Về mặt sinh học, hoạt động nội tiết sinh dục của trục dưới đồi – tuyến yên – buồng trứng vẫn tồn tại, song “quỹ trứng” giảm nhiều. Khả năng thụ thai cũng hạn chế, nếu có thì đó là trứng già, thai nghén thường kèm theo nhiều biến cố và thai nhi có nguy cơ bị dị tật cao. Độ tuổi 40 là giai đoạn ham muốn quan hệ vợ chồng vẫn như trước đây, thậm chí tăng cao khi người phụ nữ hồi xuân. Do đó, cần áp dụng một số biện pháp tránh thai dưới đây:

1. Dựa vào vòng kinh và cách tính ngày an toàn trước và sau khi rụng trứng

Tránh quan hệ vợ chồng trong những ngày “ẩm ướt”, do dịch tiết ở cổ tử cung tăng lên vào những ngày sắp rụng trứng. Tuy nhiên, tỷ lệ thành công của biện pháp này không cao do:

• Kinh nguyệt của phụ nữ ở tuổi 40 không đều đặn.
• Có kỳ kinh không rụng trứng.
• Khả năng tiết dịch của các tế bào tuyến thường giảm sút nhiều, nhất là ở những người sinh đẻ nhiều.

2. Biện pháp xuất tinh ngoài âm đạo

Nếu vợ chồng đã áp dụng biện pháp này có kết quả từ trước thì có thể duy trì. Tuy nhiên, cần lưu ý là người chồng cùng tuổi đã bị giảm sút về khả năng chủ động phóng tinh nên rất dễ xuất tinh sớm, khó tránh thai.

3. Đình sản

Hai vợ chồng cùng trên tuổi 40 rất thích hợp với biện pháp tránh thai vĩnh viễn này. Sức khỏe và khả năng hoạt động tình dục sau đình sản không giảm sút, không bị béo phì…

Ngoài ra, biện pháp tránh thai bằng bao cao su, các loại màng ngăn, thuốc diệt tinh trùng…đều có thể áp dụng cho vợ chồng trên tuổi 40.

Cho con bú vô sinh

Theo khuyến cáo của Tổ chức y tế thế giới, phụ nữ sau sinh nên trì hoãn việc mang thai từ 2 năm trở lên. Điều này đồng nghĩa với việc các mẹ cần tìm cho mình biện pháp tránh thai hiệu quả và cho con bú vô kinh là một trong những cách đó.

Hiện tượng kinh nguyệt trở lại sau sinh sớm hay muộn phụ thuộc vào việc bạn có cho con bú hay không. Phụ nữ cho con bú thường xuyên thì ra kinh lần đầu sau sinh từ tháng thứ 6 trở đi, ngược lại không cho con bú thì có thể có kinh trở lại vào tuần lễ thứ 3 – 4 sau sinh. Các mẹ cần biết rằng, cho con bú là cách trì hoãn rụng trứng lần đầu tiên sau sinh. Nhưng không dễ dự đoán trước ngày trứng rụng. Vì vậy, nếu cứ tin vào việc cho con bú để mất cảnh giác thì sẽ dễ mang thai khi chưa mong muốn.

Phương pháp cho con bú để vô kinh là phương pháp tránh thai dựa trên sự không thể có thai một cách tự nhiên sau sinh khi người mẹ chưa ra kinh và hoàn toàn cho con bú. Nếu không phối hợp với các hóa chất hay dụng cụ khác thì phương pháp này có thể coi là phương pháp tránh thai tự nhiên. Tuy nhiên, để phương pháp này đạt hiệu quả tối đa, các mẹ phải thực hiện đúng những quy định dưới đây:

• Trẻ phải được bú mẹ hoàn toàn. Cho trẻ ăn thêm sữa bột, cháo thay vì cho con bú đều có thể làm giảm hiệu quả của phương pháp cho con bú vô kinh.
• Trẻ phải được bú mẹ với khoảng cách ít nhất 4 giờ 1 lần về ban ngày và ít nhất 6 giờ mỗi lần về ban đêm (cho bú không có giới hạn về khoảng cách càng tốt).
• Trẻ chưa quá 6 tháng tuổi.
• Người mẹ phải chưa có kinh 56 ngày kể từ khi sinh (khi đã phục hồi khả năng sinh sản thì ra kinh trước ngày thứ 56 sau sinh có thể không biết).

Lưu ý:

Phương pháp này có hiệu quả đến 98 – 99,5 % chỉ trong vòng 6 tháng sau sinh.

Dùng bao cao su

Sử dụng bao cao su là phương pháp phổ biến và hiệu quả nhất để tránh thai sau sinh nở. Ngoài ưu điểm ngừa thai, sử dụng ở mọi nơi và bất cứ lúc nào thì bao cao su còn ngăn ngừa các bệnh lây truyền qua đường tình dục và không ảnh hưởng tới sữa mẹ.

Hiện nay, trên thị trường có 2 loại bao cao su, loại dành cho nam giới (phổ biến) và cho nữ giới.

Đặt vòng tránh thai

Vòng tránh thai có hai loại: chứa đồng và loại chứa levonorgestrel. Vòng tránh thai có tác dụng 5 -10năm, không ảnh hưởng sữa mẹ. Nhược điểm của phương pháp này là không phòng tránh được các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục.

