị ứng sữa bò, lòng trắng trứng hoặc một loại đạm nào đó như tôm cua, nhộng, mực. Có em do một bệnh ngoài da khác như ghẻ sẩn ngứa, viêm da mủ, bị chàm hóa thứ phát, hay nổi mẩn ở thân mình và các chi.

Tùy trạng thái tổn thương ướt hay khô, cấp tính hay mạn tính, tùy nguyên nhân, tùy triệu chứng kèm theo (ngứa, hạch, sốt), thầy thuốc chuyên khoa sẽ chỉ định cho dùng thuốc bôi và thuốc toàn thân thích hợp. Thuốc bôi gồm các loại kem mỡ, hồ nước có kháng sinh, corticoid, ôxyt kẽm… Thuốc toàn thân thường gồm kháng sinh, thuốc chống ngứa, chống dị ứng (kháng histamin), nếu cần cả corticoid.

Về phía gia đình, khi phát hiện trẻ bị chàm má phải kịp thời cho trẻ đi khám bệnh ngay, không tự động hoặc nghe mách bảo mà tự bôi thuốc linh tinh: nước hoa, quết trầu, mỡ penicillin, bột sulfamid…. Không nên rửa nước nhiều, chà xát bằng khăn lên tổn thương gây xây xước da, dễ dẫn tới nhiễm khuẩn thứ phát. Theo lời khuyên của thầy thuốc có thể điều chỉnh chế độ ăn của bé như bớt sữa bò, bớt đạm, tăng rau quả tươi, nhưng không nên bắt trẻ kiêng khem quá mức dễ thành suy dinh dưỡng. Trường hợp bị nhiễm khuẩn thứ phát mưng mủ, nổi hạch, phát sốt, nặng mặt, nặng chân, phù nề, càng cần cho trẻ đi khám bệnh sớm và kịp thời xử trí những biến chứng nguy hiểm. Đối với chàm trẻ em, bà mẹ cần xác định kiên trì điều trị lâu dài không thể nôn nóng, nhất là không bao giờ được tự động dùng thuốc.

GS. Nguyễn Xuân Hiền – SKĐS

Chàm và dị ứng da: Nhỏ hay lớn tuổi đều dễ gặp…

Chàm thể tạng là 1 bệnh rất hay gặp trong bệnh da. Bệnh được coi như 1 biểu hiện dị ứng của cơ thể và chịu nhiều ảnh hưởng của yếu tố di truyền trong gia đình. Người thân của bệnh nhân cũng hay mắc các bệnh dị ứng như bệnh viêm mủi dị ứng, suyển hoặc mề đay.

Bệnh thường bắt đầu ở trẻ dưới 2 tuổi. Ngay khi mới sinh trẻ có thể đã có ngay biểu hiện khô da, tróc vẫy nhẹ và đôi khi có dầy sừng lỗ chân lông ở mắt duỗi của các chi.

Ở trẻ 3 tháng tuổi, biểu hiện sớm nhất là là các mụn nước li ti, rịn nước và đóng mài trên một nền da đỏ sau đó xuất hiện các vết cào sướt và các vết nứt. Thương tổn thường xuất hiện ở mặt (thường gọi là lác sữa ), ở da đầu và rất ngứa.

Ở trẻ lớn hơn (nhất là trẻ biết đi chập chững), bệnh xuất hiện ở các nếp gấp của tứ chi (như khuỷu tay, nhượng chân).

Tuổi bệnh nhân lớn dần thì thương tổn cũng bắt đầu thay đổi, các mụn nước bắt đầu giảm đi và thay vào đó da càng ngày càng dầy hơn và có màu sậm hơn.

Ở 1 vài vị trí có viêm nhẹ và vì có lớp vẫy bên trong nên ánh nắng không xuyên qua được, không tạo được sắc tố đen nên vùng đó có màu trắng giống như tình trạng lang ben nhưng bờ thì không rõ như lang ben và được gọi là vẫy phấn trắng.

Về cơ chế sinh bệnh, dị ứng với thức ăn và các dị ứng nguyên trong không khí là yếu tố quan trọng nhất. Dị ứng nguyên là từ trong y học để chỉ những chất gây dị ứng. Do đó ta cần tìm hiểu xem các dị ứng nguyên này là những chất gì ?

Dị ứng: Do di truyền?

Như ta đã biết không phải ai cũng bị dị ứng mà chỉ có một số người bị, số còn lại thì không.

Một số công trình nghiên cứu đã chứng minh rằng những người dễ bị dị ứng là do khi sanh ra cha mẹ họ đã truyền cho họ một yếu tố đặc biệt trên 2 vị trí nhiễm sắc thể của họ. Chính do có sự khác biệt này mà họ dễ dị ứng hơn các người khác.

