Thương hàn là một trong 6 bệnh nguy hiểm thường gặp ở trẻ em. Tuy ngày nay đa số các bé đã được tiêm chủng đày đủ, tuy nhiên cha mẹ cũng nên biết về bệnh để có cách phòng chống tốt nhất cho con.
Nguyên nhân và sự lây lan của bệnh
Thương hàn là chứng bệnh đường tiêu hóa do nhiễm vi trùng Salmonella enterica serovar Typhi. Vi khuẩn này hiện diện trong thực phẩm bị ô nhiễm và nước. Bệnh lây lan khi vi trùng trong phân người bị bệnh nhiễm vào thức ăn hay thức uống và truyền sang người khác.
Môi trường bên ngoài và thức ăn không hợp vệ sinh có thể chứa vi khuẩn. Thực phẩm đông lạnh, thực phẩm thiu và thực phẩm phân hủy khi vận chuyển chính cho các bệnh lây lan. Vi khuẩn sinh sôi trong túi mật, đường mật hoặc gan và sau đó vào ruột.
Khi theo thức ăn vào ruột, vi trùng xuyên vào thành ruột và bị thực bào bởi đại thực bào. Salmonella typhi lúc đó thay đổi cấu trúc của nó để chống lại sự phá hủy và cho phép chúng tồn tại bên trong đại thực bào. Điều này giúp chúng chống lại sự gây hại của bạch cầu hạt, bổ thể và đáp ứng miễn dịch. Vi trùng sau đó theo lan tỏa theo hệ thống bạch huyết trong khi vẫn nằm trong đại thực bào. Từ đó chúng xâm nhập hệ thống lưới nội mô và sau đó là hầu khắp các cơ quan trong cơ thể. Salmonella enterica là vi trùng trực khuẩn Gram âm, di chuyển nhờ tiêm mao, tăng trưởng nhanh nhất ở nhiệt độ 37°C, nhiệt độ cơ thể.
Trẻ em bị bệnh cấp tính có thể gây ô nhiễm nguồn nước xung quanh qua phân có chứa vi khuẩn, từ đó lại làm lây lan sang thức ăn.
Vi khuẩn gây bệnh thương hàn có thể sống sót vài tuần trong nước hoặc nước thải. Các nguồn truyền bệnh có thể là nguồn của ổ dịch thương hàn trong một thời gian khá dài.
Các trường hợp sốt thương hàn đã giảm đáng kể ở một số nước như Mỹ, nhưng nó vẫn còn gây tử vong ở một số khu vực như Ấn Độ, Pakistan và các nước phía nam Á khác. Trẻ em sống ở các nước nhiệt đới dễ bị mắc bệnh này.
Thế giới đặt thương hàn vào loại bệnh truyền nhiễm công cộng quan trọng. Bệnh lây lan nhiều nhất ở trẻ em tuổi 5 – 19.
Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh thương hàn ở trẻ em
Triệu chứng bệnh xuất hiện 10-14 ngày sau khi vi khuẩn xâm nhập cơ thể: Trẻ bị sốt cao, nổi ban hồng ở bụng và ngực, tiêu chảy hoặc táo bón và lách to.
Thân nhiệt có thể lên cao tới 40 độ C và không thuyên giảm mặc dù đã chữa trị như những lần sốt khác, đi phân lỏng, sức khỏe suy sụp nhanh.
Ngoài ra, trẻ cũng có thể xuất hiện những dấu hiệu sau đây:
– Chán ăn, ăn ít hơn bình thường
– Một số trẻ bị đau đầu
– Đau nhức khắp cơ thể
– Hôn mê và yếu
– Khó chịu ở bụng
– Tiêu chảy và ói mửa (đôi khi)
– Chảy nước mắt hoặc mắt khô (trong trường hợp mất nước)
Các biến chứng nguy hiểm
Bệnh gây ra rất nhiều biến chứng, nhất là ở những người không được điều trị, trong đó có thủng ruột và xuất huyết. Tỷ lệ tử vong là 7-14%.