Thời điểm đặt vòng tránh thai là vào ngày thứ 3 hoặc 4 của kỳ đèn đỏ. Các mẹ cần lưu ý không nên đặt vòng tránh thai ngay sau sinh nở. Hãy chờ cho tử cung được hồi phục và trở lại kích thước bình thường. Nếu không, khi cổ tử cung còn mở hoặc giãn rộng thì vòng tránh thai có thể bị rơi ra ngoài. Nên đặt vòng tránh thai trong khoảng 4 – 6 tuần sau sinh (lâu hơn càng tốt). Nếu sinh mổ, nên chờ 6 tháng mới đặt.

Khi sử dụng phương pháp này, các mẹ cần hết sức cẩn thận để tránh bị rơi vòng tránh thai và có thai ngoài ý muốn. Nếu cảm thấy bất cứ vấn đề gì bất ổn về sức khỏe sau khi đặt vòng tránh thai, cần tháo vòng ra ngay.

Uống thuốc ngừa thai

Phụ nữ đang cho con bú nên sử dụng thuốc ngừa thai chỉ có progestin. Loại thuốc này áp dụng khi có kinh trở lại, sử dụng viên thuốc đầu tiên lúc có kinh và uống liên tục mỗi ngày 1 viên theo số thứ tự trên vỉ thuốc.

Trên thị trường hiện nay, thuốc biệt dược có hàm lượng desogestrel 0,075 mg/ viên có tác dụng ngừa thai cao từ 97 – 98 %, không ảnh hưởng đến sự tiết sữa. Thuốc ngừa thai không sử dụng được cho những bà mẹ dị ứng với thuốc, suy gan, suy thận, bệnh lý về máu, viêm tắc tĩnh mạch.

Thắt vòi trứng

Đây là phương pháp ngăn ngừa thụ thai dành cho những người không muốn sinh con nữa. Với phương pháp này, chị em sẽ bị cai sinh vĩnh viễn. Thắt vòi trứng ngừa thai áp dụng sau khi sinh 24 giờ đầu hay 6 tuần lễ đầu sau sinh, là phương pháp được thực hiện tại cơ sở y tế chuyên khoa, không ảnh hưởng việc cho con bú.

Lưu ý:

Trước khi quyết định áp dụng phương pháp tránh thai nào, tốt hơn hết chị em nên đi khám phụ khoa để được bác sĩ tư vấn cụ thể.

Quan hệ đứng, tinh trùng sẽ bị trôi ra

Mới cưới, vợ chồng chị Ngọc Thu (26 tuổi, Long Biên, Hà Nội) “hẹn nhau” “cứ từ từ rồi hẵng có con nhá, chơi chán đã”. Vốn tự tin là người “hiểu cơ thể mình”, chị Thu không cần hỏi bác sĩ mà tìm cách tránh thai. Cuối cùng, biện cách tránh thai được chị Thu lựa chọn và cho rằng “tự nhiên tuyệt vời mà vô cùng… hiệu quả” là “quan hệ đứng”.

Mừng quá vì nghĩ “cách này quá đơn giản”, vợ chồng chị thực hiện nhiệt tình nhưng không ngờ ngay tháng sau chị đã thấy chậm kinh, thử que thì 2 vạch đỏ rất rõ.

Nhiều người lầm tưởng rằng quan hệ tình dục ở tư thế đứng, khi xuất tinh thì tinh trùng sẽ bị trôi “ngược dòng” ra ngoài âm đạo. Nhưng thực ra tinh trùng đã di chuyển rất nhanh qua ống cổ tử cung để thụ tinh cho trứng ngay sau khi xuất tinh, phần chảy ngược ra chỉ là tinh dịch và những chú tinh trùng chậm chạp mà thôi.

Thế là sự nghiệp vợ chồng “chơi chán đã” của nhà chị Ngọc Thu coi như tạm thời gác lại tại đó.

“Em thề với bác sĩ là sau khi quan hệ, em đã rửa rất sạch”

Cùng cảnh “dính bầu” dù đã tránh thai là chị Mai Loan (29 tuổi, Hàng Nón, Hà Nội). Tuy đã 29 tuổi nhưng vì chồng chị thích chọn năm đẹp, tháng đẹp nên theo kế hoạch thì phải mùa hè năm tới chị có bầu mới “chuẩn”, “con mới hợp cha mẹ”, cha mẹ mới “phất như diều hứng gió”. Thế nhưng khi chọn biện pháp tránh thai thì anh chị lại tuyệt đối nói không với bao cao su (sợ mất cảm giác chân thực), không dùng thuốc tránh thai (sợ rối loạn nội tiết, khó thụ thai thời điểm như ý muốn).

Sau một thời gian tìm hiểu, chị Loan khẳng định với chồng: “Chỉ cần em ngồi xổm càng lâu càng tốt và xả nước mạnh vào vùng kín thì không thể có con được”. Theo phân tích của chị thì khi ngồi xổm và xả nước, tất cả vị tinh trùng sẽ trôi tuốt tuột ra ngoài hết.

