Khi dùng thuốc làm sảy thai phải tuân theo trình tự sau:

Bước 1:

Trước khi dùng thuốc phải được bác sỹ kiểm tra, cân nhắc, sàng lọc kỹ càng. Bao gồm: lịch sử bệnh lý, khám sức khỏe tổng quát, kiểm tra kỹ phụ khoa, kiểm tra xét nghiệm như thử nước tiểu để xem đã có thai hay chưa, độ sạch sẽ của âm đạo, kiểm tra xem có trùng màng uốn roi đuôi hay khuẩn nấm không, kiếm tra máu và nhóm máu, khi cần thiết phải kiểm tra siêu B.

Bước 2:

Bác sỹ chuyên khoa phải căn dặn kỹ thuật tỉ mỉ rõ ràng phương pháp uống thuốc, hiệu quả điều trị của thuốc, theo dõi những tác dụng phụ của thuốc và hẹn lịch khám lại. Chỉ sau khi người phụ nữ thật thông hiểu và tự nguyện uống thuốc thì mới được dùng thuốc.

Bước 3:

Đế bệnh viện, phòng khám uy tín để được bác sĩ cho uống thuốc, đặt thuốc.

Phá thai bằng thuốc được nghiên cứu và sử dụng trên thế giới trong khoảng hơn 20 năm gần đây. Tại Việt Nam, các công trình nghiên cứu đầu tiên về phá thai bằng thuốc đã được thực hiện từ những năm 90 tại bệnh viện Hùng Vương. Kết quả các cuộc nghiên cứu này là cơ sở để bộ y tế cho phép áp dụng phương pháp phá thai này rộng rãi trên cả nước trong khoảng hơn 5 năm gần đây.

Hiện tại, thuốc được sử dụng trong phương pháp này chủ yếu gồm 2 loại: một loại là nhóm chất cạnh tranh với sự gắn kết của progesterone, loại còn lại thuộc nhóm prostaglandine.

Progesterone là một nội tiết sinh dục nữ, được tiết ra từ buồng trứng, ngay sau rụng trứng, nhằm mục đích giúp nội mạc tử cung phát triển thuận lợi cho trứng làm tổ trong buồng tử cung. Khi mang thai, buồng trứng sẽ tiếp tục tiết progesterone cho tới khi bánh nhau đủ lớn (vào khoảng 3 tháng) để tiết đầy đủ nội tiết giúp thai phát triển. Progesterone lúc này giúp niêm mạc tử cung phát triển, giúp cho sự làm tổ của trứng và giúp trứng – phôi phát triển cùng nhiều điều kiện thuận lợi khác cho việc mang thai. Khi dùng nhóm chất cạnh tranh với sự gắn kết của progesterone, progesterone của buồng trứng vẫn được tiết ra, nhưng không gắn kết được vào các cơ quan cần thiết vì các nơi để gắn kết đã được gắn với thuốc dùng. Hậu quả là bánh nhau sẽ thoái hóa từ từ và thai sẽ bị sảy do không được nuôi dưỡng. Thuốc nhóm này hiện đang sử dụng là Mifepristone hay còn gọi là RU 486.

Nhóm Prostaglandine có tác dụng khởi phát sự chuyển dạ tự nhiên, thuốc làm mềm cổ tử cung, gây ra cơn gò tử cung đưa đến sự tống xuất thai; có nhiều loại, thường dùng nhất hiện nay tại Việt Nam là Misoprostol (Cytotec).

Khi uống thuốc cần nằm tại bệnh viện để quan sát trong 6 giờ liền.

Bước 4:

Giám sát và bảo vệ trong quá trình sảy thai: Trong thời gian nằm tại viện để quan sát, ngoài việc chú ý đến huyết áp, mạch đập, tác dụng phụ của thuốc ra, khi đi đại tiện, tiểu tiện cần phải đi vào bô sạch để giữ lại cho bác sỹ chuyên môn kiểm tra và ghi chép lại xem ở trong đó có thai nang hay không và thời gian thải ra, thai nang to hay nhỏ, lượng máu xuất ra. Nếu thoạt đầu bài xuất ra thai nang, sau đó lại có xuất huyết có tính hoạt động, thì có thể cho uống thuốc thu co tử cung hoặc lập tức phải nạo tử cung để cầm máu.

Bước 5:

Ssau khi quan sát kỹ 6 giờ, nếu chưa thấy thai nang bài xuất ra nữa, xuất huyết không nhiều, lúc đó mới có thể xuất viện về nhà được. Khi về phải theo đúng chỉ dẫn và quy định ngày khám lại của bác sỹ. Nếu ở nhà mà thấy âm đạo bài xuất ra các tổ chức trong cơ thể thì cần phải lập tức mang theo vật bài xuất đến bệnh viện để được bác sỹ kiểm tra.

Theo ý kiến của các chuyên gia y tế trên thế giới thì có tới 75% ca nạo, phá thai dẫn tới sự tổn thương cổ tử cung. Nó làm cổ tử cung mở sớm, yếu dần và cuối cùng là không thể mang nổi bào thai sau này. Ngoài ra, sẽ có khoảng 10% phụ nữ sau phá thai bị dính vòi trứng dẫn tới vô sinh ở ngay giai đoạn đầu, 30% giai đoạn 2 và hơn 60% ở giai đoạn 3. Nguy cơ dẫn tới vô sinh thứ phát của những phụ nữ đã từng ít nhất 1 lần phá thai cao gấp 3 – 4 lần những người phụ nữ khác. Khoảng 25% phụ nữ phá thai ngay khi mang bầu lần thứ nhất thì phải rất lâu sau mới có thai tiếp và 5 – 10% sẽ bị vô sinh và khả năng chửa ngoài tử cung cao 7 – 15 lần so với những phụ nữ khác. Nạo, hút thai, tưởng như chỉ là một thủ thuật đơn giản, nhưng biến chứng của nó thì vô cùng nguy hiểm.

