Sốt phát ban là bệnh gì?

Sốt phát ban là hiện tượng nóng sốt kèm theo nổi các đốm nhỏ bằng hoặc nhô lên trên da. Bệnh không gây nhiều nguy hiểm, đối với trẻ em chỉ cần được nghỉ ngơi, uống thuốc đầy đủ sẽ không để lại biến chứng gì. Một số trường hợp hiếm gặp, bệnh có thể gây sốt cao và biến chứng.

Sốt phát ban có 2 dạng:

• Sốt ban đỏ
• Sốt ban đào

Cả hai đều có nguyên nhân và triệu chứng tương tự nhau, cha mẹ cần nắm rõ các biểu hiện của bệnh để phát hiện và điều trị sớm mang lại hiệu quả tốt.

Triệu chứng thường gặp

Các triệu chứng thường xuất hiện sau 1 – 2 tuần khi mắc bệnh. Người bệnh có các triệu chứng như:

Sốt: Đây là triệu chứng phổ biến của bệnh, người bệnh bị sốt cao trên 39,4 độ . Các triệu chứng khác đi kèm khi trẻ mắc bệnh có thể là viêm họng, sổ mũi, ho. Ngoài ra, xuất hiện các hạch bạch huyết sưng lên ở phần cổ của bé. Sốt kéo dài trong 3 – 5 ngày.

Sốt là dấu hiệu phổ biến khi trẻ bị sốt phát ban

Phát ban: Các nốt phát ban nổi lên sau sốt, trên da người bệnh xuất hiện các đốm đỏ, nhỏ hoặc sưng lên, một số đốm có đặc điểm là những vòng trắng bao quanh. Phát ban lan từ ngực, lưng, bụng sau đó sang cổ tay, cánh tay. Các ban có thể lan xuống chân, mặt tùy theo tình trạng và thường biến mất sau vài giờ thậm chí vài ngày mà không để lại dấu tích gì.

Ngoài ra, trẻ còn xuất hiện một số triệu chứng khác như:

• Khó chịu ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ
• Tiêu chảy nhẹ
• Chán ăn
• Sưng mí mắt

Khi có những dấu hiệu dưới đây cần đưa trẻ đi gặp bác sĩ ngay:

• Trẻ sốt cao hơn 39,5°C
• Trẻ bị sốt phát ban và sốt kéo dài hơn 7 ngày
• Phát ban không chuyển biến tốt sau 3 ngày
• Nếu hệ miễn dịch bị tổn hại và bé từng tiếp xúc với người mắc bệnh sốt phát ban.

Kiêng gì khi bị sốt phát ban?

Bên cạnh việc điều trị, chăm sóc và sinh hoạt đúng cách giúp bệnh có chuyển biến tốt hơn, hạn chế những biến chứng có thể xảy ra. Dưới đây là những điều cần lưu ý khi sốt phát ban:

Không ở môi trường chật chội, ẩm thấp

Người bệnh sốt phát ban nên dành thời gian để nghỉ ngơi, không nên ở không gian ẩm thấp, chật chội là môi trường dễ khiến bệnh lây lan mạnh mẽ. Người bệnh nên chọn không gian sống thoáng, nhiều ánh sáng, sạch sẽ vừa thích hợp nghỉ ngơi và tránh được caccs tác nhân gây bệnh.

Không gãi lên da

Khi bị sốt phát ban cơ thể nổi ban ban đỏ, có thể khiến người bệnh khó chịu và ngứa ngáy. Dùng tay gãi khiến da xước dẫn tới nhiễm trùng da và khiến bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.

Khi tắm cần cẩn trọng

Không nên tắm nước lạnh, tắm quá lâu. Cần tắm nhanh, lau khô người, tắm nước ấm có thể cho thêm vài hạt muối. Tắm xong cần dùng khăn mềm, sạch thấm nước nhẹ nhàng khắp cơ thể sau đó hãy mặc quần áo.

Nơi đông người, nơi công cộng không nên đến

Cần chủ động tránh tiếp xúc những nơi đông người như công viên, siêu thị, trường học…để tránh lây nhiễm cho người khác. Bên cạnh đó, người bệnh không nên tiếp xúc những nơi ô nhiễm, hóa chất hoặc thú nuôi để tránh tình trạng bệnh tiến triển trầm trọng hơn.

Không mặc quần áo chật

Mặc quần áo bó sát hoặc quần áo có chất liệu khô cứng khiến cơ thể khó thoát nhiệt, quần áo cọ vào da khiến da mẫn cảm và khó chịu hơn.

Tốt nhất nên chọn quần áo rộng rãi có chất liệu mềm mại, có khả năng thấm hút tốt giúp người bệnh dễ chịu.

Kiêng ăn dồ cay nóng, nhiều dầu mỡ

Thức ăn cay nóng và đồ ăn nhiều dầu mỡ khiến người bệnh thấy khó tiêu, bụng ì ạch gây cảm giác mệt mỏi cả ngày.

Kiêng ăn trứng và đồ khó tiêu

Trứng nhiều chất dinh dưỡng và sinh nhiều nhiệt lượng khiến tình trạng sốt của người bệnh càng trầm trọng

Chăm sóc trẻ bị sốt phát ban tại nhà

Chăm sóc đúng cách giúp trẻ bị sốt phát ban nhanh khỏi bệnh. Dưới đây là một số thông tin chia sẻ giúp cha mẹ có biện pháp chăm sóc bé đúng cách:

Hạ sốt đúng cách

Khi bị sốt trên 38 độ C thì cần cho trẻ uống thuốc hạ sốt Paracetamol loại đơn chất với liều 10 – 15mg/kg cân nặng, 4 – 6 giờ một lần. Để hỗ trợ hạ sốt lau mát cho trẻ bằng nước ấm tránh biến chứng sốt cao co giật ở trẻ.