Thế là sau những lần quan hệ vợ chồng, chị lại lao nhanh vào nhà tắm để thực hiện “biện pháp tránh thai” của mình, thậm chí chị còn dùng tay thụt rửa sâu vào trong để loại bỏ hết những chất nhờn (mà chị cho rằng có chứa tinh trùng) để tránh có thai.

Và chị cũng đem lý luận này ra phân trần với bác sĩ khi phát hiện ra mình có bầu được hơn 1 tháng rồi: “Em thề, em đảm bảo với bác sĩ là sau khi quan hệ, em đã rửa ‘cô bé’ rất sạch sẽ, em còn ngồi xổm và dùng dung dịch vệ sinh nữa cơ mà”.

Thế nhưng, bác sĩ lại khẳng định rằng việc ngồi xổm và thụt rửa âm đạo ngay sau khi quan hệ vợ chồng giúp ngừa thai là sự ngộ nhận của không riêng mình chị.

Với bất cứ dung dịch nào cho vào âm đạo sau khi đã xuất tinh cũng đều không có tác dụng tránh thai vì ngay sau khi xuất tinh, tinh trùng đã có đủ thời gian vượt qua ống cổ tử cung để thụ thai.

Lúc này chị Loan mới vỡ lẽ rằng làm như chị còn tiếp thêm sức mạnh đẩy tinh trùng vào sâu hơn, tai hại hơn có thể dẫn đến viêm nhiễm âm đạo.

“Nước nóng sẽ giết chết tinh trùng”

Chị Bích Châu (Quận Tân Bình, TP HCM) vác bụng bầu to đùng tới phòng khám với vẻ mặt ngơ ngác không hiểu vì sao lại có bầu. Khi hỏi ra thì bác sĩ không thể nhịn được cười vì cách phòng tránh thai đầy “sáng tạo” của chị.

Cũng mang mác “dân du học ở Anh về” thế nhưng chị Châu lại tin rằng “quan hệ trong bồn tắm nóng sẽ không thể có bầu” vì các chú tinh binh sẽ bị tiêu diệt bởi sức nóng của nước trong bồn tắm.

Bác sĩ khẳng định rằng đây là một quan niệm về cách ngừa thai khá phổ biến của chị em nhưng tiếc là nó hoàn toàn sai lầm bởi nước chỉ có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh tinh trùng của người đàn ông chứ không giết chết các tinh trùng. Ngoài ra, làm “chuyện ấy” trong bồn tắm nóng còn tăng tỷ lệ mắc các bệnh nhiễm trùng cho chính “nhân vật chính”.

Cách ngừa thai hiệu quả

Cách duy nhất để tránh thai và ngăn ngừa các bệnh lây truyền qua đường tình dục là kiêng quan hệ tình dục hoặc thực hành tình dục an toàn. Một số biện pháp tránh thai có hiệu quả cao mà bạn có thể áp dụng bao gồm: dùng bao cao su, thuốc ngừa thai, thắt ống dẫn tinh, triệt sản, đặt vòng tránh thai, miếng cấy tránh thai, tiêm tránh thai… Trước khi quyết định lựa chọn biện pháp tránh thai nào, bạn nên đi khám và tham khảo tư vấn của bác sĩ để chọn được biện pháp phù hợp nhất với mình.

1. Bệnh viêm gan và viêm thận cấp tính và mãn tính

Phụ nữ bị viêm gan, viêm thận cấp tính và mãn tính không nên sử dụng thuốc tránh thai. Bởi vì thuốc tránh thai khi được đưa vào cơ thể sẽ được chuyển hóa ở gan và bài tiết qua thận, nếu bạn bị viêm gan cấp và mãn tính và viêm thận thì khi sử dụng loại thuốc này sẽ làm gánh nặng cho gan, thận.

2. Bệnh tim hoặc rối loạn chức năng tim

Những người bị bệnh tim hoặc rối loạn chức năng tim không được sử dụng biện pháp tránh thai dạng thuốc. Vì estrogen trong thuốc tránh thai làm cho cơ thể giữ nước, natri và các chất khác sẽ làm tăng gánh nặng cho tim.

3. Cao huyết áp

Phụ nữ bị cao huyết áp không nên sử dụng thuốc tránh thai bởi vì nó là một trong những nguyên nhân gây ra huyết áp cao sau một thời gian sử dụng.

4. Bệnh tiểu đường

Những người mắc bệnh tiểu đường hay có tiền sử gia đình mắc bệnh tiểu đường không nên sử dụng tránh thai dạng thuốc. Sau khi dùng thuốc tránh thai có thể khiến cho lượng đường trong máu hơi cao, với nguy cơ tiềm ẩn đó nó sẽ có tác động bất lợi đối với phụ nữ mắc bệnh tiểu đường.

5. Cường giáp

Cường giáp ở phụ nữ nếu chưa được điều trị triệt để thì không nên dùng thuốc tránh thai. Vì khi điều trị các chứng bệnh ở tuyến giáp, bắt buộc phải dùng thuốc, nếu dùng thêm thuốc tránh thai sẽ có nguy cơ tương tác thuốc, ảnh hưởng đến kết quả điều trị.

Khi mắc các chứng bệnh này, việc sử dụng thuốc tránh thai sẽ làm cho các tác nhân gây bệnh phát triển mạnh hơn, ảnh hưởng không tốt đối với sức khỏe và quá trình điều trị bệnh.

