Hiện nước ta vẫn có khoảng 30% phụ nữ có thai thiếu các vi chất như sắt, iốt… ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, tăng nguy cơ đẻ non, tử vong ở cả mẹ và bé. Dù được “tẩm bổ” khá kỹ lưỡng nhưng ít thai phụ có thể ngờ mình vẫn có thể bị thiếu chất do dinh dưỡng chưa thực sự hợp lý. Chính vì vậy, cải thiện dinh dưỡng khoa học và hợp lý hàng ngày cần trở thành thực hành của mỗi gia đình và toàn xã hội.

Ngày vi chất dinh dưỡng năm nay với thông điệp chính “Vi chất dinh dưỡng thiết yếu với sức khỏe, tầm vóc và trí tuệ con người” một lần nữa nhắc lại các kiến thức dinh dưỡng, in đậm thêm công tác chăm sóc dinh dưỡng cho các đối tượng nguy cơ đặc biệt là phụ nữ có thai, phụ nữ cho con bú và trẻ em dưới 5 tuổi.

Phụ nữ mang thai nên được bổ sung các viên sắt/axit Folic, bổ sung Vitamin và khoáng chất cần thiết, sử dụng muối iốt trong bữa ăn hàng ngày. Trẻ em dưới 5 tuổi cũng vẫn uống Vitamin A và tẩy giun theo đúng phác đồ của Bộ Y tế.

Nhiều bà mẹ quan niệm thuốc bổ cho thai nhi thì cũng tốt cho trẻ nhỏ nên mách nhau dùng obimin để bồi bổ cho trẻ. Thực tế, obimin là thuốc bổ sung nguồn vitamin và khoáng chất cho phụ nữ trong thời kỳ trước và sau khi sinh, góp phần điều chỉnh những tình trạng rối loạn thường gặp trong thời kỳ mang thai như buồn nôn và nôn mửa, thiếu máu, chứng tê phù, chứng viêm dây thần kinh, chuột rút…

Theo các bác sĩ ở Viện Dinh dưỡng Quốc gia, nhu cầu bổ sung vitamin A hàng ngày cho trẻ nhỏ đến 3 tuổi là 1.250 – 1.330/đơn vị (UI), từ 3 – 6 tuổi là 1.665UI, từ 7 – 10 tuổi là 2.000UI. Phụ nữ mang thai là 2.665 – 3.000UI, đang cho con bú là 4.000 – 4.300UI.

Với vitamin D, phụ nữ có thai và cho con bú cần 400UI, trẻ em từ 200 – 400UI. Trong khi đó, mỗi viên obimin có 3.000UI vitamin A và 400UI vitamin D, tức là phù hợp với phụ nữ mang thai và cho con bú chứ không dành cho trẻ em.

Nếu cố tình sử dụng sai chỉ định tức là cho trẻ uống, lại uống hàng ngày chắc chắn sẽ dẫn đến tình trạng dư thừa vitamin A và vitamin D.

Chứng thừa vitamin D với các dấu hiệu kém ăn, nhức đầu, buồn nôn, tiêu chảy, có albumin trong nước tiểu, sỏi thận, sỏi bàng quang, cao huyết áp… Đặc biệt, trẻ sẽ có biểu hiện viêm giác mạc hình dải băng và kết mạc có lớp màng mỏng che trước lòng trắng của mắt. Khi có biểu hiện này cần đưa trẻ đi khám ngay tai các cơ sở y tế để có hướng điều trị thích hợp..

Tình trạng dư thừa vitamin A, gây đau bụng, buồn nôn, bơ phờ, chậm chạp, phù gai thị, bong da toàn thân.

Ngộ độc có thể xảy ra khi uống trên 40.000 UI mỗi ngày, gây đau xương khớp, rụng tóc, môi khô nứt nẻ, chán ăn, gan lách to…

Chính vì vậy, các bà mẹ không nên nghe những kinh nghiệm truyền miệng mà tự ý sử dụng thuốc cho trẻ. Khi trẻ có những triệu chứng bệnh, cần đưa đi khám để được tư vấn và chỉ định dùng thuốc thích hợp. Tự ý dùng thuốc cho trẻ không phải yêu con mà hoá ra lại hại”con.