Giảm ho và đau họng

Cho trẻ uống thuốc ho có nguồn gốc thảo dược như rau tần lá dày, tắc chưng đường phèn, gừng hấp mật ong…

Thông mũi

Làm thông mũi cho trẻ bằng nước muối loãng và khăn giấy mềm

Chế độ ăn hàng ngày

Cần bổ sung đủ dinh dưỡng cho trẻ, chế biến thức ăn dạng cháo/súp giúp trẻ dễ tiêu. Trong trường hợp trẻ ăn uống khó khăn có thể chia nhỏ nhiều bữa giúp trẻ nhận đủ dưỡng chất.

Cung cấp đủ nước cho trẻ hơn bình thường, uống nước ép trái cây giàu vitamin và khoáng chất giúp tăng sức đề kháng. Với trẻ đang bú mẹ vẫn cho trẻ bú bình thường và tăng số lần bú.

Giữ vệ sinh cơ thể

Cần tắm rửa cho bé mỗi ngày, không nên kiêng gió kiêng nước kiêng ăn. Thói quen kiêng gió, kiêng nước bằng cách trùm kín trẻ, không vệ sinh cơ thể khiến trẻ khó chịu, làm trẻ khó hạ sốt và dễ co giật do sốt cao. Không vệ sinh cơ thể sẽ làm trẻ khó chịu, dễ nhiễm trùng da và biến chứng viêm phổi. Cần lưu ý, cha mẹ không nên để trẻ bị lạnh.

Sốt phát ban là gì?

Những vết nổi trên cơ thể được nhiều người gọi là “ban” khiến nhiều người khó phân biệt những bệnh lý có triệu chứng này. Sốt phát ban là bệnh dễ nhầm lẫn với các bệnh khác đặc biệt là sởi và sốt xuất huyết. Bệnh sốt phát ban gặp khá phổ biến, hầu như trẻ em đều từng bị qua.

Với những trẻ có triệu chứng nhẹ thường không được chú ý nhưng những trẻ bị bệnh nặng thường có đầy đủ triệu chứng, có trường hợp bị giật kinh nếu cơn sốt quá cao và bất thình lình.

Nguyên nhân gây sốt phát ban là do siêu vi herpes 6 (HHV6). Nhưng bệnh này cũng có thể do con human herpes 7 (HHV7) gây ra. Những con siêu vi này có liên hệ tới những con siêu vi gây ra bệnh lở miệng cold sore và bệnh herpes ở bộ phận sinh dục.

Sốt phát ban có lây không?

Sốt phát ban là bệnh lý do virus gây nên nên khả năng lây lan rất nhanh. Triệu chứng nổi bật của bệnh là tình trạng sốt cao, ho, viêm kết mạc mắt, nổi ban…Bệnh lây qua đường hô hấp, những người có miễn dịch kém khả năng lây bệnh rất cao. Hầu hết bệnh không nguy hiểm nhưng khiến người bệnh mệt mỏi, khó chịu, ảnh hưởng tới công việc và sinh hoạt. Nguy hiểm hơn, bệnh chưa phát đã lây tức là khi người bệnh chưa có triệu chứng đã có khả năng lây bệnh cho người khác.

Người bị sốt phát ban thường khỏi bệnh trong 7 ngày. Nhưng nếu không được phát hiện và điều trị sớm có thể gây ra biến chứng như viêm phế quản phổi.

Sốt phát ban lây qua các đường như sau:

Qua đường hô hấp

Sốt phát ban lây qua đường hô hấp, virus được phát tán ra không khí thông qua dịch đường hô hấp như nước mũi, nước bọt của người bệnh. Virus gây bệnh sẽ theo đường mũi, miệng để xâm nhập vào cơ thể của người khỏe mạnh.

Qua sử dụng vật dụng cá nhân của người bệnh

Do lây lan qua đường hô haoas nên cần tuyệt dối tránh sử dụng chung đồ dùng cá nhân với người bệnh như khăn mặt, chăn, gối, cốc, thìa…của người bệnh rất có thể lưu lại dịch hô hấp và là nguyên nhân gây bệnh phổ biến.

Ngăn ngừa biến chứng của sốt phát ban

Sốt phát ban không gây nguy hiểm và hầu hết đều khỏi bệnh nếu có chế độ chăm sóc và điều trị bệnh kịp thời. Vì vậy, cần lưu ý khi vừa bùng phát các triệu chứng cần đưa trẻ đến bệnh viện thăm khám và khắc phục tình trạng càng sớm càng tốt.

Cho tới nay vẫn chưa có thuốc trị loại virus này nhưng hệ miễn dịch tự tạo ra kháng thể tiêu diệt virus gây bệnh. Do đó, trong thời gian bị bệnh cần bổ sung thực phẩm lành mạnh và giàu dinh dưỡng giúp tăng sức đề kháng giúp trẻ mau hồi phục.