6. Các khối u vú

Khối u vú lành tính, u xơ tử cung cũng như một loạt bệnh nhân có các khối u ác tính là những người không phù hợp để sử dụng biện pháp tránh thai dạng thuốc để tránh ảnh hưởng xấu đến khối u.

7. Tim mạch và bệnh mạch máu não

Với bệnh huyết khối mạch máu (chẳng hạn như huyết khối não, nhồi máu cơ tim, viêm mạch…) không nên sử dụng thuốc tránh thai. Estrogen trong thuốc tránh thai có thể làm tăng đông máu, sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng của bệnh tim mạch.

8. Đau đầu mãn tính, đau nửa đầu

Những phụ nữ bị đau đầu mãn tính, đặc biệt là chứng đau nửa đầu không nên sử dụng thuốc tránh thai, nếu không nó sẽ làm trầm trọng thêm các triệu chứng của các bệnh này.

9. Kinh nguyệt thưa, không đều

Nếu bị mất kinh vài tháng cũng không nên sử dụng thuốc tránh thai bởi việc sử dụng lâu dài các biện pháp tránh thai có thể khiến cho nội mạc tử cung bị thu hẹp lại và sẽ làm giảm lượng máu thoát ra trong kỳ kinh nguyệt. Do đó gây rối loạn nội tiết của cơ thể, không tốt cho sức khỏe.

10. Trong thời kỳ cho con bú

Thuốc tránh thai có thể làm giảm tiết sữa và làm giảm chất lượng của sữa, đồng thời các chất trong nó cũng theo sữa có tác động tiêu cực đến trẻ nhỏ. Do đó, phụ nữ cho con bú không nên sử dụng để đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và con.

Mặc dù thắt ống dẫn tinh được khẳng định là phương pháp tránh thai an toàn, hiệu quả và không ảnh hưởng tới khả năng tình dục của nam giới, nhưng vẫn rất ít quý ông lựa chọn cách này, thậm chí, thường có những hiểu sai về nó.

Theo các bác sĩ, đa số nam giới đi thắt ống dẫn tinh là do “chẳng đặng đừng” hoặc bị vợ thúc giục.

Là giảng viên được mời giảng dạy tại một trường đại học ở nước ngoài, nửa năm trước, anh Hiển đã lo xong thủ tục định cư ở Đức và dự định mình sang trước mấy tháng, rồi sẽ đón vợ và con. Vợ anh, vì lo chồng sẽ không thể chống được cám dỗ khi xa gia đình, và để lại “hậu quả” nên nằng nặc bắt chồng phải thắt ống dẫn tinh mấy ngày trước khi lên máy bay. Dù không thích cách kế hoạch này, nhưng để vợ yên tâm, lại cũng không muốn có thêm con nữa, anh Hiển tặc lưỡi đồng ý.

Tần ngần đứng trước cửa phòng khám Trung tâm nam học, Bệnh viện Việt Đức, anh Trung (Chương Mỹ, Hà Nội) thổ lộ, dù cũng lo lắng vì nghe nhiều người nói đình sản sẽ ảnh hưởng tới “chuyện ấy”, nhưng anh vẫn quyết làm vì không muốn vợ sòn sòn đẻ tiếp, khi đã có tới 6 con.

Người đàn ông 38 tuổi này kể, vợ anh rất “mắn” nên sản xuất liên tiếp, có khi đứa lớn chưa kịp biết đi thì đã bầu đứa nhỏ. Hai vợ chồng đều làm ruộng, việc lo cho 6 miệng ăn quá vất vả khiến anh thấy hoảng sợ khi nghĩ cảnh vợ đẻ thêm.

“Nhà tớ đặt vòng không hợp, người cứ xanh mướt, uể oải nên lại tháo ra, uống thuốc thì hay quên, tớ lại không thể chơi được món bao cao su… thế nên bọn trẻ cứ tằng tằng ra đời. Sau khi vợ sinh lần thứ 6, tớ quá sợ có con tiếp nên chẳng dám đụng tới vợ, nhưng cũng chẳng thể nhịn mãi. Được mấy bà chị gái động viên, tớ mới tới đây”, anh Trung kể.

Thạc sĩ Nguyễn Hoài Bắc, Trung tâm nam học, Bệnh viện Việt Đức cho biết, thắt ống dẫn tinh là một biện pháp tránh thai vĩnh viễn, có hiệu quả gần như 100% cho nam giới. Đây là một thủ thuật đơn giản, dễ thực hiện, an toàn, lại không hề có tác dụng phụ gì, nhưng được rất ít đấng mày râu lựa chọn.

Nguyên nhân của việc này, theo bác sĩ, là do nhận thức chưa đúng của không ít người và tư tưởng bất bình đẳng giới. “Đa số đàn ông Việt Nam vẫn coi tránh thai là trách nhiệm của phụ nữ. Nhiều người vợ không hợp dùng thuốc hay các biện pháp kế hoạch khác, nhưng chồng cũng nhất định không sử dụng bao cao su hay đình sản, và nếu có thai ngoài ý muốn thì… kệ vợ xử lý”, bác sĩ bày tỏ.