Dược sĩ Nguyễn Thị Thanh Thuỷ

Trả lời: Bạn phải cho cháu tới bệnh viện làm các xét nghiệm về máu. Đặc biệt là canxi toàn thân và canxi tiêu hóa. Sau đó sẽ được tư vấn của bác sĩ để dùng canxi hoặc vitamin B3 cho cháu. Không nên tùy tiện dùng vitamin B3 đơn thuần hoặc canxi đơn thuần mà chưa có sự tư vấn của bác sĩ nhi khoa. Bởi tác dụng phụ của vitamin B3 và canxi rất nguy hiểm trong lứa tuổi của cháu.

Nhiều người thường nghĩ rằng các loại vitamin đều tốt và khi sử dụng sẽ vô hại, uống càng nhiều càng có lợi cho cơ thể. Tuy nhiên, bất cứ một loại thuốc nào khi sử dụng quá liều lượng đều gây tổn hại ít nhiều cho cơ thể.

Lo ngại những bữa ăn nấu nướng hàng ngày không đủ chất, nhiều bà mẹ tìm đến các loại vitamin tổng hợp và cho trẻ uống bổ sung. Các bà mẹ quan niệm, vitamin rất tốt cho sức khỏe. Thêm vào đó, các hãng thuốc còn quảng cáo cả sự kiểm nghiệm tác dụng của các trung tâm hàng đầu của Mỹ, Nhật… nên nhiều người lựa chọn nhiều loại thuốc (thuốc tăng cường sức đề kháng, thuốc kích thích ăn uống…) cho con uống bổ sung.

Ngoài ra, nếu bé biếng ăn, thay vì đưa bé đi khám dinh dưỡng, nhiều gia đình lại tự ý ra hiệu thuốc, tìm mua các loại thuốc dành cho trẻ biếng ăn khác nhau theo tư vấn của dược sĩ.

Thực sự, vitamin có công dụng thúc đấy sự tăng trưởng tế bào. Vitamin cũng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong sự phát triển của các tế bào máu và những mô khác trong cơ thể. Khi trẻ em phát triển và tăng trưởng, để cho các tế bào tăng trưởng một cách hoàn hảo, trẻ em rất cần vitamin. Ngoài ra, đa phần những vitamin “hành nghề” như những chất chống ôxy hóa trong cơ thể. Vì thế, vitamin cũng đóng vai trò như một hệ thống phòng thủ, ngăn chặn tiến trình ôxy hóa trong cơ thể cũng như hạn chế hoặc vô hiệu hóa tác động có hại của những axít béo chưa bão hòa.

Các chất kháng ôxy hóa chiến đấu chống lại các gốc tự do. Nhờ đó, trẻ em được bảo vệ một cách hiệu quả với bệnh tật. Bên cạnh đó, một vài loại chế phẩm bổ sung vitamin chứa chất xơ có vai trò hỗ trợ quá trình tiêu hóa của cơ thể. Thiếu chất xơ ở trẻ em có thể gây ra những bệnh về đường ruột, thậm chí nặng hơn là chứng rối loạn tuần hoàn.

Tuy nhiên, việc bổ sung vitamin quá liều, không theo chỉ định của bác sĩ dẫn đến việc dư thừa vitamin sẽ vô cùng nguy hại cho cơ thể. Chẳng hạn, trẻ được bổ sung quá nhiều vitamin A sẽ ảnh hưởng đến hệ thống thần kinh. Thừa vitamin D, hàm lượng canxi trong máu tăng cao, chức năng của tim, phổi từ đó sẽ bị suy giảm đáng kể…. Vì vậy trước khi cho các em sử dụng vitamin, người lớn cần hết sức lưu ý liều lượng, cách sử dụng và sử dụng đúng để bảo toàn cho các em nhé.