Dưới đây là một số biện pháp chăm sóc và điều trị trẻ bị sốt phát ban:

• Hạ sốt: Sử dụng thuốc giảm đau, hạ sốt (Paracetamol) theo đúng liều lượng và chỉ dẫn của bác sĩ để hạ sốt và làm giảm các triệu chứng do virus gây ra. Cần lưu ý, tránh sử dụng Aspirin cho trẻ vì có thể gây ra hội chứng hiếm gặp Reye. Bên cạnh đó, dùng cách chườm ấm hoặc mặc quần áo rộng thoáng giúp hỗ trợ hạ nhiệt
• Giảm ho và đau họng bằng cách chưng tắc với đường phèn hoặc pha trà gừng với mật ong
• Sử dụng dung dịch natri clorid 0.9% nhằm hạn chế nghẹt mũi và cảm giác khó chịu ở trẻ nhỏ.
• Các món ăn cho bé cần chế biến dạng mềm, lỏng để giúp bé dễ ăn và dễ hấp thu. Bổ sung vitamin và kháng chất để cân bằng điện giải đồng thời tăng cường sức đề kháng.
• Bổ sung đủ nước cho trẻ vì trẻ dễ mất nước do sốt gây nên bằng cách bổ sung nước lọc, sữa, các loại nước ép trái cây…
• Vệ sinh cơ thể trẻ mỗi này, rửa tay trước và sau khi ăn
• Cần đưa trẻ tới bệnh viện trong trường hợp trẻ sốt cao, khó thở, co giật, hôn mê…

Làm sao để phòng tránh?

Làm thế nào để phòng tránh sốt phát ban, dưới đây là một số biện pháp:

Với trẻ mắc bệnh sốt phát ban

• Cần cho bé ở nhà nghỉ ngơi để tránh lây nhiễm cho trẻ khác
• Cần sử dụng vật dụng cá nhân riêng cho trẻ, vệ sinh hàng ngày để tránh tình trạng virus lây lan cho các thành viên khác trong gia đình
• Khi chăm sóc trẻ bị bệnh cần hạn chế giao tiếp và sử dụng vật dụng chung với trẻ khỏe mạnh
• Đảm bảo môi trường sống sạch sẽ, thoáng mát, vệ sinh ăn uống

Với trẻ chưa từng mắc virus gây bệnh

Phần lớn trẻ bị sốt phát ban đều có khả năng đối với virus gây nhiễm trùng và thường không phát bệnh trở lại. Nhưng với những trẻ chưa từng mắc bệnh cần thực hiện một số biện pháp phòng ngừa như sau:

• Hạn chế cho trẻ tiếp xúc với người mắc bệnh truyền nhiễm
• Tránh đưa trẻ tới những nơi công cộng như bệnh viện, siêu thị, bến xe…khi đang có dịch bệnh bùng phát
• Tiêm ngừa virus sởi, rubella và các virus thường gặp

Bệnh sốt phát ban là gì?

Đây là bệnh rất thường gặp ở trẻ nhỏ, tuy nhiên cũng có thể gặp ở người lớn. Hầu hết trẻ em đều có ít nhất 1 lần mắc bệnh này, bệnh được biểu hiện bằng sốt và nổi nhiều chấm đỏ rải rác toàn thân  (phát ban). Trong một số trường hợp, có những trẻ bị rất nhẹ, nếu không được để ý tới, có em thì lại bị nặng hơn với đầy đủ những triệu chứng, có khi bị cả giật kinh nếu cơn sốt quá cao và bất thình lình.

Triệu chứng của bệnh?

Bình thường thì thời gian ủ bệnh kéo dài từ 1 đến 2 tuần. Bệnh có 3 triệu chứng cơ bản sau:

– Trẻ bị sốt: Triệu chứng đầu tiên và dễ nhận biết nhất khi trẻ bị sốt phát ban là những cơn sốt cao, có thể lên đến 40 độ C. Ngoài ra, họng trẻ có thể bị đau dát nhẹ, hơi sổ mũi hoặc là bị sưng hạch ở cổ. Thường thì những cơn sốt kéo dài từ 4 đến 7 ngày.

– Trẻ bị nổi ban đỏ: Trẻ thường bị nổi ban đỏ sau khi hết sốt, tuy nhiên cũng có một số em không xuất hiện các nốt này. Đặc điểm của các ban đỏ là chúng có thể là những nốt hay những mảng nhỏ li ti màu hồng, phẳng hoặc có thể là hơi nổi cộm một chút. Xung quanh các ban đỏ có thể là một quầng trắng. Ban đỏ xuất hiện lần lượt trên ngực, trên lưng, bụng và sau đó lan tới cổ và cánh tay, có thể lan khắp người. Tuy nhiên, một điều đặc biệt là các mảng ban đỏ không gây ngứa hoặc làm trẻ thấy khó chịu.

Một số triệu chứng khác các mẹ cần lưu ý bao gồm trẻ có thể cảm thấy mệt mỏi, khó chịu, bị tiêu chảy nhẹ, hoặc là bỏ bữa…

Nguyên nhân chính là gì?

Một trong những nguyên nhân chính là do con siêu vi human herpes 6 (HHV6). Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt bệnh cũng có thể do con human herpes 7 (HHV7) gây ra. Hai con siêu vi này cũng gây ra cả bệnh lở miệng cold sore và bệnh herpes ở bộ phận sinh dục.

Bệnh lây lan như thế nào?

Ðây là bệnh lây qua đường hô hấp do trẻ bình thường hít phải các chất có siêu vi trùng gây bệnh khi trẻ bị bệnh ho hay là hắt hơi.