1. Biến chứng do kỹ thuật

– Sau khi nạo, hút thai biến chứng dễ gặp nhất là viêm nhiễm đường sinh dục. Do các dụng cụ y tế đưa vào tử cung có thể chưa được diệt khuẩn triệt để. Khi gặp biến chứng này, nhẹ thì gây viêm nội mạc tử cung, nặng thì dẫn đến viêm dính tử cung, vòi trứng và có thể dẫn đến vô sinh. Nguy hiểm hơn nếu vi khuẩn xâm nhập vào máu có thể gây nhiễm trùng máu làm người nạo, hút thai sau 2 – 3 ngày sẽ sốt dữ dội, khó thở, mê sảng… Nếu không được xử lý kịp thời có thể dẫn đến tử vong.

– Hơn nữa, các thao tác nạo, phá thai nếu không được thực hiện đúng kỹ thuật có thể làm cho cổ tử cung bị rách, thủng. Nếu không được phát hiện có thể dẫn tới hiện tượng chảy máu dữ dội và nguy cơ viêm nhiễm cao. Ngoài ra, trong các ca nạo, hút thai to, bác sĩ sẽ phải gây mê cho bệnh nhân, khi đó người phụ nữ có thể phải đối diện với nguy cơ bị phản ứng thuốc mê, có thể ảnh hưởng đến thần kinh, gây sốc hoặc tệ hơn là chết ngay lập tức.

– Một trong các biến chứng thường gặp nữa ở những ca nạo, hút thai là sót nhau hoặc sót một phần thai, có thể gây đau đớn, chảy máu… nếu không được can thiệp kịp thời cũng có thể gây vô sinh.

Cho đến nay chưa có những nghiên cứu cụ thể về tỉ lệ vô sinh sau nạo, phá thai, nhưng thực tế có không ít các cặp vợ, chồng bị vô sinh sau một lần nạo, phá thai, nhất là việc nạo, phá thai diễn ra ở những nơi không đảm bảo vô trùng. Vì vậy, y học vẫn cho rằng nạo, phá thai có thể gây vô sinh.

2. Biến chứng về tâm lý

Thai nghén tạo ra những thay đổi lớn trong cơ thể người phụ nữ. Bất ngờ chấm dứt sự tồn tại của bào thai (phá thai) không thể không ảnh hưởng đến sự hoạt động của các bộ phận và các mô trong cơ thể. Có trường hợp sau khi phá thai, chức năng của hệ thống thần kinh trung ương bị phá vỡ, hệ thống nội tiết và đặc biệt là buồng trứng bị tổn thương. Các hiện tượng kinh nguyệt không đều, giảm cảm giác trong quan hệ tình dục, suy nhược thần kinh, mệt mỏi, mất ngủ… là thường gặp. Ngoài ra, trong nhiều trường hợp, sau khi phá thai, xuất hiện tắc từng phần hoặc hoàn toàn các ống dẫn trứng, dẫn đến việc thai ngoài dạ con, vô sinh, đòi hỏi phải chữa chạy lâu và kiên trì, mà nhiều khi không đạt được kết quả mong muốn.

Trên thực tế, người đi phá thai phải chịu sự đau đớn một cách trực tiếp trong suốt quá trình nạo, hút. Đặc biệt là các bạn gái chưa sinh nở lần nào, cổ tử cung còn bé, kích thước còn nhỏ thì sự đau đớn tăng lên gấp nhiều lần. Tiếp theo sau khi đã trải qua quá trình nạo, phá thai, sự đau đớn và sợ hãi có thể dẫn đến những biến đổi trầm trọng về mặt tâm lý như: không còn ham muốn quan hệ tình dục, không đạt được khoái cảm khi quan hệ tình dục…

Thai nhi dù là được thụ thai trong trường hợp nào thì mối quan hệ mẹ – con và sợi dây tình cảm máu mủ cũng để lại ấn tượng nào đó trong cơ thể người phụ nữ. Vì vậy nếu vứt bỏ cái thai đi thì ít nhiều người mẹ cũng có cảm giác tội lỗi, tự trách bản thân hay xót thương…

3. Biến chứng về nội tiết

– Đau do tử cung co lại: tử cung co lại sau khi nạo, hút thường dẫn tới cảm giác đau bụng (cảm giác này sau khi sinh cũng có).

– Chứng màng trong tử cung nằm sai vị trí: khi nạo, hút thai, do các nguyên nhân như sự co bóp của tử cung, hoặc áp lực của ống hút, khiến máu chảy vào trong bụng sẽ có lẫn một ít màng trong tử cung (tử cung nội mạc) và nuôi cấy luôn trong khoang bụng, hình thành nên chứng màng trong tử cung nằm sai vị trí. Từ đó dẫn đến đau bụng, thống kinh (đau bụng kinh), vô sinh thứ phát, rối loạn kinh nguyệt và rất đau khi giao hợp.

Buồng tử cung dính nhau: khi nạo, hút làm lớp cơ thành tử cung bị tổn thương, 2 vách trước và sau của tử cung dính nhau, làm xuất hiện các triệu chứng đau bụng, bế kinh…

– Viêm khoang chậu: sau khi phẫu thuật, nếu khoang chậu bị viêm nhiễm (pelvic intecion) sẽ gây đau bụng.

Những khuôn mặt non choẹt thập thò ở cửa phòng kế hoạch hóa chờ làm thủ tục nạo hút thai. Những cặp mắt rầu rĩ của các ông bố, bà mẹ bất đắc dĩ phải đưa con đi kế hoạch. Hòa cùng những người vào đây có rất nhiều đôi “vợ chồng” sinh viên hồn nhiên dắt nhau đi giải quyết. Nhìn cảnh này mới thấy cảnh báo Việt Nam đang phải đối mặt với một thách thức trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe sinh sản là vấn đề nạo phá thai ở Việt Nam cao nhất Đông Nam Á, tuổi quan hệ tình dục lần đầu là 17,8 mà Hội kế hoạch hóa gia đình Việt Nam vừa đưa ra đáng phải báo động.”