Giữa việc dị ứng với thức ăn và việc dị ứng với các dị ứng nguyên (chất gây dị ứng) trong không khí cũng có sự liên quan với nhau.

Mặc dù người ta chưa biết rõ tại sao nhưng người ta đã ghi nhận rằng ở những trẻ nhỏ nếu lúc xưa đã bị dị ứng với thức ăn thì khi lớn lên chúng lại dễ bị dị ứng với các dị ứng nguyên trong không khí. Thí dụ như nếu trẻ bị dị ứng với trứng gà lúc trẻ được 1 tuổi thì lúc trẻ được 3 tuổi dễ bị dị ứng với các dị ứng nguyên trong không khí.

Các thức ăn nào dễ gây dị ứng nhất :

Mặc dù bất cứ thức ăn nào cũng có thể gây dị ứng nhưng ta cũng cần biết là có 1 số thức ăn dễ gây dị ứng hơn các thức ăn khác.

Đối với trẻ nhỏ, thức ăn mà trẻ có thể dễ bị dị ứng nhất là trứng gà (tỷ lệ bị dị ứng là 48%), kế đến là đậu phộng (21%), tiếp theo là sữa bò (7%). Các loại thức ăn mà có trẻ bị dị ứng có trẻ không là: bột mì, đậu nành và cá (cá nước ngọt, cá biển).

Ở trẻ lớn và ở người lớn thì dễ bị dị ứng với tôm, cua, sò, ốc và đậu phọng, và hột của các loại trái cây. Tuổi càng lớn thì số thức ăn gây dị ứng càng tăng như: dưới 6 tháng tuổi có thể có 2 loại thức ăn gây dị ứng nhưng từ 1 đến 3 tuổi thì có thể có 20 loại thức ăn có thể gây dị ứng.

Ngoài các thức ăn vừa kể trên, một số thức ăn sau đây cũng được ghi nhận là có thể gây dị ứng: dâu tây, cà tô mát, phô mai, chocolat, đồ hộp, súc xích. Tổ yến là một thức ăn quen thuộc của người Trung hoa hiện nay cũng được xem là 1 loại thức ăn dễ gây dị ứng.

Các dị ứng nguyên trong không khí:

Các dị ứng nguyên (chất gây dị ứng) trong không khí thường được chia làm 2 loại: loại trong nhà và loại ngoài đường.

Các dị ứng nguyên ngoài đường:

Ở ngoài đường các dị ứng nguyên thường gặp là các bụi của phấn hoa, của loại cây dương xỉ và bào tử của các loại nấm. Các dị ứng nguyên này có thể gây bệnh dị ứng đường hô hấp xuất hiện theo mùa như bệnh viêm mủi dị ứng. Các nước ôn đới thường gặp tình trạng này.

Các dị ứng nguyên trong nhà:

Các dị ứng nguyên trong nhà thường làcác vật ký sinh có trong bụi như con mạc, ve, bò chét sống nhờ vào các vẫy da của người, của vật các nấm mốc các bụi thường có trong chăn, gối, nệm, khăn trãi giường, tấm thảm và có thể gây dị ứng đường hô hấp như suyển. Các bụi này hiện diện trong nhà quanh năm suốt tháng nên suyển cũng sẽ kéo dài quanh năm. Bụi gây nên bệnh do hít vào hoặc do tiếp xúc qua da.

Ngoài ra, lông chó, lông mèo, gián cũng có thể gây dị ứng nhưng ít hơn loại bụi vừa kể trên.

Những yếu tố nào khác gây kích thích da và làm bệnh nặng hơn?

Có một số chất dễ gây kích thích da nên làm cho bệnh chàm dễ xuất hiện hoặc bệnh chàm đã xuất hiện dễ tăng hơn như: chất len trong quần áo, tấm thảm, chăn, tấm trãi chỗ ngồi, đồ chơi trẻ con, loại vải nylon, vải acrylic, cát, nước có chứa chất chlorine (như nước hồ bơi), xà bông, chất sát trùng. Đối với loại vi trùng tụ cầu vàng thường thấy trên da, ngoài việc gây mủ cho bệnh, còn có vai trò tăng bệnh do cơ chế dị ứng với vi trùng và với độc tố của vi trùng.

Tầm quan trọng cuả các dị ứng nguyên và các chất dễ kích thích trong bệnh chàm ra sao?

Chàm là một bệnh hay tái đi tái lại nhiều lần khiến cho người bệnh rất khổ sở và mong muốn có một phương pháp nào trị dứt hẳn cho đỡ khó chịu.

Như ta vừa trình bày, có rất nhiều dị ứng nguyên cũng như chất kích thích gây nên sự xuất hiện của bệnh chàm. Vậy ngoài thuốc men ra ta cần phải loại bỏ chất gây dị ứng hoặc chất gây kích thích thì bệnh chàm mới không tái phát hoặc lâu tái phát.