Cho dù trẻ chưa có biểu hiện của bệnh, tuy nhiên cơ thể trẻ lại đang ủ mầm bệnh thì cũng có thể lây cho những đứa trẻ khác. Do đó rất khó để các bậc phụ huynh phòng tránh bệnh cho con. Nếu biết con mình vừa chơi với bạn bị phát ban thì tốt nhất các bậc phụ huynh hãy chú ý con sát biểu hiện của con, tránh trường hợp trẻ bị lây bệnh mà không biết.

Điểm khác biệt của bệnh sốt phát ban so với bệnh thủy đậu hay một số dịch bệnh khác thường gặp ở trẻ em là nó ít khi gây ra những trận “dịch” nho nhỏ.
Trẻ em trong độ tuổi nào dễ bị lây bệnh nhất? Những trẻ em trong độ tuổi từ 6 tháng đến 1 năm dễ bị lây bệnh nhất, bởi vì ở độ tuổi này, kháng thể mới của trẻ chưa được thành lập vững chắc trong khi kháng thể của mẹ truyền cho trẻ từ trong bào thai đã hết.

Trẻ có biểu hiện như thế nào thì mẹ nên gọi bác sĩ?

Mẹ nên đưa bé đến bác sĩ trong trường hợp bé bị sốt quá cao, bởi vì bệnh sốt phát ban có thể gây ra sốt hơn 39,5 độ C (103 độ F).

Trẻ có thể bị giật kinh khi nhiệt độ cơ thể bất thình lình lên cao quá nhanh. Tuy nhiên, trong trường hợp bé đang bị sốt cao mà không giật kinh thì có nghĩa là em sẽ không giật. Chính vì vậy, khi trẻ bị sốt cao các mẹ cũng không nên quá lo lắng. Còn trong trường hợp, tự nhiên trẻ bị giật kinh thì mẹ cần đưa trẻ đi khám bác sĩ ngay.

Nếu trẻ bị sốt cao kéo dài trong 1 tuần hoặc nổi ban đỏ kéo dài hơn 3 ngày thì mẹ cũng nên đưa trẻ đi khám bác sĩ.

Trong trường hợp trẻ nhà bạn bị sốt phát ban mà bạn có hệ miễn nhiễm kém thì hãy gọi ngay cho bác sĩ của mình để được tư vấn, bởi vì nếu chăm sóc trẻ bạn có thể bị bệnh nặng hơn trẻ.

Vì triệu chứng sơ khởi của bệnh sốt phát ban đều giống với những bệnh nhiễm trùng khác nên đôi khi chúng ta rất khó phân biệt chúng, thí vụ như bệnh cảm cúm hoặc là bệnh nhiễm trùng tai. Trường hợp phát hiện các triệu chứng sơ khai này để xác định được trẻ có bị sốt phát ban hay không mẹ nên đưa trẻ đi khám bác sĩ.

Những biến chứng của bệnh sốt phát ban Rubella?

Như các mẹ đã biết, nếu nhiệt độ cơ thể tăng cao bất thình lình thì trẻ có thể bị giật kinh. Nếu bị giật kinh thì trong khoảng 3 phút trẻ sẽ bị bất tỉnh, tay chân giật, mắt trợn…trường hợp này mẹ cần đưa trẻ đi khám bác sĩ ngay. Tuy nhiên, mẹ cũng đừng quá lo lắng chứng giật kinh do sốt cao này bình thường sẽ không gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ.

Thường thì sốt phát ban ít khi gây ra biến chứng nào nghiêm trọng, ngoài việc giật kinh. Trẻ nhỏ bị sốt phát ban sẽ bình phục trong thời gian ngắn nếu không có thêm bệnh gì khác.

Tuy nhiên, những trẻ có hệ miễn nhiễm kém, hoặc là cũng một lúc bị nhiều bệnh thì trẻ sẽ bị nặng hơn và lâu bình phục hơn. Nghiêm trọng hơn là cũng có thể trẻ sẽ bị biến chứng sưng phổi hay viêm não.

Biện pháp ngăn ngừa bệnh?

Hiện nay, vẫn chưa có thuốc đặc hiệu giúp ngăn ngừa bệnh sốt phát ban. Chính vì vậy, để con bạn không bị lây bệnh cách tốt nhất là không cho bé chơi cũng nhưng đứa trẻ đang bị bệnh hoặc vừa hết bệnh. Còn nếu trẻ đang bị sốt phát ban thì tốt nhất bạn nên giữ bé trong nhà, cách xa các bạn khác để tránh lây nhiễm.
Hầu hất trẻ nhỏ đều đã có kháng thể chống lại bệnh vào độ tuổi bắt đầu vào mẫu. Tuy nhiên, không phải vì thế mà các mẹ lơ là trong việc ngăn ngừa bệnh, nếu trong nhà có người bị mắc bệnh tốt nhất là cả nhà nên thường xuyên rửa tay và tránh tiếp xúc với người bệnh.

Có thể tự chăm sóc bé ở nhà?

Bình thường khi trẻ bị sốt phát ban mẹ không cần làm gì cả, chỉ đợi khoảng 3 ngày đến 7 ngày là bé sẽ khỏi. Những cơn sốt cao và bất thình lình có thể sẽ làm trẻ thấy khó chịu, trong trường hợp này để làm giảm cơn sốt mẹ có thể cho trẻ uống thuốc acetaminophen (Tylenol) hay ibuprofen (Advil, Motrin..). Tuyệt đối không cho trẻ uống aspirin vì có thể làm trẻ bị chứng Reye’s syndrome là một bệnh nặng. Ngoài ra, để tránh bị mất nước mẹ nên cho trẻ uống nhiều nước, nằm nghỉ.