Mỗi nhà mỗi cảnh

Cửa phòng tư vấn, một đôi nam nữ mặt búng ra sữa. Ngồi bên cạnh là bà mẹ khuôn mặt khô gầy, đôi mắt trũng buồn. Cô gái kê tờ giấy lên tường viết đơn xin phá thai. Sau phần tên: Lê Thu H., 18 tuổi, sinh viên, ở Hưng Yên. Đến phần lý do phá thai: chưa có gia đình. Thủ tục hành chính xong xuôi, H. ngồi chờ đến lượt tư vấn. Đôi trẻ vẫn ríu rít nói chuyện to nhỏ với nhau. Chỉ có bà mẹ chẳng nói chẳng rằng, ngồi suy tư. Chốc chốc, cô gái lại quay sang nói gì với mẹ, bà chỉ gật đầu rồi lại im lặng.

Bà bác sĩ ở phòng tư vấn đáng tuổi cha mẹ H. ái ngại nhìn đôi bạn trẻ. Bà hỏi lý do có thai, đôi bạn trẻ cho biết có dùng thuốc tránh thai. Thế nhưng, khi hỏi cụ thể dùng thế nào thì cô gái không nói rõ được. Bà bác sĩ kết luận cô gái đã dùng thuốc tránh thai không đúng cách nên đã dính bầu. Dù biết khuyên là thừa nhưng bà bác sĩ chưa dứt lời, cả hai đã năn nỉ được bỏ đi vì đang làm sinh viên. “Cháu còn một năm nữa là ra trường nếu giờ sinh đẻ sẽ bỏ dở học”, H. nói. “Cháu có thể bảo lưu kết quả năm sau học lại”, bà bác sĩ bày cách. Thế nhưng, H. bảo con cái vào rồi thì không thể học hành được nữa.

Ngồi ở phòng chờ, mẹ H. thu mình một góc. Bà bảo, có cô con gái cho học xa nhà. Mới vào học được thời gian ngắn đã dính vào yêu đương. Bố mẹ thì ở xa chẳng quản lý được. Chẳng biết yêu đương thế nào mà tháng rồi về đòi cưới. Nứt mắt ra cưới xin gì chứ. Học hành chưa tới đâu, sinh con rồi dang dở học hành. Thuyết phục mãi chúng mới chịu đi kế hoạch. “Bắt nó đi giải quyết cũng đau lòng lắm, nhưng chúng còn trẻ quá, tương lai chưa biết thế nào. Thôi thì đành lòng”, mẹ H. thở dài.

Xong ở phòng tư vấn, H. được bác sĩ cho ngậm thuốc chờ vài tiếng sẽ vào phòng thủ thuật để giải quyết. Do là con so nên thời gian ngậm thuốc của H. kéo dài. Bác sĩ dặn đầu giờ chiều quay lại để làm. Đôi “vợ chồng” sinh viên dắt nhau đi. Cô gái đi trước tay cầm đống giấy tờ. Chàng trai cắp túi học sinh theo sau bước ra cổng bệnh viện. Bà mẹ chỉ biết lủi thủi đi bên cạnh.

Cô gái mới 16 tuổi nhưng khá phổng phao có tên Nguyễn Thu M., ở huyện Thanh Oai, Hà Nội. Không may mắn có bạn trai đi cùng như cặp trước. Chỉ có M. và mẹ với nhau. Cô gái tỏ ra lo lắng, chốc lại hỏi mẹ để ghi vào thủ tục. Bà mẹ khuôn mặt nặng trịch, lời nói phát ngừng, ngắt quãng. Khi bác sĩ hỏi mẹ M. mới kể rằng, công việc ở quê không cố định bố mẹ nay đây mai đó kiếm sống. M. ở nhà thay bố mẹ lo lắng việc nhà. 16 tuổi nhưng M. già dặn hơn tuổi rất nhiều. Mấy tháng đi làm xa về nhận thấy con gái có thay đổi về hình thể gặng hỏi mãi, mới vỡ lẽ con gái mình mấy tháng nay không thấy tháng. Mẹ M. tá hỏa cho đi khám thì cái thai trong bụng đã 20 tuần.

Thủ phạm là người M. yêu, ở ngay xóm bên hơn M. 4 tuổi, chưa công ăn việc làm ổn định. “Điều đau nhất là dù cô thuyết phục nhưng gia đình bên đó không chấp nhận cái thai trong bụng M. Điều đó có nghĩa M. phải bỏ, vì ở quê gái chưa có chồng có con thì còn ai họ nhòm ngó nữa. Rồi lại khổ cả đời. Đường cùng tôi đành phải đưa cháu ra Hà Nội để giải quyết…” mẹ M. quệt dòng nước mắt lăn dài trên đôi gò má xương xương của mình.

Dãy ghế bên ngoài phòng thủ thuật vẫn khá đông người ngồi chờ. Người có gia đình có nhưng số chưa gia đình đi nạo hút cũng khá đông. Những ánh mắt e ngại nhìn các bạn trẻ qua lại. Nhiều đôi hình như lần đầu đến đây còn tỏ ra lo lắng nhưng cũng có đôi trên mặt chẳng biểu lộ chút gì. Họ đi lại tự nhiên coi đây là chuyện bình thường.

