Trong một năm, hầu như ai cũng có mắc bệnh cảm cúm ít nhất 1 lần, đặc biệt là những khi thời tiết thay đổi, trời trở lạnh. Đây là bệnh thường gặp nên hầu hết người bệnh thường tự mua thuốc mà không cần sự chỉ dẫn của bác sĩ. Vì không hiểu rõ tác dụng của thuốc nên đã có một số tác dụng không mong muốn xảy ra như: xuất huyết não, gây tăng huyết áp… Hãy đọc bài viết dưới đây để biết rõ thêm những tác dụng không mong muốn đó.
Gây xuất huyết não
Ông Nguyễn Văn N, 58 tuổi được đưa vào viện vì đột ngột mất ý thức. Đưa vào bệnh viện khám thấy có dấu hiệu liệt nửa người trái, huyết áp 220/130 mmHg. Kết quả chụp cắt lớp sọ não cho thấy có ổ xuất huyết lớn vùng bao trong, bán cầu đại não bên phải. Người bệnh đã bị cao huyết áp nhiều năm nay và hiện đang uống thuốc hạ huyết áp hàng ngày.
2 ngày trước, anh bị sốt, chảy nước mũi, nghĩ là bệnh thông thường nên tự mua thuốc cảm cúm uống với liều cao hơn bình thường để mong chóng khỏi bệnh và hậu quả là phải vào viện cấp cứu… Đây là một trong những phản ứng phụ của thuốc.
Các thuốc chữa cảm cúm với nhiều biệt dược đang được lưu hành trên thị trường nước ta như tiffy, panadol, decongen, rhumenol, medicoldac, decolsin… đều có các thành phầndextromethorphan làm loãng đờm, giảm ho; chlorpheniramin có tác dụng chống dị ứng, làm giảm cảm giác ngứa ở mũi và giảm hắt hơi; acetaminophen (paracetamol) có tác dụng hạ sốt, giảm đau. Đặc biệt, trong thành phần chính của các thuốc trên đều có phenylpropanolamine là một hoạt chất có tính chất tương tự như một amin giao cảm có tác dụng làm co mạch ở các cuốn mũi, gây co các tiểu động mạch nhỏ ngoại biên, từ đó làm giảm triệu chứng viêm, chảy nước mũi va giảm xuất tiết.
Sự phối hợp các thành phần nói trên trong viên thuốc trị cảm cúm làm giảm nhanh các triệu chứng của cảm cúm như đau đầu, sốt, hắt hơi đặc biệt là giảm nhanh triệu chứng nghẹt mũi, chảy nước mũi khiến người bệnh cảm thấy dễ chịu ngay sau khi uống thuốc. Nhưng nếu bạn dùng thuốc chữa cảm cúm quá liều có thể gây xuất huyết não.
Tăng huyết áp
Phenylpropanolamine, một thành phần có trong thuốc cảm cúm có tác dụng gây co các tiểu động mạch ở cuốn mũi nhưng cũng có thể gây co toàn bộ mạch trên cơ thể. Đây là nguyên nhân làm tăng huyết áp ở người bệnh nếu sử dụng thuốc quá liều, nó có thể gây tăng huyết áp ở người bình thường và có thể kích hoạt cơn tăng huyết áp ở bệnh nhân có tiền sử tăng huyết áp.
Ngoài ra, Phenylpropanolamine (PPA, accutrim) có tác dụng thông qua việc giải phóng có chọn lọc các chất có hoạt tính giao cảm rất mạnh như dopamin, adrenalin, noradrenalin. Các chất này cũng có tác dụng làm co mạch gây tăng huyết áp. Bên cạnh đó, nó còn là nguyên nhân làm nhịp tim nhanh, khô miệng và niêm mạc…
Kết quả xét nghiệm cho thấy với liều điều trị bỉnh thường ( khoảng 25mg/ viên, dùng đường uống), nồng độ thuốc trong máu có thể dao động trong khoảng 50 – 300µg/L. Nếu nồng độ thuốc vào khoảng 300 – 3.000µg/L có nguy cơ ngộ độc, và nồng độ thuốc trong máu từ 3.000 – 50.000 µg/L có thể gây tử vong ở bệnh nhân nặng.
Cách phòng ngừa?
Canada đã loại các thuốc loại này ra khỏi thị trường vào tháng 5/2001 và Ấn Độ cũng đã chính thức cấm lưu hành các thuốc cảm cúm có chứa phenylpropanolamine vào tháng 2/2011. Hàn Quốc cũng đã cấm lưu hành 167 loại thuốc có chứa phenylpropanolamine sau khi có một báo cáo về trường hợp xuất huyết não do sử dụng thuốc có chứa phenylpropanolamine gây ra.
Tuy nhiên, ở nước ta, các chế phẩm có chứa phenylpropanolamine hiện vẫn đang còn được sử dụng, cho phép quảng cáo và được bán trong các tiệm thuốc.
Hạn chế đến mức thấp nhất tác dụng không mong muốn của phenylpropanolamine, bạn nên mua thuốc theo sự chỉ dẩn của bác sĩ, không tự ý tăng liều thuốc, không sử dụng đơn thuốc cho nhiều người, nhiều lần. Khi sử dụng thuốc cảm cúm thấy có các dấu hiệu bất thường như tim đập nhanh, huyết áp tăng, đau đầu, mặt nóng bừng… phải báo ngay cho bác sĩ điều trị biết hoặc đến ngay cơ sở y tế gần nhất.
Đối với thầy thuốc phải quan tâm tới tiền sử tim mạch, tăng huyết áp, tiền sử nhạy cảm với các thành phần của thuốc khi kê đơn thuốc cảm cúm cho bệnh nhân.
Các hãng thuốc nên có cảnh báo rõ ràng về nguy cơ gây tăng huyết áp của phenylpropanolamine trên thông tin quảng cáo, giới thiệu thuốc trên các phương tiện thông tin đại chúng, đặc biệt phải ghi rõ ràng trên hộp thuốc, tờ đơn trong hộp thuốc.
Speak Your Mind