Những thông tin do Thạc sĩ – Bác sĩ Võ Thanh Liên Anh, Trưởng khoa Lâm sàng – Khoa Sinh sản hỗ trợ, Bệnh viện Quốc tế Hạnh Phúc sẽ giúp mọi người hiểu hơn về vấn đề này.

Hậu quả trong thai kì của bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường

Trước hết, ở những thai phụ bị tiểu đường không kiểm soát đường huyết tốt sẽ làm tăng nguy cơ sảy thai, nguy cơ trẻ sinh ra phải nằm ở khoa chăm sóc tích cực, nguy cơ tử vong chu sinh. Hiện tại, dị tật bẩm sinh là nguyên nhân dẫn đầu của tử vong chu sinh ở sản phụ bị tiểu đường phụ thuộc insulin. Ở thai phụ bị tiểu đường, nguy cơ trẻ sinh ra bị dị tật bẩm sinh cũng tăng gấp 3- 4 lần so với những trẻ sinh ra từ thai phụ bình thường.

Có thể nói, tất cả các biến chứng xảy ra liên quan chủ yếu đến việc kiểm soát đường huyết của thai phụ. Do glucose qua được nhau thai nên tình trạng tăng đường huyết ở thai phụ sẽ dẫn đến tăng đường huyết của thai nhi. Trong 3 tháng đầu thai kì, tình trạng này sẽ gây nên sự bất thường trong quá trình hình thành các cơ quan của thai nhi . Ở giai đoạn sau của thai kì, đường huyết cao dẫn đến tình trạng tăng insulin máu thai nhi làm thai to quá mức, phổi lại kém trưởng thành; trẻ sinh ra dễ bị suy hô hấp.

Tầm soát chặt chẽ trước và khi mang thai

Tiểu đường chiếm 3-5 % trong những bệnh lý thường gặp ở thai kỳ. Trong đó, khoảng 90% xuất hiện ở thai phụ lần đầu mang thai, còn gọi là tiểu đường thai kỳ, 10% còn lại thuộc nhóm biết bệnh tiểu đường (loại 1- loại 2) trước khi mang thai.

Vì vậy, ở người bị bệnh tiểu đường nếu muốn có thai, cần đi khám và tư vấn khám trước nhằm biết cách kiểm soát tốt đường huyết; duy trì hemoglobin A1c < 6%; bổ sung acid folic 4mg/ngày, nhằm giảm nguy cơ dị tật ống thần kinh; đánh giá ảnh hưởng của tiểu đường trên bệnh lý võng mạc, thần kinh và mạch vành.

Để duy trì đường huyết ổn định, phụ nữ mang thai có thể thực hiện các phương pháp: Ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày (3 bữa chính, 3 bữa phụ); thay đổi chế độ ăn, giảm đường, bột, sao cho năng lượng cung cấp cho cơ thể khoảng 2000-2400kcal/ngày; Trong thai kì, chỉ nên tăng cân từ 10-11kg; cần chích insulin theo đúng chỉ định của bác sĩ.

Đặc biệt, khi mang thai mới phát hiện tiểu đường thì thai phụ cần đến bác sĩ sản khoa khám càng sớm càng tốt để xác định thật chính xác tuổi thai. Bên cạnh đó, cần theo dõi đường huyết tại nhà (có thể mua máy thử đường huyết mao mạch tại nhà trước và sau ăn), duy trì nồng độ đường 60-140mg/dl.

Một số lưu ý dưới đây giúp bạn chọn thực phẩm ăn Tết hợp lý với tình trạng bệnh.

Sáng tạo từ các món ăn cổ truyền

Quy tắc là cân đối khi nấu và để ý lượng khi ăn. Cụ thể như khi gói hoặc mua bánh chưng, bánh tét, bạn nên chọn loại nhân ít thịt mỡ, bánh cỡ nhỏ hoặc trung bình. Món canh, súp, hầm ít xương, hạn chế thịt mỡ, ưu tiên các loại rau lá xanh (bó xôi, rau cải, súp lơ xanh), thay vì rau củ (cà rốt, khoai tây, bắp ngọt) vì rau củ thường chứa lượng đường cao hơn rau lá xanh… Các loại dưa hành là thức ăn tốt vì chúng cung cấp lượng chất xơ, cùng với men tiêu hóa tốt. Tuy nhiên, bạn cũng cần để ý lượng muối cho vào dưa hành, có thể rửa bớt khi ăn, vì muối là loại gia vị cần lưu ý cho các bệnh lý tim, huyết áp cao hay bệnh mạch vành tim, “bạn đồng hành” của đái tháo đường. Các món chiên xào nên dùng dầu thực vật, các loại đường dành cho người ăn kiêng, đái tháo đường.