Bà bác sĩ tên Thu Q., ngó ra phòng thủ thuật gọi tên bệnh nhân vào phòng giải quyết. Chờ mãi không thấy lượt mình, cô gái có tên ghi trên tờ khai là Bùi Thị M., sinh năm 1989, không đề nghề nghiệp, len vào. Nhìn M. thì đoán cô đang là sinh viên. Tóc cắt rất thời trang, nhuộm màu hạt dẻ; quần áo mặc đúng mốt của sinh viên: quần bò, áo sơ mi. Khuôn mặt trắng trẻo, xinh xắn. M. lặng lẽ làm thủ tục và chờ đợi đến lượt mình, không có người thân nào đi cùng. M. cũng chẳng hỏi han, nói chuyện với ai trong lúc chờ đợi. M đã thay váy, ngồi chờ sẵn.

Bà bác sĩ làm xong cho vài ca mà M. vẫn chưa thấy gọi mình trong khi đồng hồ đã chỉ 11h30 (hết giờ làm buổi sáng). M. hỏi bác sĩ, bà nói: “Cháu phải đến chiều mới làm được”. M. lại thắc mắc: “Cháu ngậm thuốc cùng các chị này mà các chị ấy đã làm xong rồi mà”. Bà bác sĩ vẫn bình tĩnh giải thích: “Các chị này là con dạ còn cháu là con so sao làm nhanh được. Phải chờ thêm nhé. Đầu giờ chiều sẽ làm”.

M. lại quay vào thay váy và đi ra ngoài. Chừng gần 1 tiếng sau, cô quay lại vẫn thái độ im lặng tháo dép, lên giường nằm quay lưng vào trong chờ đến chiều. Mấy chị có gia đình đã giải quyết xong nhìn M. ái ngại. Xinh xắn và trẻ thế đã vào đây sớm quá. Bao nhiêu cách để bảo vệ mình mà không biết để đến nỗi phải vào đây.

Teen đã quan hệ: chuyện nhỏ

Khác hẳn với khuôn mặt của những phụ huynh khi đưa con đến đây, phần lớn các cô, cậu học sinh – sinh viên lại đến với tâm trạng rất thản nhiên, vô tư như không hề có chuyện gì xảy ra. Cô gái bước vào phòng tư vấn xét nghiệm mà không cần phải hỏi han nhiều. Qua hết các phòng làm thủ tục cần thiết, cô ngồi phịch xuống ghế cạnh bạn trai nói: “Đợi đến lượt rồi vào. Em ngậm thuốc rồi. Sao lần này phải làm thêm xét nghiệm này nhỉ?”. Nói rồi cô đưa cho bạn trai xem xét nghiệm mà cô nói phải làm thêm. Liếc nhìn tờ khai của cô gái, tuổi đời còn rất trẻ sinh năm 1991, cũng là sinh viên Bên trong phòng tư vấn, bác sĩ thở dài vì từ sáng tới giờ phải tư vấn cho quá nhiều cô gái chưa chồng. Giọng bà vừa an ủi, vừa trách móc.

Theo số liệu của Trung tâm tư vấn sức khỏe và kế hoạch hóa gia đình – Bệnh viên Phụ sản Trung ương (chỉ riêng một phòng khám trong viện) năm 2009 số ca phá thai vị thành niên chiếm 0,02%; lứa tuổi qua vị thành niên đến 24 tuổi chưa có gia đình là 19,48%.

Bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Thị Hồng Minh, Giám đốc Trung tâm tư vấn sức khỏe và kế hoạch hóa gia đình – Bệnh viện Phụ sản Trung ương, cho biết: trong số những ca đến nạo phá thai đối tượng là học sinh, sinh viên chiếm tới 25%. Tất cả vào đây đều phải xuất trình chứng minh thư nên không thể sai lệch thông tin. Ngày càng nhiều bạn trẻ chưa gia đình nhưng quan hệ tình dục trước hôn nhân dẫn đến có thai phải giải quyết. Nhiều cặp khi vào đây còn mặc nguyên quần áo đồng phục.

Một cô bé mới bước sang tuổi 15 nhưng dáng người khá phổng phao. Trên người mặc nguyên bộ đồng phục một trường cấp 3 bước vào phòng tư vấn với mong muốn giải quyết cái thai trong bụng. Không người đi cùng trong khi cái thai trong bụng đã hơn 20 tuần. Bác sĩ gặng hỏi bố đứa bé cũng như cha mẹ có đi cùng không. Cô bé im lặng một hồi rồi cũng thú thật cái thai là kết quả của tình yêu với anh bạn cùng trường. Bác sĩ yêu cầu có người đi cùng mới làm thì cô gái lại im lặng.

Sau khi nghe các bác sĩ tư vấn về sức khỏe sinh sản, sự nguy hiểm khi mang thai và nạo phá thai ở độ tuổi vị thành niên cũng như việc nạo phá thai tại các cơ sở tư nhân, “người mẹ trẻ” đồng ý phá bỏ thai nhi bằng phương pháp đặt túi ối giả (sinh sớm). Sau thời gian đặt túi ối, cô bé X được đưa lên bàn đẻ. Tại đây, cô bé trải qua những cơn đau đớn do co thắt tử cung – giống hệt những trường hợp sinh đẻ tự nhiên – để đẩy thai nhi ra ngoài. Thai nhi đã rõ hình hài, chết ngay khi chào đời. Hình hài bé bỏng ấy tức khắc được mang đi. Chỉ còn người mẹ 15 tuổi vừa qua cơn chuyển dạ chưa hết kinh hoàng vì những gì vừa diễn ra.

Cũng theo BS Hồng Minh: “Những người có gia đình nhỡ nhàng phải bỏ, còn đối tượng thanh nhiên chưa lập gia đình hiểu về phòng tránh thai rất ngây thơ. Người thì nói thực sự không biết cách phòng tránh thai, hoặc lạm dụng thuốc tránh thai khẩn cấp hay không dùng bao cao su thường xuyên, uống thuốc cũng không đúng quy định. Lại có người biết cách phòng nhưng lại hiểu không đúng như tính ngày không chuẩn. Thậm chí có người biết cách cách nhưng không thực hiện”.