Nguyên nhân

Bệnh do vius Rubella gây ra, rất dễ lây lan, chủ yếu qua đường hô hấp và người nhiễm bệnh chính là nguồn truyền bệnh. Trẻ em mắc bệnh Rubella bẩm sinh sẽ là nguồn truyền bệnh rất cao cho người tiếp xúc, vi rút có thể đào thải sau nhiều tháng sinh.

Triệu chứng

Thông thường, thời gian ủ bệnh, tức từ lúc tiếp xúc với siêu vi gây bệnh cho tới lúc có triệu chứng, là 1 tới 2 tuần. Triệu chứng gồm có:

Sốt:

Thường cơn sốt đến bất thình lình và cao, hơn 103 độ F (39,5 độ C). Em bé có thể bị đau cổ họng nhẹ hoặc hơi sổ mũi. Ngoài ra, em cũng có thể bị sưng hạch ở cổ. Cơn sốt thường kéo dài từ 3 tới 7 ngày.

Nổi đỏ:

Sau khi hết sốt, các em thường bị nổi đỏ, cũng có em không bị. Ban đỏ này thường gồm những điểm hay những mảng nhỏ mầu hồng. Những vết này thường phẳng nhưng cũng có thể hơi nổi cộm. Chung quanh những vết này có thể có một quầng trắng. Ban thường nổi lên ở ngực, sau lưng, bụng và sau đó lan tới cổ và cánh tay, có thể lan tới chân và mặt. Ban thường không ngứa hay làm khó chịu và có thể kéo dài vài giờ tới vài ngày.

– Các triệu chứng khác gồm có mệt mỏi, khó chịu, tiêu chảy nhẹ, kém ăn, mí mắt sưng…

Thời tiết nóng, ẩm, các tuyến mồ hôi bị tắc nên làn da của trẻ rất dễ bị phát ban. Hình minh họa

Biện pháp phòng ngừa

Hiện chưa có vắc xin ngừa bệnh sốt phát ban. Do đó, cách tốt nhất để con bạn không bị bệnh là tránh tiếp xúc với một em bé đang bị. Nếu con bạn đang bị bệnh, nên giữ em ở nhà, cách xa các trẻ em khác.

Đa số chúng ta đều đã có kháng thể chống bệnh vào tuổi bắt đầu đi học, khiến tránh được bệnh lần thứ hai. Nhưng dù vậy, khi trong nhà có người bị bệnh này, cả nhà nên thường xuyên rửa chân tay thật kĩ để tránh lây lan.

Người lớn nào lúc nhỏ chưa bị thì có thể bị lây bệnh nhưng thường chỉ bị nhẹ thôi, tuy họ vẫn có thể lây bệnh cho người khác.

Để phòng ngừa, nên cho trẻ ăn thức ăn lỏng, giàu dinh dưỡng, dễ tiêu hóa như cháo, súp, sữa… Trẻ ăn uống quá khó khăn phụ huynh nên chia nhỏ bữa ăn để giúp trẻ nhận đủ chất dinh dưỡng cần thiết.

Trẻ cũng cần uống nhiều nước hơn bình thường, nhất là những loại nước ép trái cây tươi để đảm bảo việc cung cấp đủ nguồn vitamin cho cơ thể, cải thiện sức đề kháng.

Khi trẻ bị bệnh

Những trẻ bị nhiễm sởi cần chú ý việc bổ sung vitamin A với liều lượng phù hợp theo lứa tuổi để bảo vệ đôi mắt cho trẻ.Giữ vệ sinh da luôn sạch và khô thoáng: qua việc tắm rửa cho trẻ sạch sẽ mỗi ngày, không nên kiêng gió, kiêng nước, kiêng ăn.

Thói quen kiêng gió, kiêng nước bằng cách trùm kín trẻ, không vệ sinh cơ thể sẽ làm trẻ khó hạ sốt và dễ co giật do sốt cao. Không vệ sinh cơ thể sẽ làm trẻ khó chịu và dễ nhiễm trùng da và biến chứng viêm phổi. Tuy nhiên, không nên để trẻ bị lạnh.

Kiêng ăn sẽ làm cho trẻ rất dễ bị suy dinh dưỡng, sức đề kháng kém và dễ bị nhiễm trùng. Ngược lại, nên cho trẻ ăn nhiều hơn bình thường, ăn thành nhiều bữa, ăn thức ăn dễ tiêu.

Phát hiện sớm dấu hiệu bệnh trở nặng để cho trẻ nhập viện kịp thời: trẻ bị sốt phát ban được chăm sóc tại nhà sẽ được hướng dẫn tái khám theo hẹn mỗi ngày hoặc 2 ngày một lần tùy theo tình trạng bệnh của trẻ.

Phụ huynh cần cho trẻ đến khám lại ngay khi phát hiện trẻ có những dấu hiệu sau:

• Trẻ bị sốt cao không hạ sau khi đã phát ban.
• Thay đổi tri giác: lừ đừ, ngủ li bì, hôn mê.
• Trẻ bị co giật.

Thưa bác sĩ, 3 hôm nay con gái của tôi bị nổi mẩn đỏ khắp người, bé lại không bị sốt, nhưng lại bị ho nhiều về ban đêm, tôi đã cho bé uống thuốc ho nhưng không thấy hiệu quả gì cả, có phải bé bị rubella không? Bệnh này có nguy hiểm lắm không? Mong bác sĩ tư vấn giúp tôi?

Cảm ơn bác sĩ!

Trả lời: Chào bạn!