Do cơ thể không thể tự tổng hợp được vitamin (ngoại trừ khi tắm, phơi nắng thích hợp để biến tiền vitamin D thành vitamin D), nên ta phải ăn uống đầy đủ và cân bằng dưỡng chất để được cung cấp đủ vitamin. Nếu hằng ngày, ăn uống đầy đủ chất, với 600g thức ăn ta sẽ được cung cấp khoảng 1g vitamin.

Hiện nay, việc nghiên cứu về tác dụng của vitamin đã có nhiều bước tiến mới. Ngoài chức năng dinh dưỡng, nhiều công trình khoa học còn ghi nhận chức năng sinh hóa mới của một số vitamin; như vitamin K có thêm chức năng tham gia chuyển hóa canxi, vitamin D tham gia vào chức năng miễn dịch (tức sự đề kháng) của cơ thể, vitamin B6 tham gia điều hòa các chất sinh học có cấu trúc steroid (như hormon sinh dục)…

Đặc biệt, có 3 vitamin được công nhận có tác dụng chống ôxy hóa là vitamin C, vitamin E, beta-caroten (tức tiền vitamin A). Đây là những vitamin có thể vô hiệu hóa các gốc tự do (là các chất có hại cho cơ thể) giúp bảo vệ tế bào, mô, phòng ngừa một số bệnh, làm chậm quá trình lão hóa.

Những đối tượng nào cần được bổ sung vitamin?

Nếu hằng ngày ta ăn uống với chế độ dinh dưỡng cân bằng, đầy đủ thì không sợ thiếu vitamin. Đặc biệt, nên tăng cường rau cải, trái cây các loại cho bữa ăn vì đây là nguồn vitamin thiên nhiên rất tốt. Nên lưu ý một số đối tượng có nguy cơ thiếu vitamin như người ăn kiêng (người ăn chay trường), người bệnh (nhiễm khuẩn, bỏng, phẫu thuật), người cao tuổi, phụ nữ có thai, phụ nữ cho con bú, người nghiện rượu, hút thuốc nhiều…

Riêng đối với trẻ bị suy dinh dưỡng, chậm lớn, đương nhiên phải được bổ sung vitamin; hoặc trẻ sau giai đoạn bị bệnh (nhiễm khuẩn, ho hen, tiêu chảy…) thì việc uống thêm vitamin là cần thiết.

Trẻ bình thường có cần thiết bổ sung vitamin?

Về mặt lý thuyết, nếu trẻ ăn uống cân bằng, hợp lý, đầy đủ và tình trạng bình thường (tức không có dấu hiệu suy dinh dưỡng) thì không cần bổ sung vitamin. Tuy nhiên, nếu nghi ngờ chế độ ăn không cung cấp đầy đủ thì ngay cả những trẻ khỏe mạnh cũng nên bổ sung vitamin. Bởi vì các vitamin vốn có trong thực phẩm sẽ bị mất đi hay giảm trầm trọng trong một bữa ăn đầy đủ nhưng chất lượng thực phẩm không bảo đảm (rau bị héo, trái cây không còn tươi nên mất nhiều vitamin C), hoặc bảo quản chế biến thực phẩm không tốt (gạo càng trắng càng có ít vitamin B1, thức ăn nấu quá kỹ vitamin C sẽ không còn…).

Vì vậy nhiều khi bác sĩ vẫn khuyên cho những trẻ xem ra khỏe mạnh uống bổ sung vitamin. Còn với trẻ béo phì, bác sĩ thường khuyên nên ăn chế độ ít chất béo và cần thiết phải bổ sung các vitamin, vì chế độ ăn ít chất béo không giúp hấp thu đủ lượng vitamin tan trong dầu là vitamin A, D, E, K.

Những lưu ý khi dùng bổ sung vitamin cho trẻ

– Sử dụng thuốc bổ sung vitamin không thay thế được thức ăn, mà vẫn phải ăn uống đầy đủ, cân bằng các nhóm thực phẩm.

