Chế độ thai sản hiện hành với phụ nữ mang thai và có con nhỏ

Đối với phụ nữ đi làm có đóng Bảo hiểm xã hội, khi sinh nở sẽ được hưởng chế độ thai sản thế nào, nghỉ ngơi và các khoản trợ cấp ra sao…? Đó là những thắc mắc của không ít phụ nữ đang chuẩn bị làm mẹ.

Để giải đáp băn khoăn này của chị em, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với luật sư Phạm Thanh Phong – Công ty Luật Gia Phong (Hà Nội).

Chào luật sư! Xin ông cho biết, lao động nữ tham đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế (BHXH – BHYT) trong thời gian bao lâu trở lên mới được hưởng chế độ thai sản?

Trước tiên, xin cảm ơn bạn đã quan tâm và tìm tới văn phòng của chúng tôi để được giải đáp những thắc mắc của bạn đọc. Theo quy định tại Điều 28 khoản 2, Luật BHXH thì người tham gia đóng BHXH đủ sáu tháng trở lên trong thời gian mười hai tháng trước khi sinh con mới được hưởng các chế độ thai sản của bảo hiểm.

Cụ thể, sản phụ sẽ được hưởng mức chế độ thai sản thế nào theo quy định mới nhất của bảo hiểm, thưa luật sư?

Sản phụ sẽ được nghỉ 4 tháng và nhận chế độ bằng 4 tháng lương đóng BHXH, trợ cấp 2 tháng lương tối thiểu. Trong những điều kiện lao động độc hại, nguy hiểm hoặc lao động bị suy giảm khả năng lao động từ 21% trở lên sẽ được nghỉ 5 hay 6 tháng.

Trong thời gian mang thai, họ có được nghỉ việc để đi khám thai không, thời gian nghỉ tối đa là bao nhiêu?

Đây cũng là băn khoăn của nhiều chị em khi mang thai. Theo quy định của BHXH thì trong thai kỳ, lao động nữ được nghỉ việc để đi khám thai 05 lần, mỗi lần 01 ngày. Những trường hợp ở xa cơ sở y tế hoặc những sản phụ có những bệnh lý không bình thường sẽ được nghỉ 02 ngày cho mỗi lần khám. Những ngày nghỉ đi khám thai, họ sẽ được hưởng 100% tiền công.

Trường hợp đặc biệt, sản phụ sinh từ hai con trở lên trong một lần sinh thì có sự thay đổi gì không về chế độ?

Nếu sinh đôi trở lên, ngoài chế độ nghỉ và trợ cấp thai sản như đã đề cập ở trên thì tính từ con thứ hai trở đi, cứ mỗi con, các bà mẹ sẽ được nghỉ thêm 30 ngày.

Nếu chẳng may bị sảy hoặc con mất ngay sau sinh, sản phụ có được hưởng các chế độ của thai sản không, thưa ông?

Trường hợp sau khi sinh, nếu con dưới 60 ngày tuổi bị chết thì mẹ được nghỉ việc 90 ngày tính từ ngày sinh; nếu con từ 60 ngày tuổi trở lên bị chết, mẹ được nghỉ việc 30 ngày tính từ ngày con chết, nhưng tổng thời gian nghỉ việc không vượt quá thời gian quy định nghỉ sinh con nêu trên và không tính vào thời gian nghỉ việc riêng hàng năm theo quy định của pháp luật về lao động. Đối với những sản phụ bị sẩy, nạo, hút thai hoặc thai chết lưu thì được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản 10 ngày nếu thai <1 tháng; 20 ngày nếu thai từ 1 < 3tháng; 40 ngày nếu thai từ 3 <6 tháng; 50 ngày nếu thai từ 6 tháng trở lên.

Khi hết thời gian nghỉ thai sản, các bà mẹ muốn nghỉ thêm để hồi phục sức khỏe và chăm con có được hưởng chính sác nào từ bảo hiểm không, thưa luật sư?

Sau sinh, nếu hết thời gian nghỉ thai sản mà sức khỏe các bà mẹ còn yếu thì họ được nghỉ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe từ 05 ngày đến 01 tháng/năm. Mức hưởng một ngày bằng 25% mức lương tối thiểu chung nếu nghỉ dưỡng sức, phục hồi sức khoẻ tại gia đình; bằng 40% mức lương tối thiểu chung nếu nghỉ dưỡng sức, phục hồi sức khoẻ tại cơ sở tập trung.