Bé bị mẩn đỏ khắp người và kèm theo ho nhiều về đêm thì chưa đủ các triệu chứng để nói bé mắc bệnh rubella. Phát ban là một triệu chứng của nhiều bệnh lý (sởi, rubella, nhiễm siêu vi, sốt xuất huyết…). Bạn nên đưa bé đi khám để xác định rõ nguyên nhân.

Bệnh Rubella (hay còn gọi là Ru-bê-on, bệnh sởi Đức) lây nhiễm qua đường hô hấp, có thể gặp mọi lứa tuổi. Bệnh biểu hiện sốt nhẹ, mệt mỏi, đặc biệt nổi ban dày li ti khắp người, mọc không có trình tự, hạch to rải rác dọc theo hai bên cổ, có thể đau khớp. Khi bệnh giảm, ban lặn dần và không để lại dấu thâm trên da. Hạch và đau khớp sau 2 tuần mới về bình thường. Bệnh thường lành tính, sau khỏi bệnh người bệnh có miễn dịch suốt đời nhưng nguy hiểm với phụ nữ có thai nhất là 3 tháng đầu, có thể sẩy thai, dị tật thai, rubella bẩm sinh.

Hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, chủ yểu cách ly người bệnh, nghỉ ngơi tại chỗ, dùng thuốc chống dị ứng và tăng cường sức đề kháng bằng các vitamin.

Phòng ngừa: có vaccin 3 trong 1 (kết hợp sởi, quai bị, rubella) cho trẻ 12 tháng tuổi và người lớn.

Số ca mắc bệnh có chiều hướng gia tăng

Thống kê của Viện Pasteur TPHCM, trong những năm gần đây cho thấy số trường hợp mắc thuỷ đậu đã gia tăng khá nhiều, từ 1000 ca (năm 2003) lên gần 6000 ca (năm 2008) và tiếp tục có xu hướng gia tăng trong những năm sau này. Bên cạnh đó, thực tế ghi nhận ở BV Nhiệt đới TPHCM cũng cho thấy số bệnh nhân nhập viện do thuỷ đậu cũng gia tăng từ 32 ca (năm 2003) lên đến 334 ca (năm 2008). Trong đó, đáng chú ý là số người lớn mắc thuỷ đậu chiếm đa phần. Riêng các bệnh sởi – quai bị – rubella theo những cập nhật về dịch tễ đưa ra những vấn đề cần lưu ý. Số ca mắc sởi từ tháng 10 năm 2008 đến tháng 1 năm 2010 theo số liệu của chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia thì tỉ lệ mắc sởi tăng cao ở 2 nhóm tuổi là từ 1 đến 6 tuổi và từ 18 đến 24 tuổi.

Ghi nhận tại một số tỉnh thành khác, như thống kê của Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh Tiền Giang, nhóm tuổi mắc quai bị cao nhất là từ 5 đến 9 tuổi. Về rubella, thì theo nguồn của tổ chức UNICEF trong năm 2009, ước tính đã có 1650 ca mắc hội chứng rubella bẩm sinh (CRS) trong 1.649.694 trẻ được sinh ra và một điều cần lưu ý là nhóm tuổi mắc rubella cao nhất ở cả hai miền Nam và Bắc đều tập trung ở phụ nữ từ 15-45 tuổi – nhóm tuổi trong độ tuổi sinh sản. Với những số liệu thống kê như trên, việc chủ động phòng ngừa để phòng tránh các bệnh nhiễm vừa nêu bằng vaccin thực sự rất cần thiết, ưu tiên cho trẻ em và phụ nữ trong độ tuổi sinh sản…

Khuyến cáo từ giới chuyên môn

Những nơi tập trung đông người như trường học, cơ quan, xí nghiệp… là những môi trường rất dễ bùng phát thành dịch. Tỉ lệ mắc bệnh nhiều nhất tập trung ở trẻ từ 1-10 tuổi. Biến chứng hay gặp nhất từ thuỷ đậu là nhiễm trùng các nốt ban gây nhiễm trùng da có thể dẫn đến sẹo, trong khi rubella dễ gây nguy hiểm cho phụ nữ mang thai 3 tháng đầu dẫn đến thai nhi bị hội chứng rubella bẩm sinh. Tiêm vaccin là biện pháp chủ động nhất giúp phòng tránh hữu hiệu các bệnh này.

Vaccin ngừa thuỷ đậu đã được sử dụng rộng rãi trên khắp thế giới và cũng đã có mặt tại Việt Nam nhiều năm qua. Vaccin này với hơn 16 năm kinh nghiệm toàn cầu đã được chứng minh là có hiệu quả phòng bệnh cao, tạo được miễn nhiễm lâu dài, dung nạp tốt và ít tác dụng phụ. Bên cạnh đó, vaccin phòng 3 bệnh sởi – quai bị – rubella cũng được đưa vào thị trường Việt Nam trong nhiều năm qua & hiệu lực đạt được >95% phòng ngừa cho cả 3 thành phần. Người dân có thể liên hệ tiêm ngừa tại các bệnh viện sản, nhi hoặc các trung tâm y tế dự phòng tỉnh, quận huyện trong tất cả các tỉnh thành trên cả nước.

Hiệp hội Tư vấn thực hành tiêm chủng Nhi khoa Hoa kỳ đưa ra thông điệp: Trẻ em nên nhận liều 1 vaccin chứa 3 thành phần sởi – quai bị – rubella vào lúc 12-15 tháng tuổi và liều thứ 2 được khuyến cáo lúc trẻ 4-6 tuổi với lợi ích chính là giảm những cá thể nhạy cảm thất bại với liều 1 và do miễn dịch của liều 1 giảm dần theo thời gian.