– Trong các loại vitamin, vitamin A và D không được dùng thừa, vì dùng quá liều sẽ tích lũy lại trong cơ thể và có thể gây ngộ độc. Nếu dùng loại multivitamin ngày uống 1 viên thì không được chứa quá 5.000 đơn vị quốc tế (IU) vitamin A và không quá 400 IU vitamin D. Nếu dùng loại dung dịch uống, phải lấy số giọt hoặc thể tích (số ml) theo đúng bản hướng dẫn sử dụng thuốc. Nên cho trẻ dùng dạng lỏng như dung dịch uống vì vừa dễ uống vừa dễ hấp thu.

– Không nên dùng vitamin C liều quá cao (hơn 1g/ngày) vì có thể gây tiêu chảy, loét đường tiêu hóa, sỏi thận khi dùng dài ngày.

Theo Sức Khỏe & Đời Sống

Vitamin B1 tốt, nhưng chưa đủ

Trả lời: Trẻ em lứa tuổi ăn bổ sung thường thiếu nhiều vitamin và khoáng chất. Nếu chỉ bổ sung vitamin B1 không thì không đủ, nên bổ sung các chế phẩm đa vitamin và khoáng chất thì mới tốt cho cháu, nhất là những loại có vitamin A, B, sắt, kẽm…

Trả lời: Nếu con chị phát triển bình thường, không có dấu hiệu thiếu vitamin thì không cần uống. Trong trường hợp có dấu hiệu thiếu, thì phải uống theo chỉ định của bác sĩ. Nếu chị muốn cho trẻ uống thì sẽ uống theo liều nhu cầu của trẻ hàng ngày thì có thể uống kéo dài được.

Nhiều bà mẹ quan niệm thuốc bổ cho thai nhi thì cũng tốt cho trẻ nhỏ nên mách nhau dùng obimin để bồi bổ cho trẻ.

Thực tế, obimin là thuốc bổ sung nguồn vitamin và khoáng chất cho phụ nữ trong thời kỳ trước và sau khi sinh, góp phần hiệu chỉnh những tình trạng rối loạn thường gặp trong thời kỳ mang thai như buồn nôn và nôn mửa, thiếu máu, chứng tê phù, chứng viêm dây thần kinh, chuột rút…

Đối với vitamin A, theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia, nhu cầu bổ sung hằng ngày cho trẻ nhỏ đến 3 tuổi là 1.250 – 1.330UI, từ 3 – 6 tuổi là 1.665UI, từ 7 – 10 tuổi là 2.000UI. Phụ nữ mang thai là 2.665 – 3.000UI, đang cho con bú là 4.000 – 4.300UI.

Trẻ uống nhiều thuốc bổ obimin sẽ dẫn đến thừa vitamin và nguy hiểm.

Với vitamin D, phụ nữ có thai và cho con bú cần 400UI, trẻ em từ 200 – 400UI. Trong khi đó, mỗi viên obimin có 3.000UI vitamin A và 400UI vitamin D, tức là phù hợp với phụ nữ mang thai và cho con bú chứ không dành cho trẻ em.

Nếu cố tình sử dụng sai chỉ định tức là cho trẻ uống, lại uống hằng ngày chắc chắn sẽ dẫn đến tình trạng dư thừa hai loại vitamin này. Dùng vitamin D quá liều có thể gây chứng thừa vitamin D với các dấu hiệu kém ăn, nhức đầu, buồn nôn, ỉa chảy, có albumin trong nước tiểu, sỏi thận, sỏi bàng quang, cao huyết áp…

Đặc biệt, là có biểu hiện viêm giác mạc hình giải băng và kết mạc có lớp màng mỏng che trước lòng trắng của mắt. Khi có biểu hiện này cần đưa trẻ đi khám ngay. Còn thừa vitamin A sẽ gây đau bụng, buồn nôn, bơ phờ, chậm chạp, phù gai thị, bong da toàn thân.