Ông cho biết, không ít nam giới còn hiểu sai, cho rằng thắt ống dẫn tinh khiến họ mất, giảm khả năng tình dục, hoặc “ngơ ngẩn như gà trống thiến”. Trong khi thực tế, việc này không ảnh hưởng gì tới sức khỏe và đời sống chăn gối.

Bác sĩ Bắc giải thích, thực chất, việc thắt ống dẫn tinh chỉ đơn giản là chặn đường đi của tinh trùng từ tinh hoàn ra túi tinh. Khi sinh hoạt vợ chồng, tinh dịch vẫn xuất bình thường nhưng không có tinh trùng nên người vợ không thể thụ thai được. Số tinh trùng không di chuyển, đọng lại trong ống sinh tinh, mào tinh và một phần dưới ống dẫn tinh, sau đó tự tiêu đi.

Thủ thuật này không ảnh hưởng tới sự tiết hoóc môn giới tính testosterone nên không hề làm thay đổi giọng nói, cơ bắp hay râu ria của nam giới cũng như “sức mạnh phòng the” của họ. Tuy nhiên, một số người, vì lo lắng thái quá, nên sau khi thắt ống dẫn tinh lại có thể mắc rối loạn tâm lý, ám ảnh việc mình mất khả năng đàn ông.

Trường hợp anh Bình (Thanh Xuân, Hà Nội) là một điển hình. Sau khi vợ sinh mổ hai lần, anh được chị thuyết phục đi triệt sản để khỏi lo lắng về nguy cơ vỡ kế hoạch. Dù e ngại, nhưng cuối cùng, anh cũng đồng ý.

Thế nhưng, sau khi thắt ống dẫn tinh, ông chồng 45 tuổi này lo lắng tới mất ăn mất ngủ, lúc nào cũng ám ảnh là mình không còn là đàn ông nữa và chẳng thể “làm ăn” gì được. Và điều này đã ảnh hưởng tới đời sống chăn gối, khiến khi anh bị rối loạn cương dương. Chỉ tới khi được bác sĩ nối lại ống dẫn dẫn tinh, anh mới dần dần thoát khỏi những bất ổn về tâm lý và quay lại nhịp sống vợ chồng như trước.

Một trường hợp khác, một cụ ông 70 tuổi, nhất định tới nhờ bác sĩ nối lại ống dẫn tinh sau 20 thắt, vì cho rằng nếu không làm việc này thì nếu lỡ nhắm mắt, sang thế giới bên kia mình sẽ không được toàn vẹn.

Bác sĩ Nguyễn Hoài Bắc cho biết, thắt ống dẫn tinh được nam giới châu Âu sử dụng khá phổ biến, và đây được coi là một cách để chia sẻ gánh nặng tránh thai với bạn đời. “Bất cứ ai, khi đã có đủ con, không muốn sinh thêm thì đều có thể thực hiện phương pháp này”, ông nói.

Tuy nhiên, vì thắt đơn giản, nhưng khả năng nối để có thể tiếp tục sinh sản là rất khó, nên trước khi quyết định việc này, nam giới cần cân nhắc đến yếu tố có muốn sinh thêm hay không. Thời gian thắt càng lâu thì khả năng nối thành công càng giảm. Bác sĩ cho biết, một số trường hợp nối lại thường là vì con chết, tái hôn… Cũng có trường hợp đặc biệt nhất là của một nam giới chưa vợ.

Bác sĩ nhớ mãi hình ảnh chàng trai tên Thuận có dáng người cao to, khuôn mặt điển trai nhưng hằn sâu nỗi đau khổ, tuyệt vọng, nằn nì xin nối lại ống dẫn tinh đã bị thắt trước đó để chuẩn bị cưới vợ.

Chẳng là, mấy năm trước, khi còn là sinh viên, lúc đang trong cảnh túng bấn, anh đã gặp một người đàn bà giàu có nhưng thiếu thốn tình cảm và tình dục săn đón. Sau nhiều lần lảng tránh, cuối cùng anh chàng cũng đồng ý phục vụ quý bà kia, đổi lại, được thỏa mãn mọi nhu cầu về vật chất. Sợ để lại hậu quả, vị phụ nhân quyền quý thuyết phục chàng sinh viên trẻ đi thắt ống dẫn tinh. Cũng tin là việc nối lại dễ dàng và sợ xảy ra sự cố, anh đã đồng ý.

Sau khi triệt sản, Thuận được người tình già giới thiệu cho nhiều mối khác, cũng đều là các bà sồn sồn thừa tiền nhưng thiếu tình. Anh trở nên đắt khách vì vừa trẻ, khỏe, lại vừa an toàn.

Năm ngoái, khi đã gom góp được một số tiền, và quá chán ngán với cảnh trai bao, Thuận đã lặng lẽ bỏ Sài Gòn ra Hà Nội sinh sống. Anh quen một cô gái và định kết hôn, nhưng lại sợ mình không thể làm cha sau gần 10 năm trác táng và đã thắt ống dẫn tinh.

“Thắt ống dẫn tinh là cách tránh thai vĩnh viễn, không bao giờ nên dùng cho những người chưa có con, và cách này cũng không giúp ngăn các bệnh lây qua đường tình dục như bao cao su, nên càng không nên dùng cho mục đích quan hệ bừa bãi”, bác sĩ khuyến cáo.