Biến chứng ở đường tiêu hóa
– Xuất huyết tiêu hóa
– Thủng ruột
– Biến chứng đường gan mật: viêm túi mật, viêm gan
– Các biến chứng khác: viêm đại tràng, viêm ruột thừa, viêm phúc mạc mật, viêm dạ dày, viêm tụy cấp, viêm lưỡi thường ít gặp.
Biến chứng tim mạch
– Viêm cơ tim
– Viêm tắc động mạch tĩnh mạch
– Viêm màng ngoài tim
Biến chứng đường tiết niệu
– Viêm vi cầu thận, hội chứng thận nhiễm mơõ
– Suy thận cấp
Biến chứng nhiễm trùng khu trú cơ quan: hầu hết các cơ quan đều có thể tụ mủ bởi vi trùng thương hàn.
– Viêm màng não mủ
– Viêm họng, viêm tuyến mang tai có mủ
– Viêm đài bể thận, viêm bàng quang
– Viêm xương: xương sườn, xương sống
– Viêm hạch cổ
– Viêm gây nhọt ở tuyến vú.
Chăm sóc và điều trị
Điều trị bao gồm thuốc kháng sinh đường uống hoặc tiêm tĩnh mạch. Hiện nay, đã có nhiều loại thuốc kháng sinh rất hiệu quả đối với bệnh thương hàn: Các kháng sinh thường được sử dụng ciprofloxacin, cephalosporin của, sulfamethoxazxole-trimethoprim, ampicillin, chlormphenicol v.v. Tuy vậy, sau khi khỏi bệnh, thời gian phục hồi được hoàn toàn sức khỏe rất lâu.
Sốt có thể được giải quyết bằng cách cho uống thuốc hạ sốt. Khi thấy trẻ sốt cao, phải đưa trẻ đến bệnh viện.
Lưu ý
Việc điều trị cần tiến hành theo các triệu chứng và mức độ nghiêm trọng của bệnh và phải có sự hướng dẫn của bác sĩ.
Chế độ ăn uống nhẹ nhàng, không quá nhiều calo, không để tiêu hóa trở thành gánh nặng cho trẻ. Ngay cả sau khi trẻ hồi phục, khỏi bệnh, trẻ cần được duy trì một chế độ ăn uống, chăm sóc đặc biệt để tránh sự tái phát của bệnh.
Phòng chống
Để phòng ngừa, các quy tắc nghiêm ngặt là điều kiện vệ sinh. Ngừng ăn thức ăn bên ngoài vì nó có thể bị ô nhiễm. Thực phẩm chính là điều kiện để các vi sinh vật gây bệnh thương hàn.
Tránh nguồn nước bẩn cho con bạn, chỉ cho trẻ uống nước sạch, đun sôi. Bù nước cho trẻ nếu cơ thể trẻ bị mất khi bị tiêu chảy và nôn mửa.
Giữ nhà của bạn gọn gàng và sạch sẽ. Nhà bếp, sàn, tường, nhà vệ sinh nên cọ rửa sạch bằng thuốc sát trùng mạnh.
Thường xuyên nhắc trẻ rửa tay là cách tốt nhất để kiểm soát nhiễm khuẩn. Cho trẻ rửa tay kỹ bằng nước ấm, xà phòng, đặc biệt là trước khi ăn, sau khi sử dụng nhà vệ sinh.
Điều tốt nhất để tránh thương hàn là chủng ngừa cho con bạn mắc bệnh thương hàn. Tiêm chủng sẽ giúp trẻ tránh được thương hàn và các biến chứng nguy hiểm của nó. Tuy nhiên, tỷ lệ thành công không đạt tới 100% bảo vệ khỏi bệnh, nhưng sẽ tốt hơn nếu trẻ được chủng ngừa.