Làm sao biết được chất dị ứng nào gây nên bệnh chàm?

Ở các xứ tiên tiến, người ta có 2 loại xét nghiệm để tìm ra dị ứng nguyên gây nên bệnh.

Đó là xét nghiệm máu tìm loại kháng thể đặc hiệu và các thử nghiệm trên da. Xét nghiệm máu vừa đề cập là 1 xét nghiệm cao cấp vì phải phát hiện đúng kháng thể của đúng chất gây ra bệnh chàm. Các thử nghiệm da có thể thực hiện là thử nghiệm châm vào da hay thử nghiệm dán vào da. Đây là các thử nghiệm mà chất được dùng để thử là các chất gây dị ứng được trích tinh ra hoặc để nguyên chất được châm vào da hoặc dán vào da. Tuy nhiên đối với nước ta hiện nay các dị ứng nguyên này rất đắt nên ta chưa thực hiện nổi.

• Trường hợp chàm nhẹ hoặc vừa: thống kê cho biết nguyên nhân thường do dị ứng với các chất tiếp xúc (như dầu thơm, chất kim loại…)
• Trường hợp chàm nặng hoặc khó trị và nhất là có đi kèm với các biểu hiện đường hô hấp: thường do nguyên nhân thức ăn (như trứng, đậu phộng, tôm, cua, cá, đậu nành, men bia …)
• Trường hợp chàm mãn tính có hoặc không có đi kèm với biến chứng đường hô hấp: thường do các dị ứng nguyên trong không khí.
• Trường hợp chàm xuất hiện ở vị trí đầu và cổ: thường do nguyên nhân nấm lang ben hoặc do tiếp xúc với dầu gội đầu, dầu thơm, thuốc bôi ngoài da…

Cần phải làm gì khi tìm ra được dị ứng nguyên?

Để cho việc điều trị được hiệu quả, cần phải loại bỏ các dị ứng nguyên

• Trong các thức ăn (nếu do nguyên nhân thức ăn) bằng cách kiêng các thức ăn đã gây dị ứng.
• Trong không khí (nếu do bụi trong không khí) bằng cách hút sạch bụi nhà cửa, tránh tiếp xúc với chó mèo …

Phòng ngừa bệnh chàm bằng cách nào?

• Đối với trẻ bú bình nếu có cơ địa chàm thể tạng, nên chọn loại sữa đặc biệt ít dị ứng có bán sẵn ngoài thị trường.
• Nếu trẻ bú mẹ, nên tránh cho bú bình thêm hoặc chỉ được thêm loại sữa không gây dị ứng. Người mẹ cho con bú cũng cần kiêng các thức ăn gây dị ứng như đậu phọng, đậu nành, cá, tôm cua, sữa bò, và lòng trắng trứng.
• Ở trẻ có cơ địa chàm thể tạng, việc tập cho ăn các loại thức ăn khác nhau cần thực hiện trễ hơn trẻ bình thường như lúc trẻ được từ 8 đến 12 tháng tuổi mới bắt đầu tập cho ăn lòng trắng trứng (lòng đỏ trứng thì vẫn nên ăn chín đến 1 tuổi), cá, tôm, cua, đậu phọng, một số légume, một số trái cây, bột gạo và bột năng.
• Trẻ chỉ nên có ít đồ chơi loại thú nhồi bông và nên giặt các đồ chơi này thường xuyên.
• Tránh mặc các loại quần áo bằng len.
• Nên mặc các loại vải coton mềm.
• Nên gỡ các marque nằm sau cổ áo để tránh kích thích da.
• Quần áo mới nên giặt trước khi mặc
• Khi tắm nên dùng các loại xà phòng có chứa kem làm mềm da, loại không chứa mùi thơm.
• Sau khi tắm nên dùng thêm kem làm mềm da.
• Phòng ở cần thoáng, sáng và dễ lau dọn.
• Tránh sử dụng thảm.
• Nên vệ sinh phòng ở 1 năm ít nhất 2 lần bằng cách dùng loại thuốc xịt diệt các loại ve, mạc, chấy, rận.
• Không dùng nệm bằng len.
• Tránh dùng gối bằng lông gà, vịt.
• Nên dùng drap giường bằng coton, các tấm trải, bao gối và màn dễ giặt, các đồ chơi hoặc đồ trang trí loại không bắt bụi.
• Không tiếp xúc với chó, mèo, thỏ …

Nói tóm lại, chàm xuất hiện là do vai trò của dị ứng nguyên vì vậy điều trị bệnh không quá chú tâm đến sự hiệu nghiệm của thuốc mà nên cố gắng đoán ra dị ứng nguyên và loại bỏ nó đi thì bệnh mới có thể khỏi và không tái phát.

BS Đặng Hồng Anh – Trưởng khoa Khám bệnh BV Da Liễu TP.HCM