Nên làm gì khi trẻ còi xương?

Dấu hiệu nhận biết trẻ bị còi xương? Nên làm gì khi trẻ còi xương? Phòng bệnh từ khi mang thai như thế nào?

Sống tiện nghi trong nhà thừa máy lạnh nhưng thiếu ánh nắng mặt trời; ăn nhiều thịt giàu đạm để mau bụ bẫm; không được bú sữa mẹ thường xuyên vì mẹ sợ xấu ngực…

Đó là những nguyên nhân còi xương thường gặp nhất trong nhóm trẻ con nhà giàu, có điều kiện ăn uống đầy đủ. Tình trạng này đang gia tăng một cách đáng lo ngại.

Thực tế khám và tư vấn tại viện dinh dưỡng quốc gia cho thấy, còi xương là bệnh rất phổ biến ở trẻ dưới ba tuổi, trong đó có nhiều nguy cơ là: trẻ sinh non, sinh đôi; trẻ nuôi bằng sữa bò; trẻ quá bụ bẫm; trẻ sinh vào mùa đông… với nguyên nhân chủ yếu do cơ thể thiếu hụt vitamin D, làm ảnh hưởng đến quá trình hấp thụ và chuyển hoá canxi và phốtpho, là những chất cần thiết cho sự phát triển của xương.

Những trẻ không được bú mẹ sẽ dễ bị còi xương hơn. Có không ít trẻ có cân nặng tốt, thậm chí thừa cân cũng bị còi xương do cha mẹ giữ gìn quá cẩn thận nên ít được tiếp xúc với ánh nắng, chế độ ăn lại không cân đối. Nhiều bà mẹ thấy con bị còi xương thì tìm cách bổ sung canxi. Thực ra, nếu cung cấp đủ canxi mà thiếu vitamin D thì dưỡng chất trên cũng không hấp thu được.

Trẻ cần được chăm sóc thật tốt khi bị còi xương.

Dấu hiệu trẻ còi xương

Trong sinh hoạt: trẻ hay quấy khóc, ngủ không yên giấc, hay giật mình, ra nhiều mồ hôi khi ngủ. Xuất hiện rụng tóc vùng sau gáy tạo thành hình vành khăn. Răng mọc chậm, trương lực cơ nhão, táo bón. Bụng trẻ thường bị to bè.

Biểu hiện ở xương sọ: thóp rộng, bờ thóp mềm, thóp lâu kín, có các bướu đỉnh, bướu trán (trán dô), đầu bẹp cá trê, lồng ngực có khi biến dạng như ngực gà.

Trường hợp nặng có di chứng: xuất hiện chuỗi hạt cườm ở sườn, nhô ức gà, vòng cổ chân, cổ tay, chân cong hình chữ X, chữ O.

Phát triển vận động: chậm biết lẫy, biết bò, đi, đứng…

Trường hợp cấp tính: trẻ có thể bị co giật do hạ canxi máu.

Nên làm gì khi trẻ còi xương?

Cho trẻ tắm nắng hàng ngày: để chân, tay, lưng, bụng trẻ lộ ra ngoài từ 10 – 15 phút lúc buổi sáng (trước 9 giờ). Về mùa đông không có ánh nắng, có thể cho trẻ đi tắm điện ở khoa vật lý liệu pháp của các bệnh viện. Dưới da có sẵn các tiền vitamin D, với tác dụng từ tia tử ngoại của ánh nắng mặt trời, các tiền vitamin sẽ bị hoạt hoá chuyển thành vitamin D. Ánh nắng mặt trời phải được chiếu trực tiếp trên da thì mới có tác dụng, nếu qua lần vải sẽ còn rất ít tác dụng. Ngoài ra cần cho trẻ uống vitamin D 4.000 IU/ngày trong từ 4 – 8 tuần (một đơn vị IU tương đương 0,025 mcg vitamin D tinh chất). Trường hợp trẻ bị viêm phổi, tiêu chảy cần tăng liều 5.000 – 10.000 IU/ngày trong một tháng hoặc cho trẻ tiêm vitamin D 200.000 IU/ống, ba tháng tiêm nhắc lại một lần trong năm đầu tiên. Ngoài ra cần cho trẻ uống thêm các chế phẩm có canxi như canxi B1–2–6 từ 1 – 2 ống/ngày; trẻ lớn có thể ăn cốm canxi từ 1 – 2 thìa càphê/ngày.

Ăn uống hợp lý: cho trẻ thường xuyên bú mẹ. Ăn bổ sung các loại thực phẩm có chứa nhiều canxi: sữa, cua, tôm, cá trong các bữa ăn hàng ngày. Cho thêm dầu mỡ vào bữa ăn của trẻ vì vitamin D là loại tan trong dầu, nếu chế độ ăn thiếu dầu mỡ thì dù có được uống vitamin D trẻ cũng không hấp thu được nên vẫn bị còi xương.

Phòng bệnh từ khi mang thai

Khi có thai người mẹ phải có chế độ làm việc, nghỉ ngơi hợp lý. Sau sinh, cả mẹ và con nên ở trong phòng thoáng mát và đầy đủ ánh sáng. Khi sinh được hai tuần, cho trẻ ra tắm nắng 15 – 20 phút/ngày vào buổi sáng (trước 9 giờ). Cho trẻ uống vitamin D 400 IU/ngày trong suốt năm đầu tiên, nhất là về mùa đông. Khi trẻ đến tuổi ăn bổ sung nên cho trẻ ăn các loại thực phẩm có chứa nhiều canxi như: sữa, trứng, tôm, cua, cá, rau xanh và dầu mỡ.