Ngộ độc có thể xảy ra khi uống trên 40.000 đơn vị mỗi ngày, gây đau xương khớp, rụng tóc, môi khô nứt nẻ, chán ăn, gan lách to…

Vitamin (còn gọi là sinh tố) là những chất dinh dưỡng cần thiết được cung cấp hàng ngày để cơ thể phát triển và hoạt động bình thường. Tuy lượng cung cấp nhỏ, thậm chí rất nhỏ, nhưng số vitamin cần thiết lại lên đến con số 13, gồm 4 vitamin tan trong dầu là A, D, E, K và 9 vitamin tan trong nước như vitamin C, các vitamin nhóm B (B1, B2, B5, B6, PP.). Vì thế việc lựa chọn thuốc bổ sung vitamin không đơn giản.

Do cơ thể không thể tự tổng hợp được vitamin (ngoại trừ khi tắm nắng thích hợp để biến tiền vitamin D thành vitamin D), nên ta phải ăn uống đầy đủ và cân bằng dưỡng chất để được cung cấp đủ vitamin. Nếu hàng ngày, ăn uống đầy đủ chất, với 600g thức ăn ta sẽ được cung cấp khoảng 1g vitamin.

Hiện nay, việc nghiên cứu về tác dụng của vitamin đã có nhiều bước tiến mới. Ngoài chức năng dinh dưỡng, nhiều công trình khoa học còn ghi nhận chức năng sinh hóa mới của một số vitamin. Vitamin K có thêm chức năng tham gia chuyển hóa calci, vitamin D tham gia vào chức năng miễn dịch (tức sự đề kháng) của cơ thể, vitamin B6 tham gia điều hòa các chất sinh học có cấu trúc steroid (như hormone sinh dục) v.v… Ðặc biệt, có 3 vitamin được công nhận có tác dụng chống oxy hóa là vitamin C, vitamin E, beta-caroten (tức tiền vitamin A). Ðây là những vitamin có thể vô hiệu hóa các gốc tự do (là các chất có hại cho cơ thể) giúp bảo vệ tế bào, mô, phòng ngừa một số bệnh, làm chậm quá trình lão hóa.

Những đối tượng nào cần bổ sung?

Nếu hàng ngày ta ăn uống với chế độ dinh dưỡng cân bằng, đầy đủ thì không sợ thiếu vitamin. Ðặc biệt, nên tăng cường rau cải, trái cây các loại cho bữa ăn vì đây là nguồn vitamin thiên nhiên rất tốt. Nên lưu ý một số đối tượng có nguy cơ thiếu vitamin như người ăn kiêng, người bệnh (nhiễm khuẩn, bỏng, phẫu thuật), người cao tuổi, phụ nữ có thai, phụ nữ cho con bú, người nghiện rượu, hút thuốc nhiều… Riêng đối với trẻ bị suy dinh dưỡng, chậm lớn, đương nhiên phải được bổ sung vitamin; hoặc trẻ sau giai đoạn bị bệnh (nhiễm khuẩn, ho hen, tiêu chảy…) thì việc uống thêm vitamin là cần thiết.

Trẻ bình thường có cần bổ sung vitamin?

Về mặt lý thuyết, nếu trẻ ăn uống cân bằng, hợp lý, đầy đủ và tình trạng bình thường (tức không có dấu hiệu suy dinh dưỡng) thì không cần bổ sung vitamin. Tuy nhiên, nếu nghi ngờ chế độ ăn không cung cấp đầy đủ thì ngay cả những trẻ khỏe mạnh cũng nên bổ sung vitamin. Bởi vì các vitamin vốn có trong thực phẩm sẽ bị mất đi hay giảm trầm trọng trong một bữa ăn đầy đủ nhưng chất lượng thực phẩm không đảm bảo (rau bị héo, trái cây không còn tươi nên mất nhiều vitamin C), hoặc bảo quản chế biến thực phẩm không tốt (gạo càng trắng càng có ít vitamin B1, thức ăn nấu quá kỹ vitamin C sẽ không còn…). Vì vậy nhiều khi bác sĩ vẫn khuyên cho những trẻ xem ra khỏe mạnh uống bổ sung vitamin. Còn với trẻ béo phì, bác sĩ thường khuyên nên ăn chế độ ít chất béo và cần thiết phải bổ sung các vitamin, vì chế độ ăn ít chất béo không giúp hấp thu đủ lượng vitamin tan trong dầu là vitamin A, D, E, K.