“Chính vì sự hiểu biết nửa vời dẫn đến có thai và phải đi giải quyết. Có cả sinh viên Đại học Y không thực hiện an toàn phải đi phá thai khi thai đã 10 tuần. Không ít các đôi đưa nhau đi phá thai nhắc lại. Nhiều bạn gái còn lo lắng nhưng có những cháu đến giải quyết khuôn mặt rất bình thản coi đây là việc bình thường”, BS Hồng Minh nói.

BS Minh tỏ ra lo lắng, nạo phá thai đang trở thành quốc nạn khi mà số ca nạo hút hàng năm chưa giảm. Con số thống kê tại các viện chỉ là con số nhỏ bởi trên thực tế các cơ sở tư nhân không bao giờ công bố những con số thực về chuyện này. Độ tuổi nạo phá thai ngày càng trẻ. Nhiều người đang ngộ nhận việc này là kế hoạch hóa gia đình mà không biết hậu quả sau đó. Nạo hút thai có nhiều nguy hiểm như vô sinh, mất máu, viêm nhiễm đường sinh dục, dính tử cung, vô sinh thứ phát…

Mặc dù tỷ lệ áp dụng các biện pháp tránh thai ngày càng tăng nhưng vẫn còn thấp, đặc biệt là ở nhóm vị thành niên – thanh niên chưa lập gia đình. Với tỷ lệ nạo phá thai cao nhất ở Đông Nam Á 32,0% và là một trong những nước có tỷ lệ nạo phá thai cao nhất thế giới, trung bình mỗi phụ nữ Việt Nam nạo phá thai 2,5 lần trong đời. Trong khi đó, tuổi trung bình có quan hệ tình dục lần đầu đã hạ xuống 17,8 tuổi, sớm hơn so với thanh niên cùng lứa tuổi trong điều tra cách đây 5 năm là 19,6 tuổi. Ở Việt Nam mỗi tuần có 1 phụ nữ tử vong vì nạo phá thai không an toàn.

Người ở tuổi vị thành niên nếu mang thai sẽ dễ dẫn đến hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe của chính mình và đứa trẻ. Còn nếu nạo phá thai thì độ rủi ro cho sức khỏe sinh sản càng lớn.

Theo thống kê của Hội Kế hoạch hóa gia đình Việt Nam, mỗi năm cả nước có 1,2 – 1,6 triệu ca nạo phá thai, trong đó 20% ở lứa tuổi vị thành niên. Có những sản phụ chỉ mới 12 tuổi. Còn điều tra quốc gia về vị thành niên và thanh niên Việt Nam cho thấy 7,6% trong độ tuổi này có quan hệ tình dục trước hôn nhân. Đó là chưa kể tới rất nhiều ca nạo phá thai tại những cơ sở y tế tư nhân nhưng không thể kiểm soát và thống kê được.

Những con số trên đã phản ánh một thực tế là hiện nay nhiều bạn gái trẻ thiếu kiến thức cơ bản về tình dục, các biện pháp phòng tránh thai cũng như các bệnh lây qua đường tình dục. Chính điều này đã dẫn đến những hậu quả nặng nề về tâm lý cũng như thể chất khi các bạn trẻ có thai ngoài ý muốn.

Xoay quanh vấn đề này, phóng viên đã có cuộc phỏng vấn Bác sĩ Vũ Bá Quyết, Phó Giám đốc Bệnh viện Phụ sản Trung ương.

PV: Xin bác sĩ cho biết những biến chứng có thể gặp phải khi nạo phá thai ở tuổi vị thành niên?

BS Vũ Bá Quyết: Việc nạo phá thai đặc biệt là nạo phá thai ở tuổi vị thành niên rất dễ dẫn đến các tai biến như: chảy máu, viêm nhiễm mạn tính ở tử cung, buồng trứng, ống dẫn trứng. Có trường hợp, hậu quả còn nghiêm trọng hơn là tắc ống dẫn trứng, dính tử cung khiến nhiều người mất đi thiên chức làm mẹ về sau. Và tác hại của việc nạo phá thai thường không an toàn, nhất là phá thai tại các phòng khám tư nhân không đảm bảo kỹ thuật y tế dễ gặp phải tai biến như băng huyết, thủng tử cung, sót nhau, sót thai, nhiễm khuẩn và có thể bị tử vong. Hoặc nếu sinh con, có thể gặp tai biến như: đẻ non, chết mẹ, chết con hoặc những đứa trẻ chào đời có thể bị dị tật bẩm sinh, suy dinh dưỡng và chậm phát triển trí não. Ngoài ra, việc người chưa thành niên sinh con ngoài ý muốn cũng làm tổn thương sâu sắc, lâu dài về tinh thần cho bản thân.

PV: Việc lạm dụng phá thai có ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe sinh sản của tuổi vị thành niên, thưa bác sĩ?

Bác sĩ Vũ Bá Quyết: Độ tuổi sinh đẻ lý tưởng nhất của phụ nữ là từ 21 – 35. Lúc này cơ thể người phụ nữ đã hoàn thiện, tâm lý ổn định, sẵn sàng đảm nhận quyền làm mẹ và đứa trẻ cũng khỏe mạnh. Song, thực tế hiện nay, không ít trường hợp đã mang thai ở tuổi vị thành niên (từ 10 – 19 tuổi) và chính việc mang thai khi tuổi đời còn quá trẻ là một trong những nguyên nhân dẫn đến những ảnh hưởng khó lường về sức khỏe sinh sản sản sau này.

Ảnh hưởng đầu tiên đó là khoang tử cung bị dính liền. Nếu nạo hút quá mức, lớp đáy màng trong tử cung bị tổn thương, mặt tổn thương đó có thể dính liền lại với nhau sẽ làm ảnh hưởng đến sự vận hành của tinh trùng và làm cho trứng đã thụ thai khó cắn vào, do đó hậu quả thường thấy nhất là không thụ thai được, nếu có thì cũng dễ sảy thai, dẫn đến sự thay đổi về kinh nguyệt.