Bà Ng.T.T (65 tuổi, ngụ TPHCM) bỗng dưng bị đau bụng dữ dội. Đến bệnh viện khám, các bác sĩ phát hiện “thủ phạm” là chiếc vòng tránh thai đặt từ 37 năm trước. Theo các bác sĩ sản khoa, trường hợp như thế không phải hiếm gặp, thậm chí nhiều người từng phải cấp cứu do vòng bị gãy hoặc “đi lạc” làm tổn thương nghiêm trọng đến tử cung và các cơ quan lân cận.

Đủ kiểu biến chứng

Chị T.M.Ng (42 tuổi) không giấu nổi bực bội khi đến bệnh viện sản khoa đã làm thủ thuật đặt vòng tránh thai cho chị. Chị cho biết trễ kinh hơn một tháng, dùng que thử thì thấy có thai nên bức xúc với bác sĩ rằng đã đặt vòng sao vẫn “dính”? Sau khi nghe tư vấn, chị mới sực nhớ bác sĩ từng dặn là chiếc vòng chỉ có hạn sử dụng 5 năm, vậy mà nó đã “ngủ quên” đến 11 năm. “Nhiều năm qua chỉ lo chăm con nên không chú ý mấy chuyện này, với lại nghĩ mình cũng lớn tuổi rồi, ai dè…”, chị Ng. thở dài.

BS Dương Phương Mai, Trưởng Khoa Kế hoạch hóa gia đình – Bệnh viện Từ Dũ, cho biết tùy vào chủng loại, thông thường vòng tránh thai có thời hạn từ 5-10 năm. Các thông số này ghi trên sản phẩm và nơi làm thủ thuật đặt vòng phải tư vấn rõ cho bệnh nhân về thời hạn. Tuy nhiên, nhiều bệnh nhân bỏ quên vòng tránh thai trong cơ thể trên 20, 30 năm. Có những người đã mãn kinh từ lâu, bỗng dưng bị đau bụng mới nhớ đến chiếc vòng, vội vàng tìm bác sĩ nhờ lấy ra.

Việc để vòng tránh thai quá hạn trong bụng dễ dẫn đến nhiều biến chứng. Thường gặp nhất, đó là việc mang thai ngoài ý muốn. Ngoài ra, vòng quá hạn có thể bị lệch, nứt gãy, thậm chí xuyên cơ vào ổ bụng, bám vào các cơ quan lân cận. Điều này sẽ gây ra các tổn thương, nhiễm trùng; thậm chí thủng tử cung, gây viêm phúc mạc hoặc xuất huyết nội… khiến bệnh nhân tử vong.

“Rắc rối hơn là khi chiếc vòng không còn nằm ở vị trí cũ. Không hiếm bệnh nhân vào viện vì đau hoặc bất chợt nhớ ra là trong cơ thể mình có cái vòng quá hạn. Họ một mực khẳng định còn vòng trong cơ thể nhưng chúng tôi kiểm tra vị trí đặt vòng thì chẳng thấy. Lúc đó, thay vì thao tác lấy vòng ra một cách đơn giản thì chúng tôi phải dùng đủ biện pháp như chụp X-quang, siêu âm, nội soi ổ bụng… để truy tìm chiếc vòng đi lạc. Tìm thấy rồi thì việc lấy ra cũng khó khăn vì vòng bị khuất hoặc gãy, bám vào cơ hay các cơ quan gần đó”, bác sĩ Mai cho biết.

Nên khám định kỳ

Theo các chuyên gia sản khoa, dù tỉ lệ biến chứng vì bỏ quên vòng không cao nhưng dễ gây ra tình trạng mang thai ngoài ý muốn do vòng giảm hoặc mất tác dụng. Ngoài ra, phụ nữ đến lúc mãn kinh mới lấy vòng ra thì lúc này tử cung đã teo nhỏ, nội mạc mỏng dần khiến cho việc lấy vòng trở nên phức tạp hơn.

Bác sĩ Nguyễn Ngọc Thông, Giám đốc Trung tâm Chăm sóc Sức khỏe Sinh sản TPHCM, lưu ý khi đặt vòng tránh thai, chị em nên ghi nhớ thật kỹ những điều bác sĩ tư vấn, nhất là thời hạn sử dụng của vòng và lịch hẹn khám định kỳ sau khi làm thủ thuật. Thông thường, thời gian đầu sau khi đặt vòng, bệnh nhân thường được hẹn quay lại khám sau 1 tháng, rồi 3 tháng, 6 tháng…; sau khi đã ổn định thì chỉ cần khám thường niên. Dù vòng tránh thai có hiệu quả ngừa thai cao và an toàn nhưng vẫn nên tuân thủ việc thăm khám sau đặt vòng, bởi biện pháp nào cũng có một tỉ lệ thất bại nhất định.

Lưu ý các biểu hiện bất thường

Khi sử dụng vòng tránh thai, nếu thấy các biểu hiện bất thường như trễ kinh, đột nhiên ra huyết, đau bụng…, chị em nên tìm đến bác sĩ chuyên khoa để kiểm tra xem tình trạng đó có liên quan đến vòng tránh thai hoặc có mang thai ngoài ý muốn hay không. Khi vòng tránh thai đã hết hạn sử dụng, nên đến các cơ sở y tế để thay vòng mới hoặc tháo bỏ vòng nếu đã mãn kinh.