Những lưu ý khi bổ sung vitamin cho trẻ

• Sử dụng thuốc bổ sung vitamin không thay thế được thức ăn, mà vẫn phải ăn uống đầy đủ, cân bằng các nhóm thực phẩm.
• Trong các loại vitamin, vitamin A và D không được dùng thừa, dùng quá liều vì sẽ tích lũy lại trong cơ thể và có thể gây ngộ độc. Nếu dùng loại Multivitamin ngày uống 1 viên thì không được chứa quá 5.000 đơn vị quốc tế (IU) vitamin A và không quá 400 IU vitamin D. Nếu dùng loại dung dịch uống, phải lấy số giọt hoặc thể tích (số ml) theo đúng bản hướng dẫn sử dụng thuốc. Nên cho trẻ dùng dạng lỏng như dung dịch uống vì vừa dễ uống vừa dễ hấp thu.
• hông nên dùng vitamin C liều quá cao (hơn 1g/ngày) vì có thể gây tiêu chảy, loét đường tiêu hóa, sỏi thận khi dùng dài ngày.

TS. Nguyễn Hữu Đức

Con có cần uống thuốc bổ

Thấy chị bạn ở cùng cơ quan mua cho con một bộ thuốc thực phẩm chức năng với công dụng bổ sung vitamin và khoáng chất cần thiết, giúp các con ngon miệng và nhanh lên cân với giá hơn 1 triệu, chị Quỳnh cũng vội chạy bổ đi mua cho con.

Hiện nay trên thị trường bán rất nhiều loại thuốc bổ, thực phẩm chức năng, đánh trúng vào tâm lý của các cha mẹ: lúc nào cũng muốn con ăn nhiều, nhanh lên cân. Thực chất của các loại thuốc đó là những vitamin và chất khoáng, cần thiết cho sự phát triển của bé.

Tuy nhiên, các loại chất này đều có trong các thực phẩm như gạo, mỳ, thịt, trứng, sữa hay trong các hoa quả tươi như cam, chuối, đu đủ, các loại rau xanh như rau cải xoong, rau mùng tơi, bắp cải…

Khi các con lớn khỏe bình thường, các con ăn uống đầy đủ, các có đã được hấp thụ vào người tất cả những dưỡng chất đó thông qua các bữa ăn, không nhất thiết phải bổ sung thuốc bổ.
Chỉ khi nào con không được chăm sóc đầy đủ, rối loạn tiêu hóa, mắt khô,…. thì có nghĩa là bé có thể bị thiếu vitamin và khoáng chất. Lúc đó mẹ mới cần bổ sung các loại vitamin cho con bằng nhiều cách, không nhất định là cứ phải dùng thuốc bổ.
Trước khi cho con uống thuốc bổ, mẹ nên hỏi ý kiến của bác sỹ (Ảnh minh họa: theo Sức khỏe)

Một số biểu hiện bé thiếu vitamin và khoáng chất

• Bé thiếu vitamin C có biểu hiện: chảy máu chân răng, da khô, dễ tím da.
• Bé thiếu vitamin D và canxi: ra nhiều mồ hôi trộm, hay khóc đêm, giật mình, run chân tay.
• Bé thiếu chất sắc: da nhợt nhạt, ngủ ít, ăn kém.
• Bé thiếu canxi và flour: bé hay bị sâu răng, sún răng, răng bị ngả màu.
• Bé thiếu vitamin A: bé bị quáng gà, loét giác mạc, khô mắt, nhiễm trùng đường hô hấp, tiêu hóa.
• Bé thiếu vitamin B1: hay bị tê chân tay, viêm dây thần kinh, đôi khi có thể dẫn tới suy tim.
• Khi bé có những biểu hiện bất thường, mẹ nên cho bé đi khám và nhờ bác sỹ tư vấn, không nên tự ý mua và cho con uống thuốc bổ, thực phẩm chức năng bày bán trên thị trường.