Ngoài ra, bạn nên để ý những món “ăn cho vui” của ngày Tết như hạt bí, hạt hướng dương… vì vui miệng sẽ dễ ăn nhiều. Chúng lại chứa lượng đường và chất béo cao. Thay thế các loại kẹo ngọt, nước ngọt bằng lượng vừa phải trái cây tươi hoặc nước trái cây hay một số loại bánh kẹo đặc biệt được chế biến bằng đường thay thế.

Bổ sung thực phẩm nhiều chất xơ, ít ngọt

Đó là các loại rau củ quả. Ngoài các món dưa kiệu, bạn có thể mua thêm rau sống như xà lách, dưa leo, các loại rau thơm, hành ngò… cất sẵn trong tủ lạnh. Không chỉ giúp cho bữa ăn ngày Tết thơm ngon, ít ngấy, chúng còn cung cấp lượng chất xơ, vitamin cần thiết. Chất xơ giúp chất bột đường sau khi đưa vào cơ thể, sẽ được hấp thu dần vào máu, nên không làm đường huyết tăng cao.

Ngày Tết bận bịu, bạn thường khó bảo đảm ăn đúng giờ do đó nên chuẩn bị các thức ăn phù hợp với người đái tháo đường để “chữa cháy” khi đói như bánh quy làm từ ngũ cốc nguyên cám, ít ngọt hoặc sữa chuyên biệt dành cho người bệnh này. Sữa dành cho người đái tháo đường có thể dùng như bữa ăn chính, thay thế bữa ăn phụ hoặc ăn dặm khi đói. Đặc biệt, với cơ chế phóng thích đường chậm, phóng thích đường từ từ vào máu, sữa chuyên biệt này vừa giúp ổn định đường huyết, đảm bảo cung cấp năng lượng cần thiết cho cơ thể ngay khi bạn bận rộn với Tết.

Ăn uống hợp lý, kiểm soát lượng đường

Nguyên tắc ăn Tết cho người đái tháo đường là nên ăn khi đói và ngưng khi đã lưng bụng. Đồng thời luôn ý thức kiểm soát lượng đường trong thức ăn. Trong một bữa không nên ăn thả cửa những món khoái khẩu nhưng không tốt cho sức khỏe trong một bữa, mà hãy “trải ra” mỗi bữa vài miếng nhỏ. Ăn kèm thật nhiều rau. Ngoài ra, bạn không nên nhịn hoàn toàn hoặc quá kiêng khem làm cơ thể mau đói, thiếu chất. Điều này có thể khiến bạn dễ ăn bù quá nhiều sau đó. Nếu biết cách lựa chọn và chế biến các món ăn phù hợp, ăn cân đối và để ý lượng khi ăn, người bệnh sẽ có được một cái Tết trọn vẹn với gia đình và bạn bè.

Nghiên cứu này còn cho thấy tỷ lệ phụ nữ mắc bệnh tiểu đường do làm ca đêm tăng lên hàng năm và những chỉ số này được đánh giá thông qua các chỉ số trung gian BMI (chỉ số về trọng lượng cơ thể), con số này chỉ đứng sau căn bệnh béo phì. Thêm 6% phụ nữ thường xuyên làm việc ca đêm từ 3 – 9 năm sẽ phải đối mặt với căn bệnh này, tăng thêm 9% đối với người làm ca đêm từ 10 – 19 năm và con số này sẽ tăng thêm 20% cho phụ nữ làm ca đêm từ 20 năm trở lên .

Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng, làm việc ca đêm phá vỡ nhịp sinh học (ngày/đêm) và việc làm ca đêm kéo dài sẽ dẫn đến chứng béo phì – đây được coi là những yếu tố gây nên các bệnh tim mạch được biết tới với hội chứng chuyển hóa và rối loạn điều chỉnh lượng đường trong máu.

Trong những nghiên cứu mới đây theo dõi từ năm 1988 – 2008, những nhà nghiên cứu đã dựa trên cơ sở dữ liệu của hơn 69.000 phụ nữ Mỹ – đây là một phần trong chương trình nghiên cứu sức khỏe dành cho các y tá bệnh viện, thấy rằng 6.200 phụ nữ phát triển căn bệnh tiểu đường.