Thời điểm bắt đầu có thể “dính” bầu?

Khả năng có thai trở lại thường bắt đầu từ tuần thứ 4 – tuần thứ 10 hoặc có thể kéo dài hơn thế sau khi bạn sinh bé, tùy thuộc vào việc người mẹ cho bé bú bình hay kết hợp bú bình với bú mẹ. Nhưng nếu cho bé bú mẹ hoàn toàn và chưa thấy kinh trở lại thì giai đoạn dễ có bầu là khi bạn giảm số lần cho bú hay cai sữa cho bé.

Tuy nhiên, buồng trứng sẽ thường khởi động trước 2 tuần của kỳ kinh đầu tiên sau sinh vì thế đây là giai đoạn “cửa sổ”, dễ “dính” bầu nhất.

Hiệu quả tránh thai của việc cho con bú hoàn toàn phụ thuộc vào việc liệu bạn có cho bé bú mẹ 100% hay không. Tuy nhiên, dù thế nào, nó cũng không bao giờ hiệu quả tuyệt đối.

Lựa chọn phương pháp tránh thai nào?

Nên dùng thuốc loại kết hợp hormone progestogen và oestrogen, có tác dụng ngăn chặn sự rụng trứng. Tuy nhiên, thuốc này không khuyên dùng nếu đang cho con bú vì nó làm giảm lượng sữa mẹ.

Hãy hỏi bác sĩ về việc dùng viên thuốc mini hoặc một phương pháp thay thế khác. Loại thuốc kết hợp này hiệu quả trên 99% và có thể ngừng bất cứ lúc nào nếu muốn sinh tiếp bé. Nếu cho bé bú bình và muốn dùng thuốc tránh thai kết hợp thì chỉ nên dùng ít nhất 4 tuần sau sinh.

Thuốc tránh thai mini chỉ chứa progestogen – thuốc chỉ dùng trong trường hợp bạn đang cho con bú vì nó không làm ảnh hưởng tới sự tiết sữa. Thuốc có tác dụng làm đặc chất nhầy ở cổ tử cung, ngăn không cho tinh trùng vào và hiệu quả lên tới 99%. Không như thuốc kết hợp, nó cần được dùng vào 1 thời điểm cố định trong ngày vì chỉ cần chệch là có thể làm ảnh hưởng đến việc chăm sóc em bé hiện tại do mang bầu bé mới.

Bao cao su và màng chụp tránh thai là phương pháp đơn giản nhất và hiệu quả nhất cho giai đoạn sau sinh vì bạn có thể chủ động hoàn toàn và hiệu quả lên tới 98%. Nhiều phụ nữ dùng chất bôi trơn để đỡ khô và rát, hiện tượng vốn rất hay gặp sau sinh. Nhưng lưu ý là gel phải dễ hoà tan trong nước và không làm ảnh hưởng tới chất lượng bao cao su.

Bao chụp tránh thai có thể khiến chị em không cảm thấy thoải mái, đặc biệt là nếu sinh thường vì vết khâu chưa lành hẳn.

Tránh thai dạng tiêm – có 2 loại, hiệu quả trong 12 tuần hay 8 tuần/mũi tiêm. Sẽ có một lượng hormone (progestogen) nhỏ vào sữa nhưng chúng hoàn toàn không gây hại cho bé.

Phương pháp tránh thai này hiệu quả trên 99%. Nên bắt đầu sử dụng ít nhất là sau 6 tuần sinh bé.

Nếu muốn có thai trở lại ngay sau khi ngừng dùng các phương pháp tránh thai thì thuốc tránh thai dạng tiêm không phải là một lựa chọn vì cần phải mất vài tháng, khả năng sinh sản mới trở lại bình thường.

Thuốc cấy dưới da – là một phương pháp cho hiệu quả lâu dài, thường là kéo dài tới 3 năm. Vì vậy hãy cân nhắc cẩn thận trước khi dùng. Một ống nhựa siêu nhỏ chứa hormone progestogen sẽ được cấy vào dưới da cánh tay bằng cách gây tê và lấy ra bất cứ lúc nào khi bạn muốn thay đổi phương pháp tránh thai hay muốn có thêm bé. Phương pháp này không làm ảnh hưởng tới sữa mẹ vì chỉ có một lượng nhỏ hormone vào sữa mẹ. Có thể áp dụng phương pháp này sau ít nhất 6 tuần sinh con, với hiệu quả lên tới 99%.

Màng phim tránh thai được đưa sâu vào tử cung để tạo hàng rào ngăn chặn tinh trùng. Trước khi dùng nên kiểm tra xem có vừa vặn không vì tử cung lúc này đã khác nhiều sau quá trình mang thai và sinh nở. Nếu bản thân tăng hay giảm hơn 3kg thì cũng cần phải kiểm tra trước khi dùng. Phương pháp này cho hiệu quả lên từ 92 – 96%.

Có phương pháp tránh thai khẩn cấp nào không?

Hầu hết các bác sĩ đều buộc phải kê viên tránh thai khẩn cấp khi có sự cố như bao cao su bị rách. Thuốc cần được uống trong vòng 72 giờ.