Vô sinh có tính kế phát. Sau khi nạo phá thai, không thụ thai lại được nữa, ngoài nguyên nhân dính khoang tử cung đã nói trên, còn có khả năng do ống dẫn trứng bị viêm. Khi làm thủ thuật bị viêm nhiễm, chứng viêm có thể từ nội mạc tử cung lan sang ống dẫn trứng, làm cho khoang ống dẫn trứng bị dính, gây ra tắc. Khi ống dẫn trứng tắc lại do miệng ống dẫn trứng bịt lại, đều cản trở tinh trùng và trứng gặp nhau, tất nhiên không thụ thai được.

Sảy thai hoặc đẻ non. Khi nạo phá thai, nhất là khi nạo, phải dùng đến kìm để lấy thai ra, nếu miệng cổ tử cung bị dụng cụ nới rộng làm rách, thì sau đó, hễ có thai là sau 12 tuần sẽ kết thúc bằng sảy thai.

Nhau thai dính vào. Khi tử cung bị nạo quá sâu hoặc bị nạo hút nhiều lần, nội mạc tử cung bị tổn thương và teo lại. Kết quả là sau khi sinh con, bộ phận nhau thai dính liền hoặc cấy sâu vào thành tử cung sẽ không thể bong ra được, ảnh hưởng đến sự thu co tử cung, hốc hõm máu ở thành tử cung chỗ bóc tách ra đó mở rộng ra sẽ gây xuất huyết nhiều.

PV: Thưa bác sĩ, hiện nay đã có giải pháp nào an toàn cho những trường hợp có thai ngoài ý muốn?

Bác sĩ Vũ Bá Quyết: Hiện nay, Bệnh viện Phụ sản Trung ương đã đưa vào sử dụng biện pháp phá thai khá an toàn và hiệu quả đó là biện pháp phá thai bằng thuốc. Tuy nhiên, khi sử dụng biện pháp này, bệnh nhân phải tuân thủ những chỉ định rất chặt chẽ như: không có bệnh tim mạch, bệnh huyết áp cao, bệnh gan, bệnh thận và đặc biệt là phải siêu âm tuổi thai. Theo quy định, nếu ở tuyến huyện, tuyến tỉnh tuổi thai không được quá 49 ngày còn nếu bệnh nhân điều trị tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương thì tuổi thai không được quá 63 ngày. Nếu không biết việc này mà tự phá thai thì dễ xảy ra hậu quả.

Tuy nhiên, chúng ta cũng phải hiểu rằng sẽ không có biện pháp nào an toàn tuyệt đối nếu chúng ta không tuân thủ theo đúng chỉ định và lạm dụng nó. Chẳng hạn, hiện nay ở một số cơ sở nạo phá thai trái phép đang lạm dụng việc phá thai bằng thuốc, kê đơn thuốc cho những bệnh nhân có tuổi thai cao hơn chỉ định, hay việc một số chị em không đến cơ sở y tế để mua thuốc và được tư vấn mà lại tự mua thuốc dùng. Hay việc đến nạo phá thai ở những cơ sở không đảm bảo… Chính sự chủ quan và thiếu hiểu biết này sẽ gây ra những hậu quả khó lường cho người bệnh. Tôi cũng có lời khuyên, khi có thai ngoài ý muốn, các bạn nên đến cơ sở y tế có chất lượng nạo phá thai an toàn để giải quyết càng sớm càng tốt nhằm hạn chế các tai biến, biến chứng.

Biến chứng do kỹ thuật

Có rất nhiều biến chứng có thể xảy ra sau quá trình nạo hút thai, trong đó dễ gặp nhất là viêm nhiễm đường sinh dục. Bình thường, buồng tử cung vô khuẩn tuyệt đối. Khi thực hiện thủ thuật nạo hút thai, mặc dù các dụng cụ đã được tiệt trùng và các thao tác có được thực hiện cẩn thận bao nhiêu thì quá trình chảy máu vẫn tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập.

Nạo, hút thai dễ gây tai biến thủng tử cung, tổn thương vòi trứng…

Nhẹ thì gây viêm nội mạc tử cung, nặng thì dẫn đến viêm dính tử cung, vòi trứng và có thể dẫn đến vô sinh. Nguy hiểm hơn nếu vi khuẩn xâm nhập vào máu có thể gây nhiễm trùng máu làm người nạo, hút thai sau 2-3 ngày sẽ sốt dữ dội, khó thở, mê sảng… Nếu không được xử lý kịp thời có thể dẫn đến tử vong.

Các thao tác nạo, hút thai nếu không được thực hiện đúng kỹ thuật có thể làm cho cổ tử cung bị rách thủng. Nếu không được phát hiện có thể dẫn tới hiện tượng chảy máu dữ dội và nguy cơ viêm nhiễm cao. Ngoài ra, trong các ca nạo, hút thai to, người ta sẽ phải gây mê, khi đó người phụ nữ có thể phải đối diện với nguy cơ bị phản ứng thuốc mê, có thể ảnh hưởng đến thần kinh, gây sốc hoặc tệ hơn là chết ngay lập tức.

Một trong các biến chứng thường gặp là sót nhau hoặc sót một phần thai, kế đến là nhiễm khuẩn, dính buồng tử cung hoặc thủng tử cung.

Cho đến nay chưa có những nghiên cứu cụ thể về tỉ lệ vô sinh sau nạo phá thai, nhưng thực tế có không ít các cặp vợ chồng bị vô sinh sau một lần nạo hút thai, nhất là việc nạo hút thai diễn ra ở những nơi không đảm bảo vô trùng. Vì vậy, y học vẫn cho rằng nạo hút thai vẫn có thể gây vô sinh. Có thể hạn chế được bằng nạo thai an toàn, vô trùng và có sử dụng thuốc kháng sinh sau nạo. Theo bác sĩ Lê Thị Phương Lan – Phó Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Phụ sản Trung ương, tắc vòi trứng chiếm tới 58% nguyên nhân gây nên các ca vô sinh thứ phát!

