Không nên cho trẻ xem tivi quá nhiều, cần kiểm soát thời gian và chương trình ti vi. Cha mẹ nên cùng xem với trẻ các chương trình như phim hoạt hình, ca nhạc và bình luận về các tình tiết, nhân vật, hội thoại trong phim để giúp trẻ xây dựng phản xạ ngôn ngữ.
Ở những trẻ bình thường, từ 3 đến 6 tháng tuổi, trẻ đã có thể ê a được những tiếng nói đầu tiên. Tuy nhiên, nếu có vấn đề ở cơ quan phát âm hay do sự tác động của các yếu tố tâm lý, giáo dục sẽ gây ra tình trạng rối loạn ngôn ngữ ở trẻ.
Giai đoạn phát triển ngôn ngữ bình thường ở trẻ bắt đầu khi trẻ được 3 – 6 tháng tuổi. Ở giai đoạn này, trẻ đã có thể phát hiện được những tiếng động phát ra từ những vị trí khác nhau, đồng thời trẻ cũng bắt đầu nói được những có có nguyên âm “a” như ba, bà…
Tùy theo mỗi trẻ, nhưng khoảng 11 tháng tuổi trở đi, trẻ đã có thể nói được 2 – 3 từ đơn khá rõ ràng. Đến khi trẻ được 3 – 4 tuổi, trẻ đã có thể nói được những câu phức tạp và bắt đầu sử dụng ngôn ngữ một cách khá tốt.
Trẻ có thể tự kiểm soát được cường độ giọng nói, ngữ điệu như người lớn và thường hay thắc mắc về những điều trẻ thấy xung quanh. Tuy nhiên, nếu trẻ không phát triển kỹ năng ngôn ngữ như bình thường, cha mẹ cần đặc biệt quan tâm để có hướng giáo dục, điều trị.
Những biểu hiện bất thường về ngôn ngữ ở trẻ
– Không đáp ứng với giọng nói hay những âm thanh to khi bé được 6 – 8 tuần tuổi.
– Không cười với giọng nói của cha mẹ lúc 2 tháng.
– Không quan tâm đến người và vật xung quanh lúc 3 tháng.
– Không quay đầu theo hướng âm thanh lúc 4 tháng.
– Không cười tự phát lúc 6 tháng.
– Không bập bẹ lúc 8 tháng.
– Không nói được từ đơn lúc bé 2 tuổi.
– Không nói được một câu đơn giản khi bé 3 tuổi.
Nếu thấy trẻ có một trong những biểu hiện trên, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để các bác sĩ kiểm tra. Tùy theo mức độ chậm nói và độ tuổi của trẻ, các bác sĩ sẽ có nhiều hình thức can thiệp khác nhau như tư vấn, hướng dẫn cha mẹ huấn luyện ngôn ngữ tại gia đình, hoặc cần kết hợp chuyên gia ngôn ngữ, tâm lý và bác sĩ để can thiệp thúc đẩy ngôn ngữ ở trẻ.
Nguyên nhân khiến trẻ chậm nói
Có 2 nguyên nhân dẫn đến tình trạng trẻ chậm nói, đó là:
– Nguyên nhân thực thể: do trẻ có những vấn đề về cơ quan phát âm (tai, mũi, họng…) hoặc cơ quan chỉ huy (não bị dị tật bẩm sinh, bại não, những di chứng sau khi bị sốt xuất huyết, viêm màng não…).
– Nguyên nhân tâm lý: do gia đình quá cưng chiều hay do bỏ bê trẻ, hoặc đã xảy ra một biến cố nào đó ảnh hưởng đến tâm lý của trẻ.
– Khiếm thính cũng là một nguyên nhân phổ biến của tình trạng chậm phát triển kỹ năng ngôn ngữ. Trẻ sẽ gặp phải vấn đề về ngôn ngữ khi không nghe được nội dung giao tiếp một cách liền mạch và rõ ràng. Nhìn chung, vấn đề về khiếm thính tỷ lệ thuận với vấn đề chậm phát triển kỹ năng ngôn ngữ.
Cách khắc phục tình trạng trẻ chậm nói
Cha mẹ cần quan tâm chăm sóc thúc đẩy kỹ năng ngôn ngữ ở trẻ tùy theo độ tuổi. Trẻ có thể nghe và hiểu từ rất sớm, trước khi trẻ có thể tự nói, vì vậy cha mẹ cần khuyến khích trẻ tập nói.
Cần thường xuyên nói chuyện với trẻ, đọc sách cho trẻ nghe, khuyến khích trẻ tập trung vào bạn, vào đồ vật nào đó mà bạn muốn nói đến. Nên nói đến những vật có trước mặt, hay những điều đang xảy ra. Không ép trẻ phải nói nhưng nhớ đưa ra lời khen khi trẻ tập nói.
Chú ý lắng nghe, cho con bạn có thời gian để thực hiện những lời trẻ sắp nói, cũng như thường xuyên đưa ra lời động viên như: “Con nói giỏi lắm”, giúp trẻ mạnh dạn tập nói.
Nên dạy cho trẻ những từ đơn giản, dễ hiểu. Tốt nhất là dạy trẻ nói dựa theo những tình huống xảy ra hàng ngày tạo nhiều tình huống khác nhau khi nói về một từ nào đó. Tập cho con bạn biết nghe các âm thanh khác nhau hoặc tập cho con giao tiếp qua những hình ảnh hay điệu bộ cũng là cách giúp cho trẻ tập nói tốt.
Không nên cho trẻ xem ti vi quá nhiều, cần kiểm soát thời gian và chương trình ti vi. Cha mẹ nên cùng xem với trẻ các chương trình như phim hoạt hình, ca nhạc và bình luận về các tình tiết, nhân vật, hội thoại trong phim để giúp trẻ xây dựng phản xạ ngôn ngữ.
