Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến béo phì, có thể là sự tác động độc lập hay có sự kết hợp của một trong các yếu tố nguy cơ sau: ăn nhiều, quá tải calo, di truyền, nội tiết, thuốc, và mộ số nguyên nhân khác.
1. Ăn nhiều
Lượng thức ăn hấp thu quá nhiều, vượt quá nhu cầu của cơ thể là nguyên nhân chính dẫn đến béo phì (95%). Ăn nhiều có thể là do:
– Thói quen có tính gia đình: thường gặp nhiều người béo hoặc béo phì trong một gia đình.
– Giảm hoạt động thể lực mà không giảm ăn, thường gặp ở những người già, người lớn tuổi ít hoạt động.
Chế độ ăn uống nhiều calo, ăn các thức ăn chế biến sẵn, bỏ bữa ăn sáng, ăn hầu hết lượng calo vào ban đêm, tiêu thụ nhiều calo và ăn phần quá nhiều, tất cả đóng góp cho tăng cân.
2. Quá tải calo
Về phương diện chuyển hóa năng lượng, béo phì là do sự quá tải calo vượt quá nhu cầu cần thiết của cơ thể. Điều này giải thích là vì sao có người ăn nhiều nhưng lại không béo, có người ăn ít nhưng cân nặng vẫn tăng đều đều. Thường thì trong một gia đình, chế độ dinh dưỡng thường giống nhau nhưng lại có kẻ béo người gầy.
Ở những người ít hoặc lười hoạt động thể lực, năng lượng sản sinh ra không được tiêu tốn đi, tích lũy tạo thành mỡ là một trong những nguy cơ gây nên béo phì.
3. Nguyên nhân di truyền
Theo các nghiên cứu khoa học thì 69% người béo phì có bố hoặc mẹ béo phì ; 18% cả bố và mẹ đều béo phì; chỉ có 7% là tiền sử gia đình không có ai béo phì.
Phân định giữa vai trò của di truyền thực sự và vai trò của dinh dưỡng còn chưa được xác định rõ, vì di truyền có tính trội và yếu tố di truyền làm cho khả năng phân chia tế bào mỡ trở nên dễ dàng hơn.
4. Nguyên nhân nội tiết
Tăng cân có thể là sản phẩm của các hoocmon steroid và các nhóm thuốc gây kích thích tâm thần
Nguyên nhân này thường chiếm tỉ lệ hiếm, nhưng hệ nội tiết bị rối loạn có thể dẫn đến béo phì qua các bệnh sau:
– Hội chứng Cushing: mỡ phân bố nhiều ở mặt, cổ, gáy, bụng trong khi tay chân thì gầy nhỏ, khẳng khiu.
– Cường insulin: do u tuyến tụy tiết insulin, kích thích ăn ngon, ăn nhiều uống nhiều, tăng tiêu glucid làm mô mỡ tân sinh.
– Hội chứng béo phì sinh dục: béo phì ở thân và gốc chi, kèm theo suy sinh dục. Biểu hiện ở thiếu niên với biểu hiện ngừng phát dục cơ quan sinh dục, có thể kèm rối loạn khác như đái tháo nhạt, rối loạn thị lực và tâm thần.
– Người bị thiến: mô mỡ sé tăng quanh háng, phần cao của đùi, gần giống như hội chứng béo phì sinh dục.
5. Nguyên nhân do thuốc
Gần đây thuốc được thêm vào danh mục nguyên nhân của các yếu tố béo phì, vì sự gia tăng của dược liệu pháp. Tăng cân có thể là sản phẩm của các hoocmon steroid và các nhóm thuốc gây kích thích tâm thần (thuốc chống trầm cảm, thuốc chống loạn thần,…)
6. Một số nguyên nhân khác
– Thiếu ngủ: nếu ngủ ít hơn 7 tiếng đồng hồ/ ngày sẽ khiến cơ thể thiếu năng lượng, nó sẽ tự bù đắp năng lượng bằng cách ăn nhiều hơn.
– Bỏ thuốc lá: thường gắn liền với tăng cân. Và đối với một số người, có thể dẫn đến tăng cân nhiều như một vài cân một tuần hoặc trong vài tháng, và rất có thể dẫn đến béo phì.
– Sinh con: khi phụ nữ mang thai, cân nặng của họ tăng rất nhanh (khoảng 10- 15 kg với người bình thường, 18kg hoặc hơn đối với những người gầy), và rất khó lấy lại vóc dáng như bình thường sau sinh. Vấn đề dinh dưỡng cho con cũng khiến cho người mẹ phải ăn uống nhiều hơn, điều này góp phần làm tăng tỷ lệ béo phì ở phụ nữ.
Nếu bạn có một hoặc nhiều các yếu tố nguy cơ, nó không có nghĩa là bạn sẽ trở thành một người béo phì. Có thể loại bỏ hầu hết các yếu tố nguy cơ dẫn đến béo phì thông qua chế độ ăn uống hợp lí, hoạt động thể chất, tập thể dục thường xuyên và thay đổi hành vi, lối sống lành mạnh.
Speak Your Mind