Chỉ một lần nạo hút thai, nguy cơ vô sinh của bạn sẽ tăng 5,2 lần! Nếu nơi bạn tìm đến cậy nhờ “giải quyết” là một cơ sở không phải bệnh viện, nguy cơ vô sinh sẽ cao gấp 3,7 lần nếu bạn đến bệnh viện. Biến chứng được coi là phổ biến nhất của tình trạng nạo phá thai bừa bãi chính là tắc vòi trứng.

Biến chứng về nội tiết và tâm lý

Thai nghén tạo ra những thay đổi lớn trong cơ thể người phụ nữ. Bất ngờ chấm dứt sự tồn tại của bào thai (phá thai) không thể không ảnh hưởng đến sự hoạt động của các bộ phận và các mô trong cơ thể. Có trường hợp sau khi phá thai, chức năng của hệ thống thần kinh trung ương bị phá vỡ, hệ thống nội tiết và đặc biệt là buồng trứng bị tổn thương. Các hiện tượng kinh nguyệt không đều, giảm cảm giác trong quan hệ tình dục, suy nhược thần kinh, chóng mệt mỏi, mất ngủ… là thường gặp. Ngoài ra, trong nhiều trường hợp, sau khi phá thai, xuất hiện tắc từng phần hoặc hoàn toàn các ống dẫn trứng, dẫn đến việc thai ngoài dạ con, vô sinh, đòi hỏi phải chữa chạy lâu và kiên trì, mà nhiều khi không đạt được kết quả mong muốn.

Trên thực tế, người đi nạo hút thai phải chịu sự đau đớn một cách trực tiếp trong suốt quá trình nạo, hút. Đặc biệt là các bạn gái chưa sinh nở lần nào, cổ tử cung còn bé, kích thước còn nhỏ thì sự đau đớn tăng lên gấp nhiều lần. Tiếp theo sau khi đã trải qua quá trình nạo hút thai, sự đau đớn và sợ hãi có thể dẫn đến những biến đổi trầm trọng về mặt tâm lý như: không còn ham muốn quan hệ tình dục, không đạt được khoái cảm khi quan hệ tình dục, luôn luôn dằn vặt, tự trách mình…

Đau bụng sau khi nạo hút thai

Đau do tử cung co lại

Tử cung (dạ con) co lại sau khi nạo, hút thường dẫn tới cảm giác đau bụng (cảm giác này sau khi sinh cũng có). Hãy dùng bàn tay xoa nhẹ vùng bụng hoặc chườm bằng túi nước nóng sẽ giảm được đau.

Trường hợp bị chảy máu, hãy uống thuốc sắc ích mẫu thảo, cảm giác đau sẽ giảm và cầm được máu.

Chứng màng trong tử cung nằm sai vị trí

Khi nạo, hút thai, do các nguyên nhân như sự co bóp của tử cung, hoặc áp lực của ống hút, khiến máu chảy vào trong bụng sẽ có lẫn một ít màng trong tử cung (tử cung nội mạc) và nuôi cấy luôn trong khoang bụng, hình thành nên chứng màng trong tử cung nằm sai vị trí. Từ đó dẫn đến đau bụng, thống kinh (đau bụng kinh), vô sinh thứ phát, rối loạn kinh nguyệt và rất đau khi giao hợp.

Có thể điều trị bằng cách nhét thuốc viên indometain vào hậu môn.

Khoang tử cung dính nhau

Khi nạo, hút làm lớp cơ thành tử cung bị tổn thương, 2 vách trước và sau của tử cung dính nhau, làm xuất hiện các triệu chứng đau bụng, bế kinh…

Có thể điều trị bằng cách sắc ích mẫu thảo để uống, hoặc dùng thuốc progesterone. Trường hợp nghiêm trọng phải dùng tới phẫu thuật để tách ra.

Viêm khoang chậu

Sau khi phẫu thuật, nếu khoang chậu bị viêm nhiễm (pelvic intecion) sẽ gây đau bụng. Điều trị bằng cách dùng các loại kháng sinh (antibionic) để tiêu viêm.

Hãy nhớ: “Bao cao su luôn là biện pháp hữu hiệu”. Đừng để “giây phút thăng hoa” của tình yêu trở thành “cơn ác mộng” về sau.

BS. Dương Minh Hùng

Nguy cơ từ phá thai, đặc biệt ở tuổi vị thành niên, là rất lớn

Quan hệ tình dục từ tuổi vị thành niên

BS Phạm Thanh Hải, Bệnh viện Từ Dũ khẳng định: “Số trẻ vị thành niên dưới 19 tuổi phá thai đang tăng đều mỗi năm”. Tại bệnh viện Từ Dũ, nếu năm 2005 có 388 trẻ vị thành niên phá thai thì đến năm 2008 đã là 512 trẻ. Còn theo tổng kết năm 2009 của Trung tâm Chăm sóc sức khỏe sinh sản TPHCM thì có 2,4% trẻ vị thành niên trong tổng số 100.283 phụ nữ đến trung tâm phá thai.

Theo các BS, trẻ vị thành niên có tỷ lệ phá thai cao là do các em đã quan hệ tình dục quá sớm nhưng lại mù mờ về kiến thức sức khỏe sinh sản (hơn 90% trẻ vị thành niên không biết độ tuổi có thai phù hợp, 61% thì không biết về thời điểm dễ mang thai nhất, cũng như 50% không biết về các biện pháp tránh thai) trong khi các thông tin về tình dục hiện ngày càng dễ tìm thấy (phim ảnh, báo chí nhất là các loại hình báo mạng)…, gia đình và học đường vẫn còn nhiều lúng túng trong việc giáo dục về tình dục cho trẻ vị thành niên.