Trường hợp sản phụ đăng ký BHXH khám chữa bệnh ở bệnh viện A nhưng lại sinh ở bệnh viện B sẽ được hưởng chế độ thai sản thế nào?

Trước hết các bạn hãy nhớ rằng, nếu sinh con trong trường hợp cấp cứu ở các bệnh viện không đăng ký khám BHXH, có giấy chứng nhận cấp cứu sẽ được hưởng 100% tiền viện phí theo quy định của Bảo hiểm. Trường hợp các bà mẹ sinh con trái tuyến ở các bệnh viện khác thì sẽ được chi trả 30% tiền viện phí.

Xin luật sư cho biết sau sinh bao lâu, chị em sẽ được hưởng tiền thai sản?

Thời gian nhận tiền trợ cấp thai sản từ BHXH phụ thuộc vào thời điểm các đơn vị sử dụng lao động của các bà mẹ nộp các giấy tờ có liên quan lên BHXH. Trong thời hạn ba ngày, kể từ ngày nhận đủ giấy tờ hợp lệ có liên quan từ sản phụ, các đơn vị sử dụng lao động có trách nhiệm giải quyết chế độ thai sản cho người lao động. Tổ chức BHXH có trách nhiệm quyết toán trong thời hạn 15 ngày, kể từ ngày nhận được hồ sơ hợp lệ; trường hợp không quyết toán thì phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do. Vì thế, nếu sau thời gian nhận can hoàn thành hồ sơ để gửi BHXH mà sản phụ chưa nhận được tiền trợ cấp thai sản, hãy kiến nghị lên người sử  dụng lao động để được giải đáp.

Mong luật sư hướng dẫn những thủ tục giấy tờ cần thiết để nhận chế độ thai sản?

Để làm hồ sơ nhận trợ cấp thai sản, các mẹ phải chuẩn bị những loại giấy tờ như sau: Bản sao giấy chứng sinh hoặc bản sao giấy khai sinh của con hoặc giấy chứng tử (trường hợp sau sinh, con hoặc mẹ chết). Trường hợp lao động nữ đi khám thai, sẩy thai, nạo, hút thai hoặc thai chết lưu phải có giấy xác nhận của cơ sở y tế có thẩm quyền. Sau đó, các bạn nộp giấy tờ cần thiết lên cơ quan sử dụng lao động để họ xác nhận và gửi lên cơ quan bảo hiểm.

Trong thời gian người vợ sinh con, người chồng có được nghỉ phép để chăm sóc vợ không?

Khi sinh con, tâm lý chung của đa số phụ nữ đều muốn có chồng ở bên cạnh chăm sóc và được cùng chia sẻ hạnh phúc. Bản thân ai cũng có vợ, có chồng, cũng sinh con, ai chẳng muốn có thời gian gần gũi với gia đình, nhất là tại thời điểm khi đứa con chào đời. Tuy nhiên ở Việt Nam, chưa có chính sách nghỉ để nuôi vợ đẻ, có nghỉ thì chỉ là chỉ tiêu nghỉ phép trong năm mà thôi.

Có một vấn đề mà nhiều phụ nữ quan tâm là trong thời gian nuôi con dưới 12 tháng, họ có phải điều động làm thêm giờ hay đi công tác không, thưa ông?

Tùy vào hoàn cảnh cụ thể mà người sử dụng lao động sẽ điều động chế độ làm việc phù hợp cho các bà mẹ nuôi con nhỏ. Tuy nhiên, theo đúng luật quy định thì người sử dụng lao động không được sử dụng người đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi làm thêm giờ, làm việc vào ban đêm và đi công tác xa. Đồng thời, chủ lao động phải sắp xếp để họ được nghỉ mỗi ngày 60 phút trong thời gian làm việc mà vẫn hưởng đủ lương. Có nghĩa là, lao động nữ trong thời gian nuôi con dưới 12 tháng tuổi có thể đi sớm hoặc về muộn 60 phút theo như sự thỏa thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động về thời gian được nghỉ.

Xin chân thành cảm ơn luật sư!