Xung quanh sự việc liên tiếp phát hiện trẻ dậy thì sớm mà nguyên nhân được cho là từ loại sữa bột Thánh Nguyên (Trung Quốc), phóng viên VTC News đã có cuộc trao đổi với BS. ThS Phan Bích Nga, Phó giám đốc Trung tâm Khám – Tư vấn dinh dưỡng, Viện Dinh dưỡng Quốc gia, để tìm hiểu thêm về nguyên nhân khiến trẻ có thể dậy thì sớm thông qua sữa và các thực phẩm có nguy cơ cao.
– Thưa bà, trong sản phẩm sữa, liệu có thể chứa chất gì khiến người ta nghi ngờ làm trẻ dậy thì sớm khi chưa đến 2 tuổi, với các biểu hiện như ngực nổi cục, lượng hormone nữ cao hơn cả phụ nữ trưởng thành?
Hiện nay, phía Trung Quốc chưa có kết luận cuối cùng về nguyên nhân khiến những trẻ kia dậy thì sớm thì cũng chưa thể nói là do sữa.
Còn trong khoa học, việc chỉ có 3 trẻ bị dậy thì sớm nghi do uống sữa cũng chưa phải đủ mẫu để kết luận, 3 trường hợp đấy rất lẻ tẻ, các bậc phụ huynh không nên quá lo lắng.
Tôi đã từng gặp những trẻ dưới 1 tuổi đến đây khám với vú nổi cục, nhưng chỉ bú sữa mẹ thôi. Đó có thể do chất sữa mẹ, do người mẹ ăn quá nhiều chất béo, chất đạm, do sữa chứa lượng hormone nữ cao truyền sang trẻ.
Nguyên nhân để gây ra hiện tượng dậy thì sớm trong những trường hợp này là sữa phải có các chất giống như hormone giới tính như estogen… khiến trẻ bị thừa hormone này gây to ngực.
Các chất giống như hormone giới tính có ở trong sữa nếu sữa đó sử dụng các chất gây mùi, chất tạo màu, chất bảo quản, chất tăng độ đạm giả tạo… Ở châu Âu hiện nay, chất tạo màu (phtalanats) hiện đã cấm sử dụng nhưng ở Mỹ vẫn có thể dùng. Nếu hàm lượng tương đối cao thì sữa có những tác dụng giống như hormone giới tính, gây ra các hiện tượng như dậy thì sớm.
Do đó, chúng tôi vẫn khuyến cáo các bậc phụ huynh nên dùng sữa chính hãng, có uy tín thay vì mua các sữa trôi nổi trên thị trường, sữa không nhãn mác…
Ngoài sữa, còn có thực phẩm nào có nguy cơ gây dậy thì sớm cho trẻ không, thưa bà?
Nguy cơ gây dậy thì sớm cho trẻ có thể là do đời sống tinh thần kích thích, tác động lên trẻ khiến trẻ tò mò những vấn đề giới tính từ đó tác động lên hệ thần kinh khiến cơ thể tăng tiết hormone giới tính sớm hơn.
Còn nguyên nhân từ ăn uống, nếu nguồn gốc tự nhiên chỉ có đậu nành, đậu tương có chất phyto estrogen tương tự như hormone giới tính nhưng hàm lượng rất thấp, không gây đáng kể để tác động lên giới tính của con người.
Các sản phẩm có chứa chất bảo quản, chất tạo màu… như thực phẩm đóng hộp, đồ ngọt, béo, thực phẩm nhiều dầu mỡ… thì không nên khuyến khích trẻ dùng nhiều vì như tôi nói ở trên, chất bảo quản có tác dụng tương tự như hormone giới tính.
Trong kinh nghiệm khám chữa bệnh, tư vấn của mình, bà thấy trẻ em dạng nào có nguy cơ dậy thì sớm?
Chúng tôi cũng đã ghi nhận trường hợp trẻ béo phì đi kèm dậy thì sớm nhiều hơn trẻ tăng cân chậm. Nhiều trẻ 9 tuổi đến khám béo phì nhưng đã có các biểu hiện dậy thì sớm như có kinh nguyệt, ngực phát triển… mặc dù tâm sinh lý của các em vẫn còn rất trẻ con, đúng là học sinh tiểu học.
Nguyên nhân là trẻ béo phì do ăn quá nhiều chất đạm, chất béo dẫn tới cốt hóa xương sớm hơn, tăng tiết hormone giới tính sớm. Do đó, trẻ béo phì dậy thì sớm hơn, phát triển chiều cao sớm hơn và cũng sẽ dừng phát triển sớm hơn.
Vậy giải pháp nào cho các bậc phụ huynh để giúp con em mình hạn chế dậy thì sớm từ thực phẩm?
Các bậc phụ huynh cần có chế độ ăn uống cho con cái hợp lý, không ăn quá nhiều chất béo, chất đạm, các thực phẩm có chất bảo quản, tạo màu… Ngoài ra, tránh để trẻ béo phì do ăn quá nhiều.
Với trẻ em dưới 2 tuổi, Bộ Y tế vẫn khuyến khích nên cho trẻ bú mẹ, vì sữa mẹ là nguồn thực phẩm tốt nhất. Còn nếu hoàn cảnh không cho phép, phải dùng sữa ngoài, các bà mẹ cần dùng sữa chính hãng, có uy tín, tránh dùng sữa không rõ nguồn gốc, trôi nổi, không nhãn mác trên thị trường.
Xin cảm ơn bà!