Phá thai và những hệ lụy

Phá thai ở tuổi vị thành niên có thể dẫn tới nhiều nguy cơ như ảnh hưởng về tâm sinh lý sau này (bị rối loạn tâm thần, trầm cảm…), rối loạn kinh nguyệt (chiếm khoảng 14%), sót nhau (3,7%), các sang chấn ở tử cung dễ dẫn đến sẩy thai, tiền sản giật ở lần mang thai sau, ung thư vú

Đáng chú ý với những thai đã lớn (trên 21 tuần tuổi), việc phá thai có thể dẫn đến tỷ lệ tử vong (khoảng 18%).

Theo một khảo sát tại Thái Bình, 1/3 trường hợp phá thai to tại BV tỉnh ở lứa tuổi vị thành niên. Tại TP.HCM, theo thống kê của BV Từ Dũ, tỷ lệ phá thai ở tuổi vị thành niên đang không ngừng gia tăng: năm 2006 – 398 ca, 2007 – 425 ca, 2008 – 512 ca. Đây là những con số được các BS của BV Từ Dũ đưa ra tại Hội nghị sản phụ khoa Việt-Pháp-châu Á-Thái Bình Dương lần thứ X, ngày 12 – 14/5.

Các cô gái trẻ nhận được thông tin tình dục chủ yếu qua truyền hình và sách báo khiêu dâm, từ gia đình và nhà trường rất ít. Điều này làm cho thanh thiếu niên hoạt động tình dục rất sớm trong khi chưa được giáo dục phòng tránh thai và phòng các bệnh lây truyền qua đường tình dục. Theo một nghiên cứu vào năm 2005, hơn 90% không biết tuổi có thai phù hợp, 61% không biết thời điểm dễ mang thai nhất và khoảng 50% không biết về biện pháp tránh thai.

Điều đó còn dẫn đến việc quyết định bỏ thai khi tuổi thai đã rất lớn (12 -13 tuần). Các BS khuyến cáo, phá thai có thể dẫn đến rối loạn kinh nguyệt, sót nhau, tử cung bị tổn thương (thủng tử cung, tổn thương cổ tử cung, tổn thương niêm mạc tử cung gây chảy máu tử cung sau khi phá thai), nhiễm trùng thường dẫn đến viêm vùng chậu, vô sinh, sẩy thai, thai ngoài tử cung ở những lần mang thai tiếp theo. Nạo thai cũng liên quan đến chứng tiền sản giật cũng như làm gia tăng nguy cơ ung thư vú. Nếu tuổi thai trên 21 tuần, tỷ lệ tử vong có thể lên tới 18%.

1. Kiểm tra âm đạo

Người phụ nữ  sẽ nằm ngửa trên một chiếc giường phẳng và sau đó phải đặt hai chân của mình lên trên một cái giá nâng chân để phết tế bào cổ tử cung. Tuy nhiên, không giống như giá để chân được sư dụng để phết tế bào cổ tử cung, giá để chân được sử dụng để nạo thai có chỗ để chân bằng kim loại. Hai chân sẽ được buộc vào chỗ để chân để tránh làm tổn thương cơ quan phía trong khi người phụ nữ cử động trong khi làm phẫu thuật. Nhưng hiện tượng này lại hiếm khi xảy ra. Một cái banh được lắp vào mở miệng âm đạo ra và cho phép bác sĩ có thể nhìn thấy được cổ tử cung.

2. Siêu âm nội bộ

Mặc dù hầu hết các bác sĩ đã thực hiện siêu âm trước khi phá thai nhưng hầu hết trong số họ sẽ hiệu âm lại thêm một lần nữa. Điều này là để đảm bảo cho thai nhi ở trong tử cung và không có trong các ống dẫn trứng hay trong khoang bụng – hiện tượng đe dọa tới tính mạng nếu như không được phát hiện.

3. Gây tê

Sau đó bác sĩ sẽ chà một chất gây tê lên mặt ngoài của cổ tử cung để giảm đau khi tiến hành phẫu thuật. Nhiều bệnh viện cũng sử dụng các thuốc giảm đau và nito oxit (khí cười).

4. Làm giãn cổ tử cung

Bác sĩ sẽ kẹp một dụng cụ được goi là tenaculum lên cổ tử cung để tử cung không bị xê dịch khi làm phẫu thuậu, gây tổn thương cổ tử cung. Sau đó bác sĩ sẽ bắt đầu mở rộng cổ tử cung bằng cách đặt một cái que hình nón vào miệng tử cung. Những chiếc que khác nhau được sử dụng để mở cổ tử cung và từng chiếc có kích cỡ tăng dần. Bác sĩ sẽ tiếp tục quá trình cho tới khi cổ tử cng được mở ra đủ rộng để có thể hoàn tất một thủ tục.

5. Tiến hành nạo hút

Khi cổ tử cung được mở ra đủ rộng, bác sĩ sẽ đưa một ống nhựa rỗng có tên cannula vào trong miệng cổ tử cung và nhẹ nhàng cho vào tử cung. Bác sĩ sẽ gắn đầu kia của ống thông vào một máy hút. Và bắt đầu hút những thứ có trông tử cung, bao gồm bào thai, nhau thai và các thức khác của thai nhi.

6. Phục hồi

Người phụ nữ sẽ nằm trong căn phòng phẫu thuật một vài giờ sau khi phẫu thuật để các nhân viên bệnh viên có thể theo dõ tình trạng sức khỏe. Người phụ nữ sữ đeo một tấm hút ẩm sau khi đã tiến hành phá thai. Chảy máu, huyết áp và nhịp tim sẽ đực kiểm tra trước khi cho phép người phụ nữ về nhà. Người nạo phá thai có thể sẽ được cho thêm thuốc giảm đau, kháng sinh và thuốc để giúp tử cung của mình trở về tình trạng trước khi bị làm giãn.