Đối với thuỷ đậu, một số trẻ đã tiêm ngừa 1 liều vaccin nhưng vẫn bị mắc thuỷ đậu khi tiếp xúc với virus hoang dại. Hiện tượng này xảy ra là do nồng độ kháng thể bị giảm dần theo thời gian. Hoặc cũng có thể phát huy được lợi ích khi dùng 2 liều vaccin cho trẻ em, giúp tạo ra đáp ứng miễn dịch mạnh hơn. Và quan trọng hơn nữa là liều 2 mang lại hiệu lực vaccin cao hơn một cách có ý nghĩa, giảm tỉ lệ breakthrough (mắc thuỷ đậu mặc dù đã có chủng ngừa trước đó) đến 3,3 lần so với 1 liều như trước kia. Vì vậy, từ tháng 6 năm 2007, Uỷ ban Thực hành tiêm chủng Hoa Kỳ đã khuyến cáo chủng ngừa 2 liều vaccin thuỷ đậu cho cả trẻ em từ 12 tháng đến 12 tuổi, giúp tăng cường hiệu quả bảo vệ chống lại bệnh này.

Với sự tài trợ của GSK, hơn 500 bác sĩ và cán bộ y tế đến từ các bệnh viện và trung tâm y tế dự phòng quận, huyện của TP.HCM và các tỉnh miền Trung, Nam bộ và ĐBSCL tham dự và thảo luận sôi nổi.

Theo ThS,BS Nguyễn Thị Minh Phượng, trưởng khoa Y tế công cộng – Viện Pateurs TP.HCM cho biết, tại khu vực phía Nam số ca măc thủy đậu đã gia tăng rất nhiều trong những năm gần đây (từ 1.000 ca năm 2003 tăng lên 6.000 ca năm 2008). Bên cạnh đó, thống kê của BV Nhiệt đới cho thấy, bệnh cũng tăng đáng kể ở người lớn (từ 32 ca năm 2003 tăng lên 334 năm 2008). Theo thống kê mới nhất, từ 2009 đến nay, tỷ lệ bệnh tăng đáng kể và độ tuổi có tỷ lệ tăng cao nhất là từ 1-6 tuổi. Đại diện TT Y tế công cộng tỉnh Tiền Giang cho biết, nhóm tuổi mắc quai bị cao nhất tại tỉnh là từ 5-9 tuổi. Theo thống kê của Unicef thì năm vừa qua, tại Việt Nam có 10% trẻ em sinh ra mắc hội chứng Rubella bẩm sinh và tập trung cao nhất ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản từ 16-45 tuổi.

Tham gia trao đổi kinh nghiệm cùng cố vấn y khoa Philippine, TS.BS Mary Ann C Bunyi nhấn mạnh, theo khuyến cáo của UB thực hành tiêm chủng Hoa Kỳ, chủng ngừa 2 liều vắc xin thủy đậu cho trẻ em từ 12 tháng đến 12 tuổi sẽ gia tăng hiệu quả phòng chống bệnh này…

Thủy đậu thành bệnh thường gặp

Thạc sĩ – bác sĩ Nguyễn Thị Minh Phượng, Trưởng Khoa Y tế công cộng của Viện Pasteur TPHCM, cho biết tại khu vực phía Nam, số ca mắc thủy đậu đã tăng rất nhanh, cụ thể từ 1.000 ca trong năm 2003 đã lên đến gần 6.000 ca năm 2008. Số bệnh nhân thủy đậu vào điều trị tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TPHCM từ 32 ca năm 2003 đã tăng lên mức 334 ca năm 2008, đối tượng mắc chủ yếu là người lớn.

Số lượng người mắc bệnh và nhập viện vì bệnh thủy đậu tuy chưa được thống kê cụ thể trong 2 năm 2009 và 2010 nhưng các chuyên gia dịch tễ đều thống nhất với nhận định rằng thủy đậu đã trở thành bệnh thường gặp. Cũng qua theo dõi dịch tễ từ chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia, từ tháng 10 – 2008 đến tháng 1-2010, tỉ lệ mắc sởi đã tăng cao ở 2 nhóm tuổi 1-6 và 18-24.

Thống kê của Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh Tiền Giang cho thấy nhóm tuổi mắc quai bị cao nhất là 5-9. Về Rubella, theo Tổ chức UNICEF, trong năm 2009, ước tính có 1.650 ca mắc hội chứng Rubella bẩm sinh, chiếm 10% trong 1.649.694 trẻ được sinh ra; điều rất cần lưu ý là nhóm tuổi mắc Rubella cao nhất ở cả hai miền Nam và Bắc nước ta đều tập trung ở phụ nữ từ 15-45 tuổi, là nhóm trong độ tuổi sinh sản.

Các chuyên gia dịch tễ đã khuyến cáo việc phòng ngừa các bệnh nói trên cho cộng đồng là thực sự rất cần thiết, nhất là trẻ em và phụ nữ trong độ tuổi sinh sản từ 15- 45. Trong đó, tiêm vắc-xin là biện pháp chủ động nhất giúp phòng tránh hữu hiệu các bệnh này. Người dân có thể tiêm ngừa vắc-xin phòng 3 bệnh sởi – quai bị – Rubella cho trẻ tại các bệnh viện sản, nhi hoặc các trung tâm y tế dự phòng tỉnh, quận – huyện trong cả nước.

