Liệt nửa mặt hay còn gọi là bệnh Bell’s Palsy – bệnh đặc trưng bởi tình trạng viêm dây thần kinh trung ương số VII, chịu trách nhiệm về hoạt động của cơ mặt, các tuyến nước bọt và tuyến lệ. Bệnh ít nguy hiểm đến tính mạng nhưng làm cho bệnh nhân đau khổ trong một thời gian dài. Bệnh xảy ra khi dây thần kinh điều khiển các cơ mặt bị viêm và bị chèn ép.
Liệt nửa mặt thường gặp ở mọi giới và ở nhiều lứa tuổi, với nhiều biểu hiện khác nhau. Tại Mỹ, mỗi năm có khoảng 40.000 người mắc chứng liệt Bell. Tuy mọi lứa tuổi đều có thể mắc bệnh, nhưng ít gặp ở người dưới 15 và trên 60 tuổi.
1. Biểu hiện của bệnh
Dân gian thường dùng từ “méo mặt” để chỉ chứng liệt nửa mặt với nhiều biểu hiện khác nhau, cụ thể là:
– Có thể phát hiện triệu chứng liệt nửa mặt qua hoạt động vệ sinh buổi sáng như khó chải răng, khó súc miệng, khó ăn sáng… Biểu hiện rõ nét nhất là mặt mất cân xứng: bên liệt trông như mặt nạ, các nếp tự nhiên như nếp nhăn, rãnh mũi má bị mờ hoặc mất, miệng và nhân trung méo về bên lành.
– Không nhắm kín được mắt ở bên liệt hay mắt mở lớn cả khi ngủ, không huýt sáo, thổi hay chúm môi được.
– Khô mắt do không tiết nước mắt hoặc tăng tiết nước mắt làm nước mắt chảy giàn giụa, nhất là trong hoặc ngay sau bữa ăn.
– Khó nói và đôi khi khó ăn uống.
– Có thể có rối loạn vị giác (cảm giác nếm) ở 2/3 trước của lưỡi và rối loạn thính giác (nghe kém).
– Nét mặt mất sự linh hoạt, miệng há với môi vêu ra và nước bọt chảy ra.
– Có thể bị ù tai, tê nửa mặt và mỏi chân tay bên đối diện (đối diện với nửa mặt bị liệt).
2. Nguyên nhân của bệnh
Tổn thương dây thần kinh số 7 gây chứng bệnh liệt nửa mặt có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau như:
– Do u não (u ở cầu não, góc cầu tiểu não, nền sọ) hoặc biến chứng thần kinh của u vòm họng.
– Do viêm nhiễm: Những viêm nhiễm vùng mang tai, dưới hàm, biến chứng của viêm tai và tuyến mang tai, tai biến mạch máu não, viêm màng não (nhất là do lao), viêm xương đá, viêm rễ dây thần kinh.
– Do sang chấn: do chấn thương gây vỡ nền sọ, đụng dập gãy rạn nứt xương đá gây chèn ép dây thần kinh.
– Có thể là hậu quả của các phẫu thuật ở tai giữa, lấy bỏ các u tuyến mang tai, những phẫu thuật ở khớp thái dương hàm.
– Do gặp lạnh: thường gặp với bệnh cảnh đột ngột và sau khi tiếp xúc với trời lạnh.
Các đối tượng nguy cơ cao dễ bị liệt dây thần kinh mặt là: người đang bị cảm cúm, phụ nữ có thai, bệnh nhân tiểu đường, người bị suy giảm miễn dịch như đang điều trị tia xạ, dùng thuốc corticosteroid, người nhiễm HIV/AIDS…
3. Điều trị bệnh
70-80% trường hợp mắc bệnh thường tự khỏi sau khoảng 1-3 tháng. Tuy nhiên, người bệnh cần được bác sĩ chuyên khoa thần kinh khám và điều trị triệt để nguyên nhân gây bệnh với nguyên tắc điều trị càng sớm càng tốt.
Điều trị nội khoa:
Giữ mặt cho ấm; uống vitamin B1 liều cao: 0,025g-10 ống/ ngày, dài ngày; uống kháng sinh ampicilin 1-2 g/ngày hoặc kháng viêm prednisolone, hydrocortancyl. Trong trường hợp nặng phải thường xuyên nhỏ mắt bằng dung dịch chloramphenicol.
Vật lý trị liệu:
– Dùng phương pháp chườm nóng có tác dụng làm giảm đau, giảm co thắt bắp cơ. Có thể dùng dòng điện nóng galvanie.
– Phối hợp tập vận động xoa bóp cơ mặt hằng ngày, mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 4-5 phút. Xoa từ cằm lên trán nhằm tăng cường tuần hoàn chống sự co cứng cơ mặt.
– Kết hợp châm cứu bên liệt các huyệt giáp xa, địa thương, thảo đường, có thể châm thêm các huyệt ấn đường, nghinh hương, hợp cốc. Cũng có thể châm thêm các huyệt trên ở bên lành.
Trong trường hợp nặng dấn đến co cứng nửa mặt cần chuyển sang phẫu thuật.
4. Chế độ sinh hoạt và cách phòng tránh
– Cần tránh bị lạnh khi đi tàu xe và nên đóng cửa sổ khi ngủ để tránh gió lùa. Người già ban đêm không nên ra ngoài đi tiểu. Vào mùa nóng, không nên để quạt, máy điều hòa thổi thẳng vào mặt khi ngủ.
– Nếu mắt khô, mỏi cần nhỏ thuốc mỗi giờ vào ban ngày và tra thuốc mỡ vào mắt ban đêm, tránh tổn thương giác mạc, đeo kính khi ra trường để tránh nhiễm khuẩn.
– Không lạm dụng thuốc corticosteroid trong điều trị các bệnh cơ xương khớp.
– Nâng cao sức đề kháng của cơ thể bằng cách: tập thể dục thường xuyên điều độ; ăn uống đủ chất, tăng cường ăn rau xanh, trái cây chín, uống nước cam, nước chanh hoặc uống bổ sung vitamin C tổng hợp.
– Khi bị liệt mặt, cần đến ngay bác sĩ chuyên khoa thần kinh để được chẩn đoán và điều trị sớm.
Speak Your Mind