Trả lời: Dù là thuốc ngừa thai loại dán hay loại tiêm đều là thuốc nội tiết từ bên ngoài đưa vào cơ thể để ức chế rụng trứng. Bên cạnh đó, cả hai loại thuốc này đều có một số tác dụng phụ như: tăng cân, nám da, căng ngực, nhức đầu…

Phương pháp tiêm ngừa thai thì 3 tháng chích một lần. Trong khoảng thời gian này, người sử dụng không có hoặc có kinh ít.

Thuốc dán: một tuần phải dán một miếng, một tháng dán 3 tuần liên tục, nghỉ một tuần. Tuần thứ 4, người sử dụng sẽ có kinh như bình thường.

Cả hai phương pháp này đều phù hợp với lứa tuổi của chị. Tuy nhiên, cơ địa mỗi người sẽ thích hợp với một loại nội tiết khác nhau nên chị phải dùng thử để biết mình thích hợp với loại thuốc nào.

Từ lâu, các nhà khoa học đã thất bại trong việc phát triển phương pháp triệt sản cho phụ nữ không cần mổ. Triệt sản bằng thắt vòi trứng (còn gọi là ống dẫn trứng) vẫn là hình thức tránh thai được sử dụng rộng rãi nhất. Hơn 180 triệu phụ nữ trên toàn thế giới đã trải qua phẫu thuật loại này.

Theo phương pháp cổ điển, bác sĩ cắt và khâu kín hai đầu của vòi để ngăn không cho trứng từ buồng trứng tới được tử cung. Việc phẫu thuật có thể thực hiện theo cách thông thường (mổ hở) hoặc qua một lỗ nhỏ ở thành bụng (mổ nội soi). Bệnh nhân thường được gây mê.

Phương pháp đặt vòng Essure có ưu điểm là bệnh nhân chỉ cần gây tê tại chỗ và không cần mở thành bụng. Thủ thuật này có thể thực hiện tại phòng khám của bác sĩ sản khoa. Nó kéo dài nửa giờ và người bệnh được trở về nhà sau đó 45 phút. Một nghiên cứu cho thấy, 92% phụ nữ sử dụng Essure trở lại làm việc sau một ngày hoặc sớm hơn. So với các biện pháp tránh thai khác, phương pháp này có nhược điểm là gây vô sinh vĩnh viễn. Vì vậy, trước khi đặt Essure, chị em cần cân nhắc kỹ và đảm bảo chắc chắn là mình không bao giờ muốn sinh con nữa.

Bác sĩ dùng một ống nhỏ luồn thiết bị Essure qua âm đạo, tới tử cung và vào mỗi vòi trứng. Khi tới nơi, chiếc lò xo vốn được ép chặt sẽ mở tung ra, áp sát thành vòi. Vật liệu đặc biệt ở phía trong ống lò xo này sẽ tác động lên niêm mạch vòi trứng, kích thích hình thành mô sẹo.

Tuy nhiên, phải mất 3 tháng sẹo hình thành xung quanh lò xo mới bịt kín được vòi trứng. Trong thời gian chờ đợi, chị em vẫn phải sử dụng các biện pháp tránh thai khác, sau đó trở lại kiểm tra xem cả hai ống dẫn trứng đã được bịt kín chưa. Người ta sẽ tiêm một loại thuốc màu vào tử cung và kiểm tra độ thông của vòi trứng bằng phương pháp X-quang. Đây là một xét nghiệm hết sức quan trọng vì không phải mọi phụ nữ đều thành công với phương pháp Essure. Trong một nghiên cứu, các bác sĩ đã không làm tắc được cả hai vòi trứng tại lần đặt vòng đầu tiên ở 1/7 người thử nghiệm.

Một nghiên cứu tiến hành trên 600 phụ nữ cho thấy, sau 1 năm theo dõi, không ai trong số những người đặt thành công Essure bị mang bầu. Tuy nhiên, FDA vẫn yêu cầu nhà sản xuất tiếp tục theo dõi những phụ nữ nói trên trong 5 năm để chắc chắn là không có rắc rối về lâu dài.

Chi phí cho triệt sản theo cách mới tại Mỹ là 2.500 USD, tương đương hình thức thắt vòi trứng hiện hành. Essure đã được áp dụng tại Australia, châu Âu, Singapore và Canada.

Trả lời: Nếu chu kỳ kinh nguyệt của cô bạn gái đều đặn hàng tháng (30 ngày), thì ngày rụng trứng sẽ là ngày thứ 14 của chu kỳ kinh. Nếu ngày có kinh của bạn gái là ngày 18 thì ngày rụng trứng là mùng 4. Do vậy, khoảng nguy hiểm (dễ mang thai) là từ ngày 30 tháng trước đến ngày mùng 9 tháng sau, ngoài khoảng thời gian này, độ an toàn sẽ cao hơn.

Tuy nhiên bạn cũng cần lưu ý rằng biện pháp tính chu kỳ kinh nguyệt để tránh thai có độ an toàn không cao bởi trứng có thể rụng bất thường và sẽ dẫn tới mang thai ngoài ý muốn. Do vậy để an toàn tuyệt đối thì nên sử dụng các biện pháp tránh thai có tỷ lệ an toàn cao như bao cao su hay thuốc tránh thai hàng ngày.