Lưu ý phác đồ dùng hai liều vắc-xin

Tiến sĩ – bác sĩ Mary Ann C. Bunyi, Trung tâm Y khoa De Los Santos và Bệnh viện MCU- Philippines, cho biết theo khuyến cáo của Hiệp hội Tư vấn thực hành tiêm chủng nhi khoa Mỹ, trẻ em cần được tiêm một liều vắc-xin chứa 3 thành phần sởi-quai bị-Rubella vào lúc 12-15 tháng tuổi và liều thứ hai lúc 4-6 tuổi. Lợi ích chính của việc tiêm chủng này là nhằm giảm những cá thể nhạy cảm thất bại với liều một hoặc do miễn dịch của liều một giảm dần theo thời gian.

Đối với bệnh thủy đậu, hiện có tình trạng một số trẻ đã tiêm ngừa một liều vắc-xin nhưng vẫn bị mắc thủy đậu. Hiện tượng này xảy ra là do nồng độ kháng thể trong cơ thể đã bị giảm dần theo thời gian.

Tiến sĩ – bác sĩ Mary Ann C. Bunyi cũng đề cập lợi ích của phác đồ dùng hai liều vắc-xin cho trẻ em giúp tạo ra đáp ứng miễn dịch mạnh hơn và quan trọng hơn nữa là mang lại hiệu lực vắc-xin cao hơn một cách ý nghĩa, giảm tỉ lệ mắc thủy đậu đến 3,3 lần so với một liều như trước kia. Vì những lý do trên, từ tháng 6-2007, Ủy ban Thực hành Tiêm chủng Mỹ đã khuyến cáo chủng ngừa hai liều vắc-xin thủy đậu cho cả trẻ em từ 12 tháng đến 12 tuổi, giúp tăng cường hiệu quả việc bảo vệ chống lại bệnh này.

Dễ bùng phát dịch ở nơi đông người

Tiến sĩ – bác sĩ Trần Ngọc Hữu, Viện trưởng Viện Pasteur TPHCM, cho biết thủy đậu, sởi, quai bị, Rubella là những bệnh nhiễm có tính lây lan rất cao và dễ tạo dịch trong cộng đồng. Dịch thủy đậu, sởi và Rubella thường xảy ra từ tháng 1 đến tháng 5 hằng năm. Những nơi tập trung đông người như trường học, cơ quan, xí nghiệp là môi trường rất dễ bùng phát thành dịch.

Biến chứng hay gặp nhất từ thủy đậu là nhiễm trùng các nốt ban gây nhiễm trùng da có thể dẫn đến sẹo, trong khi Rubella dễ gây nguy hiểm cho phụ nữ mang thai 3 tháng đầu dẫn đến thai nhi bị hội chứng Rubella bẩm sinh.

Trả lời: Chích ngừa vacxin 3 trong 1 (sởi, quai bị, rubella) không nên bỏ vì đây là 3 bệnh rất dễ mắc phải, nhất là khi vào mùa bệnh và khi em bé tiếp xúc với môi trường đông người (nhà trẻ, mẫu giáo…). Chị có thể chích cho bé khi bé không còn nóng sốt, nhưng đừng bỏ quên. Chích ngừa không gây biếng ăn cho trẻ vì thuốc ngừa trước khi đưa ra thị trường đã có sự nghiên cứu về độ an toàn cho trẻ. Sau chích ngừa, trẻ hơi quấy khóc là điều tốt, vì lúc này cơ thể trẻ chuẩn bị sản xuất ra kháng thể chống lại bệnh. Kháng thể này sẽ duy trì trong tương lai, khi tiếp xúc với tác nhân gây bệnh, trẻ sẽ không mắc bệnh. Sau khi chích ngừa 3 trong 1, nếu muốn chích thêm thủy đậu thì chị phải chờ một tháng.

Trả lời: Nhìn chung 3 bệnh này cũng không khó nhận biết.

Thủy đậu: triệu chứng chính là nổi bóng nước, thường xuất hiện rất nhanh và nổi toàn thân. Trẻ nhỏ thường ít kèm theo sốt, trong khi trẻ trên 7 tuổi và người lớn thường kèm theo sốt cao, mệt mỏi, biếng ăn. Các nốt bóng nước này thường nổi từng đợt, xen kẽ bóng nước cũ và bóng nước mới. Nếu triệu chứng như trên thì gần như là bệnh thủy đậu, đặc biệt là xung quanh, trong trường học có người bệnh tương tự.

Rubella: thường nổi ban (những chấm đỏ) rải rác toàn thân, xuất hiện rất nhanh, đôi khi chỉ vài giờ đã nổi khắp người. Cũng tương tự thủy đậu, trẻ trên 7 tuổi và người lớn, đặc biệt là phụ nữ thường kèm theo mệt mỏi, đau khớp. Đa số các trường hợp sẽ xuất hiện những hạt nhỏ, sau tai và dọc phần sau của cổ. Nếu triệu chứng nổi ban như trên, nguyên nhân chủ yếu do rubella, các bệnh khác rất hiếm có những triệu chứng như thế.

Quai bị: triệu chứng chính là sưng vùng tuyến mang tai hai bên, có thể kèm theo đau nhức, khó nhai. Vùng sưng này không đỏ, nếu đỏ hoặc lan rộng thì nên nghĩ tới bệnh khác như: viêm tuyến mang tai do vi trùng, viêm hạch vùng mang tai. Để xác định rõ, cần đến khám bác sĩ chuyên khoa.